Vì sao chúng ta lại thấy buồn ngủ sau khi ăn?

Hầu hết mọi người đều cảm thấy mí mắt của mình nặng trĩu ngay sau khi có một bữa ăn thịnh soạn. May mắn thay, tình trạng buồn ngủ sau bữa ăn có thể không phải là nguyên nhân đáng lo ngại nếu nó không ảnh hưởng đến công việc, học tập hoặc đời sống xã hội của bạn.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, việc giảm năng lượng sau bữa trưa có thể gây hậu quả cho năng suất làm việc và làm tăng nguy cơ tai nạn, bao gồm cả tai nạn ô tô. Ngoài ra, tình trạng buồn ngủ quá mức đôi khi còn do vấn đề sức khỏe tiềm ẩn hoặc rối loạn giấc ngủ gây ra. Việc buồn ngủ có xuất hiện sau bữa ăn hay không có thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm thời điểm, lượng và những gì một người ăn.

Chứng buồn ngủ sau bữa ăn

Các nhà nghiên cứu không chắc chắn chính xác lý do tại sao mọi người thường buồn ngủ sau khi ăn. Nhưng nó có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố, có thể ảnh hưởng đến mức năng lượng sau bữa ăn, bao gồm cả sự biến động của một số protein tế bào, hormone, lưu lượng máu, hóa chất trong não, chứng viêm và đồng hồ sinh học bên trong cơ thể.

Một bữa ăn lớn hơn có thể dễ gây buồn ngủ hơn và thành phần của bữa ăn cũng có thể có tác động. Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những bữa ăn có nhiều chất béo, carbohydrate hoặc calo có thể làm tăng cảm giác buồn ngủ.

Việc xác định bất kỳ nguyên nhân nào gây buồn ngủ sau bữa ăn có thể là một thách thức. Thay vào đó, có nhiều lý do tiềm ẩn khiến tình trạng buồn ngủ xuất hiện sau khi ăn và những lý do đó có thể thay đổi tùy theo từng người và bữa ăn của họ.

Thực phẩm nào có thể khiến bạn buồn ngủ?

Cần nghiên cứu thêm để hiểu các chất dinh dưỡng và thực phẩm khác nhau ảnh hưởng như thế nào đến trường hợp buồn ngủ ban ngày. Ngoài ra, nhiều nghiên cứu về chế độ ăn uống và giấc ngủ tập trung vào giấc ngủ ban đêm, khác với tình trạng thiếu năng lượng vào ban ngày. Tuy nhiên, một số loại thực phẩm có thể dễ gây buồn ngủ hơn.

- Thực phẩm giàu chất béo: Thực phẩm chứa nhiều chất béo có thể khó tiêu hóa, dẫn đến tăng khả năng mệt mỏi sau bữa ăn.

- Bữa ăn nhiều carbohydrate có thể làm tăng tình trạng buồn ngủ: Ngoài chất béo, một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng bữa ăn có lượng lớn carbohydrate làm tăng mức độ mệt mỏi sau bữa ăn.

- Tryptophan kích hoạt quá trình ngủ của não: Tryptophan là một loại axit amin được biết đến với tác dụng thúc đẩy giấc ngủ trong não. Gà tây chứa hàm lượng tryptophan cao, vì vậy nó nổi tiếng là nguyên nhân gây buồn ngủ sau bữa tối Lễ Tạ ơn. Các loại thực phẩm khác có tryptophan bao gồm sữa, chuối, yến mạch và sô cô la. Mặc dù tryptophan không phải lúc nào cũng gây buồn ngủ nhưng tác dụng của nó sẽ tăng lên khi ăn cùng với carbohydrate.

- Cherry giúp dễ ngủ: Các nghiên cứu nhỏ đã tìm thấy quả cherry có liên quan đến việc cải thiện giấc ngủ ban đêm. Một số loại quả họ cherry có chứa tryptophan và melatonin, một loại hormone giúp điều hòa giấc ngủ cũng như các hoạt chất khác có thể thúc đẩy giấc ngủ.

- Các loại hạt rất giàu melatonin: Quả óc chó, quả hồ trăn và các loại hạt khác có hàm lượng melatonin cao nhất của thức ăn thực vật. Do tác dụng của melatonin đối với giấc ngủ, ăn một lượng lớn các loại hạt có thể gây ra cảm giác buồn ngủ.

Mặc dù những thực phẩm này có thể gây buồn ngủ sau bữa ăn nhưng không phải ai cũng cảm thấy mệt mỏi sau khi ăn vì nhiều yếu tố khác nhau ảnh hưởng đến cách cơ thể phản ứng với bữa ăn.

Yếu tố khác gây ra buồn ngủ

Ngoài thành phần dinh dưỡng của bữa ăn, các yếu tố khác có thể gây ra cảm giác buồn ngủ sau khi ăn bao gồm thời gian ăn, lịch làm việc, sức khỏe tổng thể, tiếp xúc với ánh sáng ban ngày và thành phần cơ thể. Buồn ngủ sau bữa ăn cũng có thể là triệu chứng của tình trạng ngủ kém vào ban đêm do mất ngủ hoặc một vấn đề về giấc ngủ khác.

Nhịp sinh học

Nhiều khía cạnh của giấc ngủ và sự tỉnh táo được điều chỉnh bởi nhịp sinh học, các quá trình bên trong do đồng hồ bên trong cơ thể quyết định. Một trong những nhịp sinh học của cơ thể, được gọi là chu kỳ ngủ-thức, có thể ảnh hưởng đến mức năng lượng trong ngày, thường liên quan đến việc gây buồn ngủ.

Ngoài ra, xu hướng buồn ngủ cũng thay đổi trong ngày. Hầu hết mọi người đều trải qua cơn buồn ngủ lớn nhất trước khi đi ngủ nhưng cũng tăng ham muốn ngủ vào gần giữa trưa. Điều này thường xảy ra vào đầu giờ chiều, tức là sau khi ăn trưa. Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến thời điểm và mức độ xảy ra sự sụt giảm năng lượng này.

Giấc ngủ bị gián đoạn vào ban đêm

Tình trạng buồn ngủ sau bữa trưa có thể trở nên trầm trọng hơn do buồn ngủ quá mức suốt cả ngày. Xu hướng cảm thấy vô cùng mệt mỏi hoặc buồn ngủ vào những thời điểm không thích hợp có thể có nhiều nguyên nhân, bao gồm cả việc không ngủ đủ giấc vào ban đêm.

Buồn ngủ ban ngày quá mức cũng có thể do rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn cũng như các tình trạng bệnh lý cản trở giấc ngủ ban đêm.

Tiêu thụ rượu

Rượu có tác dụng gây buồn ngủ. Do đó, uống rượu trong bữa ăn có thể khiến bạn dễ bị uể oải sau bữa ăn. Một số nghiên cứu cho thấy những người không ngủ đủ giấc vào ban đêm sẽ dễ bị buồn ngủ hơn nếu uống rượu vào ban ngày.

Mặc dù rượu có thể giúp bạn dễ ngủ hơn nhưng nó lại làm giảm chất lượng giấc ngủ và khiến giấc ngủ khó được phục hồi.

Tình trạng sức khỏe cơ bản

Cảm giác buồn ngủ sau bữa ăn có thể liên quan đến một số tình trạng sức khỏe có thể gây mệt mỏi sau khi ăn hoặc suốt cả ngày. Lượng đường trong máu không cân bằng có thể gây buồn ngủ: Bệnh tiểu đường là một tình trạng được đặc trưng bởi lượng đường trong máu tăng cao, được gọi là tăng đường huyết. Lượng đường trong máu tăng lên sau bữa ăn, gây tăng đường huyết và mệt mỏi.

Hạ đường huyết sau bữa ăn

Lượng đường trong máu thấp, có thể gây ra một loạt các triệu chứng, bao gồm suy nhược và buồn ngủ. Thiếu máu làm trầm trọng thêm tình trạng mệt mỏi: Thiếu máu là tình trạng các tế bào hồng cầu không thể vận chuyển đủ lượng oxy cần thiết đi khắp cơ thể. Những người bị thiếu máu thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, có thể xảy ra vào nhiều thời điểm khác nhau, kể cả sau bữa ăn. Mệt mỏi là triệu chứng của bệnh suy giáp: Người có tuyến giáp hoạt động kém dễ bị mệt mỏi có thể ảnh hưởng đến họ ở nhiều thời điểm khác nhau trong ngày.

Huyết áp thấp sau bữa ăn, ảnh hưởng đến những người có tình trạng sức khỏe nhất định và phổ biến hơn ở người lớn tuổi. Mệt mỏi là một trong những triệu chứng tiềm ẩn của tình trạng tụt huyết áp này.

Một số loại thuốc có thể khiến bạn mệt mỏi

Buồn ngủ là tác dụng phụ của một số loại thuốc. Tùy thuộc vào thời điểm một người dùng thuốc, họ có thể cảm thấy buồn ngủ sau bữa ăn.

Buồn ngủ sau khi ăn có bình thường không?

Tình trạng buồn ngủ sau bữa ăn là hiện tượng phổ biến và có thể bị ảnh hưởng bởi đồng hồ sinh học cũng như phản ứng sinh lý của một người đối với thức ăn. Tình trạng buồn ngủ cực độ xảy ra nhiều lần trong ngày hoặc ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày có thể là dấu hiệu của các vấn đề về giấc ngủ hoặc một tình trạng sức khỏe khác. Bất kỳ ai lo lắng về tình trạng buồn ngủ sau bữa ăn hoặc tình trạng tỉnh táo ban ngày nói chung nên nói chuyện với chuyên gia y tế để được hướng dẫn riêng.

Cách ngăn chặn cơn buồn ngủ sau khi ăn

Mặc dù không có cách nào đảm bảo có thể ngăn ngừa tình trạng buồn ngủ sau bữa ăn, nhưng có một số bước thực tế có thể giúp mọi người tỉnh táo và tỉnh táo sau bữa ăn.

Ăn uống chánh niệm

Nhận thức được cả số lượng và thành phần dinh dưỡng của bữa ăn có thể giúp tránh buồn ngủ sau bữa ăn. Mặc dù nhu cầu ăn kiêng và phản ứng với thực phẩm có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng có thể giúp tránh những bữa ăn thịnh soạn và nặng nề vì có thể làm tăng cảm giác buồn ngủ sau khi ăn.

Mọi người có thể ghi lại bất kỳ loại thực phẩm hoặc loại bữa ăn nào, chẳng hạn như bữa ăn nhiều chất béo hoặc nhiều carb, dường như có ảnh hưởng lớn nhất đến cơn buồn ngủ sau bữa ăn của họ. Xác định những mô hình này và lựa chọn thực phẩm phù hợp có thể có hiệu quả trong việc ngăn ngừa tình trạng buồn ngủ sau bữa ăn. Lưu ý về việc uống rượu cũng có thể giúp ngăn ngừa tình trạng tỉnh táo sau bữa ăn.

Chợp mắt nhanh

Một chiến lược khác để quản lý tình trạng mệt mỏi sau bữa trưa là chợp mắt một lát. Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người ngủ trưa từ 15 đến 45 phút ngay sau bữa ăn sẽ cảm thấy ít buồn ngủ hơn và tỉnh táo hơn sau khi thức dậy. Tuy nhiên, điều quan trọng là không nên ngủ trưa quá lâu vì những giấc ngủ ngắn dài hơn có thể khiến bạn buồn ngủ hơn.

Tiếp xúc với ánh sáng mạnh

Ngủ trưa sau bữa ăn không phải lúc nào cũng là một lựa chọn, đặc biệt đối với sinh viên và người đi làm. Trong trường hợp đó,tiếp xúc với ánh sáng mạnh có thể có tác dụng tương tự như một giấc ngủ ngắn giúp giảm buồn ngủ sau bữa ăn với khả năng cải thiện sự tỉnh táo.

Cải thiện giấc ngủ hàng đêm

Ngủ đủ giấc vào ban đêm có thể làm giảm tình trạng buồn ngủ quá mức vào ban ngày, điều này có thể giúp bạn bớt buồn ngủ hơn sau bữa ăn.

Cải thiện giấc ngủ thường bắt đầu bằng việc phát triển vệ sinh giấc ngủ tốt hơn, trong đó đề cập đến những thói quen ảnh hưởng đến việc nghỉ ngơi hàng đêm. Có một lịch trình ngủ ổn định, làm cho phòng ngủ tối, yên tĩnh và thoải mái, đồng thời hạn chế uống caffeine vào cuối ngày là những ví dụ về các bước để tăng cường vệ sinh giấc ngủ.

Tránh ăn quá muộn vào ban đêm

Mặc dù buồn ngủ sau bữa ăn thường liên quan đến bữa trưa nhưng nó cũng có thể xảy ra sau bữa tối, đặc biệt là khi ăn muộn vào buổi tối. Một số người có thể có xu hướng ăn tối muộn, nhưng nghiên cứu cho thấy rằng ăn ngay trước khi đi ngủ sẽ có thể phá vỡ mô hình giấc ngủ lành mạnh. Bữa tối muộn cũng có liên quan đến nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe cao hơn như béo phì và hội chứng chuyển hóa.

Tập thể dục thể thao

Buồn ngủ sau bữa ăn có thể liên quan đến tình trạng mệt mỏi nói chung vào ban ngày. Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng tập thể dục thường xuyên có thể làm giảm mệt mỏi. Việc tham khảo ý kiến của chuyên gia chăm sóc sức khỏe trước khi bắt đầu một kế hoạch tập thể dục mới luôn là điều khôn ngoan, nhưng tìm cách hoạt động thể chất thường xuyên có thể cải thiện mức năng lượng.

Giữ nước

Lượng nước uống là một yếu tố khác ảnh hưởng đến năng lượng và sự mệt mỏi. Cả tình trạng mất nước và thừa nước đều có thể dẫn đến cảm giác mệt mỏi và mệt mỏi. Thực hiện các bước để giữ đủ nước có thể giúp cơ thể duy trì mức độ tỉnh táo và năng lượng ổn định hơn, kể cả sau bữa ăn.

Photo by zhang kaiyv on Unsplash