Trừng phạt thì ăn cái giải gì?

Bài NGUYỄN ĐẠT THỊNH

Trưa thứ Năm, 11 tháng Mười, 2018, Tổng Thống Donald Trump hỏi lại các ký giả, “Trừng phạt thì ăn cái giải gì? Tôi không chủ trương ngăn cản Saudi Arabia tiêu $110 tỉ, và tôi cũng không chủ trương để Nga hốt số bạc đó, hoặc để Tầu hốt số bạc đó.”

Câu hỏi lại đó là để trả lời câu hỏi “Mỹ có thái độ nào đối với việc ký giả Jamal Khashoggi mất tích?” Họ có ý chờ đợi tổng thống -nhân danh Hoa Kỳ- có thái độ thích ứng, trừng phạt Saudi.

Số bạc $110 tỉ Mỹ kim đó là tiền chính phủ Saudi trả cho các hãng Mỹ chế tạo vũ khí, để mua khu trục cơ, bom, đạn và quân dụng.

Ông cho các ký giả biết là một trong những nguyên nhân phát đạt kinh tế của Hoa Kỳ là những mối hàng mua vũ khí Mỹ như Saudi.

Ký giả Jamal Khashoggi là người Saudi, và là một ngòi bút viết bình luận, bất bình với chính sách sắt máu của chính phủ Saudi; ông thường viết bài chỉ trích chánh phủ Saudi, đăng trên tờ Washington post.
Ngoài những độc giả trung thành người Trung Đông, độc giả Mỹ ủng hộ ông cũng rất đông.
Hôm thứ Sáu 31/9/18, Khashoggi đến Tòa Đại Sứ Saudi tại Hoa Kỳ để nhận giấy hôn thú cưới vợ; hôn thú chưa làm xong, ông rời Tòa Đại Sứ, sau hai tiếng đồng hồ; và ngày thứ Ba 2/10/ ông sử dụng máy bay riêng tới Istanbul, một thành phố lớn của Turkey, (Thổ Nhĩ Kỳ) vào lúc 3 giờ sáng; trưa hôm đó ông đến tòa lãnh sự Saudi tại Istanbul để nhận giấy hôn thú, vì cô Hatice Cengiz -người vợ chưa cưới của ông- là công dân Thổ Nhĩ Kỳ.
Chỉ một mình ông vào lãnh sự quán, cô Cengiz chờ bên ngoài.


Cổng vào tòa lãnh sự Saudi

Và vợ chồng ký giả Khashoggi

Hôm sau -October 3- viên chức Turkey loan báo Khashoggi mất liên lạc; Turkey cũng công bố việc một toán 15 người từ Saudi Arabia bay đến Istanbul, họ đi thẳng đến tòa lãnh sự Saudi trong lúc Khashoggi cũng đang có mặt tại đó. Trong số 15 người này, có một sĩ quan tình báo, một cựu nhân viên ngoại giao đã từng phục vụ trong tòa đại sứ Saudi tại Anh, và một chuyên viên pháp y -thường làm việc chứng nhận xác chết.
Một viên chức Saudi tuyên bố chính phủ Saudi dứt khoát phủ nhận mọi liên hệ trong vụ Khashoggi mất tích.
Viên chức này nói, “Chúng tôi dành ưu tiên một, cho việc cộng tác với mọi nỗ lực tìm kiếm kẻ mất tích, vì Khachoggi là công dân Saudi.”

Mặc dù tòa đại sứ Saudi tuyên bố như vậy, nhưng một viên chức Turkey lại nói với phóng viên truyền thông Mỹ là Saudi không hề cộng tác.

Cô Cengiz, vị hôn thê của Khashoggi nói với phóng viên Mỹ là cô sợ bản tin của Tiệp Khắc thông tấn xã Anadolu là đúng; hãng tin đó viết chỉ thấy Khashoggi vào mà không thấy ông ra khỏi lãnh sự quán Saudi, như cô đã chứng kiến.

Một nguồn tin cho biết Hoa Kỳ kiểm thính được cuộc thảo luận của các viên chức Saudi về kế hoạch dẫn dụ Khashoggi trở về Saudi rồi bắt giữ ông ta. Khashoggi từ chối không trở về nước để cử hành hôn lễ; ông yêu cầu gửi hôn thú của vợ chồng ông ra tòa lãnh sự Istanbul để ông tới đó nhận.

Chuyện Saudi trở thành chuyện Mỹ vì thái độ của Tổng Thống Trump không chịu lên án việc làm của Thái Tử Mohammed bin Salman; là con của Quốc Vương Salman, ông được chỉ định nối ngôi vua cha, và hiện đang giữ chức Đệ Nhất Phó Thủ Tướng, Chủ Tịch Hội Đồng Kinh Tế Quốc Gia, kiêm Tổng Trưởng Quốc Phòng.
Với tư cách Tổng Trưởng Quốc Phòng, Thái Tử Mohammed bin Salman vừa đặt mua $110 tỉ vũ khí Mỹ, và được Tổng Thống Trump và Cố Vấn Jared Kushner đặc biệt đãi ngộ.


Thái tử Mohammed và vợ chồng phò mã Kushner

Nhiều chính khách Mỹ -cả Cộng Hòa lẫn Dân Chủ chỉ trích thái độ thân Saudi của tổng thống; Nghị Sĩ Cộng Hòa Rand Paul viết Twitter hôm thứ Năm 11/10/18, nói, “Chính phủ Saudi sẽ tiếp tục giết thường dân, giết ký giả ngày nào Hoa Kỳ còn tiếp tục yểm trợ họ, bán vũ khí cho họ.” Ông đòi, “Tổng thống phải lập tức ngưng bán vũ khí, ngưng yểm trợ Saudi.”

Chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ khẳng định là họ có bằng chứng cho thấy là ký giả Khashoggi bị giết ngay trong lãnh sự quán Saudi tại Istanbul; nhân chứng nói với một tổ chức tình báo Tây Phương là có dấu tích tấn công và chống cự. Ngay cả cảnh Khashoggi bị giết cũng có dấu tích.
Viên chức tình báo nói những bằng chứng đó gây sốc và ghê tởm (shocking and disgusting); cô Cengiz, cũng xác nhận cô chờ bên ngoài, và ông Khashoggi không trở ra.

Trong số báo phát hàng ngày 11/10/18, tờ The Washington Post tiết lộ viên chức tình báo được chính quyền Thổ cho xem và nghe những bằng chứng giết người là viên chức Hoa Kỳ.
Phản ứng của Quốc Hội Mỹ tỏ ra quyết liệt hơn; Nghị Sĩ Cộng Hòa Bob Corker, Chủ Tịch Tiểu Ban Liên Hệ Ngoại Giao tuyên bố, “Chúng ta chưa biết đích xác sự việc xảy ra như thế nào, nhưng nếu quả đúng là Saudi giết ký giả Khashoggi thì cấp cao nhất trong chính quyền Mỹ phải trừng phạt Saudi bằng những biện pháp nặng nề nhất.”

Nghị Sĩ Bob Corker đòi trừng phạt Saudi

Nhưng tổng thống bảo “trừng phạt thì ăn cái giải gì”

“Trừng phạt thì ăn cái giải rút à?” Tổng thống đã bảo phóng viên báo chí như vậy rồi, mà ông Corker chưa hiểu; có thể ông không kém thông minh, nhưng không xuất thân từ giới thương gia, ông không hiểu cái ưu tiên “đồng tiền đi trước” -tổng thống không muốn Nga hay Trung Quốc nhanh tay hơn ông.