Tương lai với người máy: Đến lượt các công việc ngành dịch vụ phải ra đi

Rethink Robotics tung Baxter ra thị trường trong mùa thu năm ngoái và nhận được phản hồi tích cực từ các ngành kỹ nghệ sản xuất, bán sạch số hàng cho đến hết tháng Tư 2013. Loại rô-bô này giá rẻ để mua ($22,000 Mỹ kim), dễ huấn luyện, và có thể làm việc một cách an toàn bên cạnh con người. Baxter chính là công cụ mà các nhà máy cần nhờ, để làm cho dây chuyền lắp ráp của họ đạt hiệu quả nhiều hơn, cũng như để thay thế các công nhân con người gây ra tốn kém.
Nhưng việc sản xuất mới chỉ là bước khởi đầu.
Trong tháng Tư năm nay Rethink Robotics tung ra một nhu liệu cho phép Baxter thực hiện một trình tự phức tạp gồm nhiều công việc, chẳng hạn như lượm lên một linh kiện phụ tùng, giữ nó ở phía trước một trạm kiểm tra, và nhận được một tín hiệu ra lệnh sắp nó vào trong một đống "tốt" hay "không tốt". Công ty này cũng sắp tung ra một bộ đồ nghề phát triển nhu liệu, sẽ cho phép thành phần thứ ba – chẳng hạn như các nhà nghiên cứu khoa rô-bô tại các trường đại học - để tạo ra các ứng dụng cho Baxter.
Scott Eckert, giám đốc điều hành của Rethink Robotics, nói rằng thành phần thứ ba "sẽ làm tất cả những thứ mà chúng tôi đã không hình dung ra." Ông hình dung ra một cái gì đó, tương tự như kho lưu trữ ứng dụng của Apple, xảy ra cho Baxter. Không bao lâu nữa, người ta sẽ được nhìn thấy một phiên bản của loại rô-bô này, được mặc quần áo, có thể sẽ lật bánh mì kẹp thịt ở McDonalds, gấp áo thun tại Gap, hoặc rót cà phê tại Starbucks.
Các công ty có thể không cần phải chờ đợi một phiên bản tối tân hơn của Baxter, vì viện kỹ thuật MIT đã có một BakeBot có thể đọc các công thức nấu ăn, khuấy bột làm cookie và đút bánh vào lò nướng. Trường đại học Berkeley có một con rô-bô có thể giặt đồ và xếp áo thun. Các máy chủ (server) rô-bô đã bắt đầu đứng hầu bàn tại các nhà hàng ở Nhật Bản, Nam Hàn, Trung Quốc và Thái Lan – và mới đây một rô-bô dọn cho Tổng thống Obama món thịt viên matzah ăn trong dịp lễ Vượt Qua của Do Thái Giáo, trong chuyến công du của ông tại Israel.
Nhiều chuyên gia lo lắng về những gì mà các rô-bô trong ngành dịch vụ có thể tác động tới công ăn việc làm. Tỷ lệ thất nghiệp toàn quốc Hoa Kỳ vẫn còn ở mức 7.7 phần trăm, cao hơn mức tỷ lệ thất nghiệp 4.7 phần trăm trong năm 2007, trước khi xảy ra cuộc suy thoái kinh tế. Người ta dự đoán phải đến năm 2017 thì tỷ lệ tăng trưởng việc làm mới trở lại những mức tiền-suy-thoái, và việc cắt giảm tự động ngân sách quốc gia Mỹ gần đây có thể dễ dàng phá hỏng sự tăng trưởng ấy. Ngành chế tạo sản xuất đã mất đi gần 6 triệu việc làm từ năm 2000.
Điều gây đáng lo ngại cho ông Ford là những công việc này lâu nay cung cấp một mạng lưới an toàn rất lớn cho tầng lớp trung lưu. Đó là những công việc mà ông gọi là “những việc làm vào phút chót.”
Khi ai đó không thể tìm thấy một công việc được trả lương, thì họ đi tìm những công việc trong ngành dịch vụ được trả lương thấp hơn để sống qua ngày– và bởi vì những công việc này thường có một tỷ lệ thu nhập cao, và có sẵn hơn để tìm được. Hãy nghĩ đến tất cả những sinh viên nào đã tốt nghiệp mà lại nhận làm những công việc như nhân viên thu ngân, người pha cà phê và bưng cho khách, trước khi họ tìm được công việc có lương. Nếu những công việc sẽ biến mất, thì những người làm những việc ấy sẽ bị buộc phải nộp đơn xin hưởng trợ cấp thất nghiệp.
Bán lẻ và dịch vụ là hai ngành sử dụng lao động lớn nhất ở Mỹ, chiếm gần 20 phần trăm tổng số việc làm trong năm 2011. Lãnh vực bán lẻ tuyển dụng gần 14.8 triệu người, riêng hệ thống Walmart sử dụng 10 phần trăm trong số đó. Ngoài ra, trong năm người làm trong ngành bán lẻ, có 1 là người có thu nhập duy nhất trong gia đình của mình. Ngành nhà hàng Mỹ sử dụng 9,5 triệu người, và gần 50 phần trăm trong tổng số những người thành niên từng làm việc trong ngành nhà hàng, tại một số thời điểm trong đời họ, theo một bản phúc trình năm 2012 của viện nghiên cứu Aspen Institute cho biết. So sánh những con số này với số nhân viên làm việc trong đợt “bùng nổ” việc làm ngành kỹ thuật cao" tại các công ty như Facebook, Apple, Amazon và Google, thì bạn nhận được một số lượng chỉ tới 190,000 người mà thôi.
Baxter và những loại rô-bô khác có thể tạo ra công ăn việc làm trong các ngành kỹ nghệ mới, mà thậm chí chúng ta chưa hình dung ra. Chẳng hạn, ngành điện toán đã loại bỏ rất nhiều công việc, trong khi vẫn tạo ra hàng triệu việc làm khác. Baxter đang tạo ra một số công việc. Rethink Robotics đang sử dụng 85 người tại trụ sở Boston, nơi này sẽ không bao giờ tồn tại nổi mà không cần Baxter – mặc dù những người này hầu hết đều là kỹ sư bậc cao, các nhà thiết kế và các nhân viên thương vụ.
Tại các nhà máy đang mua Baxter, hiện nay các chủ nhân tạo ra những “quản lý” rô-bô để giám sát Baxter. Baxter cũng được sản xuất tại Mỹ, và công ty Rethink sử dụng chừng 100 người trong các nhà máy và các nhà phân phối - mặc dù trong một diễn biến trớ trêu, họ đã dự định sử dụng Baxter để giúp chế tạo Baxter.
Giữa lúc rô-bô tiến sang những ngành khác và tiến vào trong nhà ở, ông Teller nói rằng có rất nhiều cơ hội việc làm, chẳng hạn như công việc các chuyên viên kỹ thuật tin học rô-bô, nhân viên bảo trì rô-bô, các nhà thiết kế và nhân viên bán phụ tùng rô-bô, nhu liệu và các ứng dụng, các nhà phát triển an ninh rô-bô. Ông Teller nói, “Nếu rô-bô cá nhân là điều xuất hiện kế tiếp, và mọi người đều muốn một con rô-bô trong nhà mình để lo việc giặt giũ và lấy chén bát ra từ máy rửa chén, thì chúng ta đang nói về chuyện có thêm một thập niên hoạt động kinh tế đại qui mô nữa.”