Lẩu cá cơm khô măng chua

(Tom/ Viễn Đông)

Bài TOM

Tôi từng nhớ, khi tôi giới thiệu với bà chị họ về món canh chua cá cơm khô rau muống, bà lắc đầu đây đẩy, bảo rằng cá cơm khô mà đi nấu canh là khó ăn lắm rồi, lại nấu canh chua thì làm sao mà ăn được. Nhưng rồi sau khi đã thử món này, chị giống như tín đồ của món canh chua này. Nhưng chưa đâu, cá cơm khô nấu lẩu măng chua thì ngon hết sẩy và luôn tạo ngạc nhiên.

Bởi ngay cả cá cơm tươi cũng chắc gì đã hợp với món lẩu, đằng này lại cá cơm khô, khó! Nhưng kỳ thực, cá cơm tươi không thể nấu lẩu, món này chỉ phù hợp với cá cơm khô thôi. Và không hiểu sao món cá cơm, bình thường chỉ có thể làm mắm cáy, kho nghệ, kho tiêu hoặc cao lắm thì cuốn bánh tráng rau muống (nhưng không thể so sánh với cá nục) thì cá cơm khô có thể biến tấu rất nhiều món ngon và hấp dẫn đến không ngờ.

Vị ngon của cá cơm khô có chút mùi biển khô quánh quyện với hương vị đồng bằng và vừa mang âm hưởng nhà nghèo lại vừa mang phong vị nhà sành ăn… nên rất khó nói hay tả cho trọn. Nhất là trong mùa dịch cúm, chuyện lương thực bao giờ cũng là chuyện tế nhị, không thoải mái, lương khô luôn là bạn đường. Chắc cá khô cũng không khó kiếm. Nhưng e rằng trên đất Mỹ, kiếm cá cơm khô hơi khó so với các loại cá đắt giá như cá ngừ, cá bông lau, cá ba sa, cá hồi, cá thu phơi khô. Nhưng nói vậy, chứ lẽ nào không có hoàn toàn. Thôi thì tôi giới thiệu trước, còn chuyện kiếm cá cơm khô, tùy nghi vậy.

Món lẩu măng chua cá cơm khô là món tôi được mời ăn bởi một anh bạn người Tày, tên Ngọc, Phùng A Ngọc, sống ở huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn, trong một dịp Tết cách đây ba năm. Hồi đó, nghe bạn trong Nam ra thì anh bạn Tày của tôi vui mừng khôn kể, bởi trong thâm tâm, dường như người Bắc, đặc biệt người miền núi phía bắc rất quí trọng người miền Nam, nên khi bạn bè miền Nam ra thăm chơi, cách gì cũng mang món ngon nhất ra đãi.


(Tom/ Viễn Đông)

Mà với người Tày, Nùng, ngoài các món thịt trâu, thịt heo xông khói, cơm lam, cá suối chiên sả, thì có vẻ như món lẩu cá cơm khô măng chua lại là món ngon và quí nhất của họ. Bởi vùng núi quí cá biển, bởi miền núi thiếu thốn nhiều thứ của biển nên có bất kì sản vật biển nào, họ cũng tìm tòi cách nấu làm sao cho lạ, độc nhất. Trong khi đó, sản vật rừng của Đông Bắc phải nói tới măng, món măng nứa của miền núi phía Bắc thì ngon hết phải chê. Người Tày, Nùng có cách muối dưa măng cũng khá là độc đáo, vừa đủ chua, thơm, pha một chút ớt cho cay, tạo vị rất riêng và hấp dẫn.

Lần đó, sau khi ngồi chơi, uống mấy ly rượu sán lùng (còn gọi là rượu tam long, đặc sản của người Tày, Nùng) và nhâm nhi thịt heo, thịt trâu xông khói, nghe cũng vừa say, Ngọc hào hứng: “Giờ tớ đãi cậu món này, cậu chờ mười phút, vợ tớ đang nấu, lẩu nhé!”

Nói xong, Ngọc bưng một dĩa măng chua đặt lên bàn, sau đó là một ít các loại rau xứ Bắc, và vài cọng rau muống lặt sạch lá. Hai thằng loại tiếp tục ngồi trò chuyện trên trời dưới đất trong căn nhà trình tường của Ngọc, một căn nhà xây bằng đất sét (trình - tức nện cho chặt), có một lầu, tương đối rộng. Cũng xin nói thêm về nhà trình tường, vật liệu tre nứa làm cốt, đất sét thay bê tông, khi làm nhà, cả làng xúm lại làm giùm, chủ nhà chỉ nấu cơm mời mọi người ăn, bất kì nhà nào trong làng làm nhà cũng vậy.

Bà xã Ngọc bưng một cái nồi nhôm nước đang sôi, đặt trên cái lò than giữa bàn, Ngọc thì dùng ống thổi lửa thổi phụ họa cho than cháy hồng. Tôi thì ngóng thử có gì thêm trên bàn lẩu nhưng chẳng thấy gì khác, tôi rất hiếu kì muốn biết món gì. Nước sôi, mùi thơm của me ngào, thơm, ớt đỏ, măng chua tỏa ra, pha thêm một chút mùi biển là lạ. Ngọc cho một ít rau vào nồi lẩu, sau đó múc cho tôi một chén. Thú thực, ban đầu tôi hơi e dè, vì thấy toàn cá cơm khô với măng, món không quen miệng. Thế nhưng nhìn Ngọc và vợ con ăn ngon lành, cứ giục tôi “ăn đi, ăn đi bạn…” thì tôi không thể ngồi như vậy thêm, coi bộ quá kì. Cuối cùng, tôi rất bất ngờ với món ăn này, bởi vị thơm (dứa) vừa ngọt vừa chua quyện với vị me ngào, rồi một ít lá rau mùi, măng chua, thêm vị cá cơm khô chan chát, ngòn ngọt nữa, tạo ra một phức hợp mùi vị rất dễ chịu và ngon.



Và ngon cỡ nào? Xin thưa, đây là món rất ngon, bởi theo qui luật âm dương ngũ hành thì món rừng kết hợp với món biển, âm dương khế hợp trong ngũ vị khiến cho món ăn rất ngon, nhẹ bụng và thấm thít. Xin mời quí vị hãy thử với món này. Một lát thơm, một chút me ngào chừng ba hạt, ba lít nước, một lạng rưỡi cá cơm khô, một bịch măng chua. Đầu tiên, tao cá cơm khô với tiêu, hành, tỏi, ớt và nước mắm, khi mùi thơm tỏa ra thì nhỏ lửa, cho một chút sa tế ớt, một chút sa tế sả vào và vặn lớn lửa, cho nước vào, đun sôi, cho măng, thơm xắt lát và me ngào vào, đun sôi.

Khi ăn tiếp tục chuẩn bị một dĩa măng chua, rau thơm, rau rừng (có thể thay thế bằng cải cay) và rau muống cọng, lặt bớt lá non đi, một chén nước mắm ớt và một dĩa bún hoặc mì vàng luộc. Cách ăn lẩu cá cơm khô không khác gì các loại lẩu khác. Khác chăng là vị ngon khó quên và gắp từng con cá cơm khô, chín mềm, chấm với nước mắm ớt cho cảm giác thanh đạm hơn so với các loại lẩu khác.
Xin cầu chúc quí vị có một bữa ăn ngon miệng và vui vẻ!