Thi quốc tịch Mỹ sắp thay đổi, càng khó cho người kém tiếng Anh

Một buổi lễ tuyên thệ nhập quốc tịch Hoa Kỳ tại Yellowstone National Park năm 2015. (NPS photo by Neal Herbert/ Wikimedia Commons)

Bài thi quốc tịch Hoa Kỳ đang được cập nhật, và một số di dân cũng như những người vận động cho di dân đang lo lắng rằng những thay đổi này sẽ ảnh hưởng đến những thí sinh có trình độ tiếng Anh thấp.

Bài thi quốc tịch là một trong những bước cuối cùng để trở thành công dân – một tiến trình kéo dài nhiều tháng đòi hỏi phải có thường trú nhân hợp pháp trong nhiều năm trước khi nộp đơn.

Nhiều người vẫn chưa hết bàng hoàng sau khi chính quyền của cựu Tổng Thống Donald Trump thay đổi bài thi năm 2020 khiến bài thi này dài hơn và khó đậu hơn. Trong vòng vài tháng sau, Tổng Thống Joe Biden ký một sắc lệnh hành pháp nhằm xóa bỏ các rào cản đối với quyền công dân. Theo tinh thần đó, bài thi quốc tịch đã được thay đổi trở lại phiên bản trước đó, được cập nhật lần cuối vào năm 2008.

Đến tháng 12 vừa qua, chính quyền cho biết bài thi sẽ được cập nhật sau 15 năm. Phiên bản mới dự kiến ra mắt vào cuối năm 2024.

Cơ quan Dịch Vụ Di Trú và Nhập Tịch Hoa Kỳ (USCIS) đề nghị rằng bài thi mới sẽ có thêm phần thi nói để đánh giá khả năng tiếng Anh. Chẳng hạn trong cuộc thi, một viên chức sẽ đưa ra những bức ảnh về các tình huống thông thường – như các hoạt động hàng ngày, thời tiết hoặc thức ăn – và yêu cầu người nộp đơn mô tả các hình ảnh bằng lời nói.

Trong bài thi hiện tại, một viên chức đánh giá khả năng nói trong cuộc phỏng vấn bằng cách hỏi những câu hỏi cá nhân mà người nộp đơn đã trả lời trong đơn thi quốc tịch.

Cô Heaven Mehreta, một di dân từ Ethiopia, Phi Châu 10 năm trước, đã thi đậu quốc tịch vào tháng 5 và trở thành công dân Hoa Kỳ ở Minnesota vào tháng 6. Về sự thay đổi sắp với, cô nói với hãng thông tấn AP, “Đối với tôi, tôi nghĩ sẽ khó hơn khi nhìn vào các bức hình và giải thích chúng.”

Mehreta, 32 tuổi, cho biết cô đã học tiếng Anh khi trưởng thành sau khi chuyển đến Hoa Kỳ và thấy cách phát âm tiếng Anh rất khó. Cô lo lắng rằng việc thi nói dựa trên hình ảnh, thay vì các câu hỏi cá nhân, sẽ khiến bài thi trở nên khó khăn hơn đối với những người như cô.

Shai Avny, một di dân từ Do Thái cách đây 5 năm và trở thành công dân Mỹ vào năm ngoái, cho biết phần thi nói mới cũng có thể làm tăng căng thẳng mà các thí sinh vốn đã cảm thấy trong kỳ thi.

“Ngồi trước một viên chức của chính phủ liên bang, việc nói chuyện với họ có thể khiến bạn cảm thấy sợ hãi. Dù sao thì một số người cũng có nỗi sợ hãi này. Khi thi nói không phải bằng ngôn ngữ mẹ đẻ, bạn có thể gặp khó khăn hơn. Bạn sẽ lo lắng và không tìm được từ ngữ để nói những gì bạn cần mô tả,” Avny nói. “Mà đó lại là một bài thi quyết định bạn có trở thành công dân hay không. Vì vậy, có rất nhiều điều để lo.”

Một thay đổi được đề nghị khác sẽ làm cho phần thi quốc tịch về lịch sử Hoa Kỳ và chính phủ trở thành hình thức trắc nghiệm thay vì hình thức trả lời ngắn bằng miệng hiện tại. Người nộp đơn phải biết tất cả các lựa chọn để chọn một câu trả lời đúng.

Hiện nay người nộp đơn phải trả lời đúng sáu trong số 10 câu hỏi công dân để thi đậu. Mười câu hỏi đó được chọn lọc từ danh sách 100 câu hỏi môn công dân. Thí sinh không được thông báo câu hỏi nào sẽ được chọn nhưng có thể xem và nghiên cứu 100 câu hỏi trước khi làm bài thi.

Bà Lynne Weintraub, một viên chức điều hợp sinh hoạt tại Trung Tâm Tiếng Anh Là Ngôn Ngữ Thứ Hai của Thư Viện Jones ở tiểu bang Massachusetts, cho biết hình thức được đề nghị cho phần thì công dân có thể khiến bài thi quốc tịch trở nên rất khó khăn hơn đối với những người vốn đã gặp khó khăn trong việc đọc viết tiếng Anh, gồm những người tị nạn, di dân lớn tuổi và người khuyết tật bị cản trở trong việc làm bài thi.

Bà Mechelle Perrott, điều hợp viên quốc tịch tại trường đại học dành cho người lớn tuổi muốn học tiếp, College of Continuing Education thuộc học khu San Diego Community College District ở California, cho biết, “Chúng tôi có rất nhiều học sinh là người tị nạn và họ đến từ các quốc gia bị chiến tranh tàn phá, nơi có thể họ không có cơ hội hoàn thành việc học hoặc thậm chí không được đến trường. Việc học cách đọc và viết sẽ khó khăn hơn nếu không biết cách làm điều đó bằng ngôn ngữ mẹ đẻ. Đó là mối quan tâm chính của tôi về bài thi có rất nhiều thứ phải đọc.”

Cơ quan Dịch Vụ Di Trú và Nhập Tịch Hoa Kỳ cho biết trong một thông báo vào tháng 12 rằng những thay đổi được đề nghị “phản ánh các phương pháp hay nhất hiện nay trong việc soạn thảo bài thi” và sẽ giúp tiêu chuẩn hóa bài thi quốc tịch.

Theo luật liên bang, hầu hết những người nộp đơn xin nhập quốc tịch phải chứng minh được sự hiểu biết về ngôn ngữ tiếng Anh – gồm khả năng nói, đọc và viết các từ thông thường – và chứng tỏ kiến thức về lịch sử và chính phủ Hoa Kỳ.

Cơ quan này cho biết họ sẽ tiến hành thử nghiệm trên toàn quốc về những thay đổi được đề nghị trong năm 2023 để lấy ý kiến của người dân. Sau đó, một nhóm chuyên gia bên ngoài – trong các lãnh vực tiếp thu ngôn ngữ, công dân và phát triển bài kiểm tra – sẽ xem xét kết quả của cuộc thử nghiệm và đề nghị các cách để thực hiện tốt nhất những thay đổi, có thể có hiệu lực vào cuối năm tới.

Trong khi đó, bà Sara Goodman, giáo sư khoa học chính trị tại Đại Học California, Irvine, Quận Cam, cho biết Hoa Kỳ hiện có bài thi quốc tịch dễ dàng nhất so với các nước Tây phương khác như Đức, Canada và Anh.

Bà Goodman cho biết bà dùng các số liệu để xác định độ khó của bài thi, số lượng câu hỏi cần thiết để vượt qua và tổng số câu hỏi, tỷ lệ phần trăm ứng viên vượt qua bài thi, mức độ ngôn ngữ của bài thi và liệu các câu hỏi có câu trả lời có sẵn để nghiên cứu trước khi làm bài thi hay không.

Trong bài thi của Hoa Kỳ, các thí sinh phải trả lời đúng sáu trong số 10 câu hỏi để được đậu. Khoảng 96% thí sinh thi đậu, theo ước tính gần đây. Bài thi ở trình độ tiếng Anh “bắt đầu cao,” bà Goodman cho biết, và một danh sách câu hỏi với câu trả lời được cung cấp sẵn để học trước.

Nhưng trong bài thì quốc tịch ở Đức, bà Goodman cho biết các thí sinh phải trả lời đúng 17 trong số 33 câu hỏi để đậu. Khoảng 90% thí sinh thi đậu bài kiểm tra, theo ước tính gần đây. Bà Goodman cho biết bài thi ở Đức được soạn ở trình độ tiếng Đức “trung cấp”. Và một danh sách câu hỏi có câu đáp được cung cấp sẵn. Các bài thi ở Canada và Anh thậm chí còn khó hơn.

Có những người cho rằng sự thay đổi thật sự làm cho thi quốc tịch dễ hơn trước. Một trong những người này là bà Elizabeth Jacobs, giám đốc phụ trách các vấn đề pháp lý và chính sách tại Trung Tâm Nghiên Cứu Nhập Cư – một tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận ủng hộ việc hạn chế di dân nhập cư. Bà Jacobs cho rằng những thay đổi sẽ khiến bài thi quốc tịch Hoa Kỳ trở nên dễ dàng hơn đối với nhiều người. Bà nói, “Chúng tôi nghĩ rằng điều đó đang đi sai hướng.”

Bà Định Jacobs giải thích hình thức bài thi “chọn một trong các câu trả lời” được đề nghị cho phần công dân sẽ cung cấp câu trả lời cho từng câu hỏi được đặt ra trong bài thi, và như thế người thi không cần dùng tới trí nhớ.

Bà Jacobs cho biết tổ chức của bà muốn một bài thi gồm nhiều tài liệu hơn và nhấn mạnh các giá trị của Mỹ, chẳng hạn như tự do tôn giáo và tự do ngôn luận.

Bà nói thêm rằng hầu hết những người thi quốc tịch không đến Hoa Kỳ vì có thành tích tốt hay là người tị nạn, mà là người được gia đình bảo trợ qua Mỹ. Người trong gia đình đã trở thành công dân trước họ và nộp đơn cho họ nhập tịch.

Bà Jacobs tin rằng việc soạn bài thi nghiêm ngặt hơn sẽ giúp bảo đảm rằng các công dân mới hòa nhập vào xã hội Mỹ – và nền kinh tế – có đủ kỹ năng tiếng Anh, cũng như hỗ trợ cho một nền dân chủ lành mạnh với kiến thức và sự tham gia.

Tuy nhiên, những viên chức khác không cùng quan điểm như vậy.

Bà Corleen Smith, giám đốc dịch vụ nhập cư tại Viện Quốc Tế Minnesota, một tổ chức phi lợi nhuận kết nối di dân với các nguồn lực, cho biết, “Ngay từ đầu, việc chúng ta có phần thi công dân trong cuộc thi quốc tịch có quan trọng không? Tôi không biết câu trả lời cho câu hỏi đó.”

Bà Smith cho biết cơ quan USCIS đã đánh giá xem những người nộp đơn có tiền án tiền sự hay không, có đóng thuế và hỗ trợ tài chính cho con cái họ hay không.

“Họ đã đánh giá phần lý lịch đó của bạn rồi. Việc có kiến thức về lịch sử và chính phủ cũng như có thể ghi nhớ nó có quan trọng không?” bà Smith nói thêm, “Những người sinh ra ở Hoa Kỳ và là công dân bẩm sinh – rất nhiều người trong số họ không biết câu trả lời cho các câu hỏi lịch sử của chính phủ.”

Hơn 1 triệu người đã trở thành công dân Hoa Kỳ trong năm 2022 – một trong những con số cao nhất được ghi nhận kể từ năm 1907, năm sớm nhất có dữ liệu – và USCIS đã giảm hơn 60% lượng hồ sơ nhập tịch tồn đọng khổng lồ so với năm trước, theo một báo cáo của USCIS phát hành vào tháng 12.

Theo báo Viễn Đông