Tình bố con

Một tuần trước ngày 20 tháng Ba 2016, ngày tổng thống Barack Obama đến thăm Cuba, giáo sư tiến sĩ Carlos Alzugaray Treto, 73 tuổi, nguyên là một viên chức ngoại giao của Cuba viết, “chính phủ Cuba thương người Cubans như tình bố yêu thương con, nếu có nghiêm khắc cũng chỉ vì lo cho con.”

Câu ông viết giải thích việc chính phủ của tổng thống Raúl Castro bắt giữ nhiều thành phần chống đối để ngăn ngừa không cho những đứa “con hư” làm mất mặt ông với quốc khách Obama.

Và đúng ngày 20 tháng Ba, ký giả Damien Cave viết trên tờ The New York Time, “Dù ông Obama có nói gì về tự do dân chủ đi nữa thì chính phủ Cuba cũng đã dằn mặt người Cubans thuộc mọi chính kiến là phải chừng mực, ngoan ngoãn.” Cave xác nhận ý định của chính phủ Cuba bưng bít sự thật.

Thật ra, dù Treto không nói, Cave không viết, Obama cũng vẫn biết chính phủ Cuba hà khắc, người dân Cuba túng thiếu; từ vài năm nay, ông đã nói nhiều về hảo ý của ông muốn nâng đỡ Cuba; ngay trong bản tường trình hàng năm, đọc năm ngoái, Obama cũng nói, “Hoa Kỳ đang chấm dứt chính sách phong toả Cuba; chính sách này đã kéo dài 50 năm mà không đem lại kết quả nào cả, chúng ta cần đổi sang một chính sách mới.”

Trong một cuộc hội ngộ với tổng thống Raul Castro tại Panama City tháng Tư năm ngoái, Obama cũng nói, “việc quan trọng mà Hoa Kỳ cần làm là trực tiếp liên hệ với chính phủ và dân tộc Cuba.”

Chính phủ Cuba nỗ lực tạo thay đổi để đón tiếp Obama: những bảng billboards lớn ven xa lộ không còn đề cao những khẩu hiệu chỉ trích đế quốc nữa, mà khuyến khích người Cuba chấm dứt bạo hành với vợ con, chấm dứt tác phong biếng nhác. Mặt tiền thành phố được sơn lại, sinh hoạt mại dâm được giấu kín, “chị em ta” bị lùa ra khỏi thành phố.

                       Tổng thống Obama  và gia đình đáp xuống Havana trong một cơn mưa


Anh Yamile Suárez, một thanh niên cư dân Havana, thành phố kinh đô Cuba, mai mỉa, “Tôi cảm ơn ông Obama , vì nhờ ông đến thăm Cuba mà ổ gà trên những con đường ông sẽ đi qua được sửa chữa lại; người vô tâm nhất cũng biết là ông sắp đến.”

Elizardo Sanchez, trưởng toán Nhân Quyền tại Cuba nhận định, “Chính phủ cầm nhịp cuộc sống tại đây; từ sinh hoạt chính trị đến giá hàng ngoài chợ -mọi thứ đều do chính phủ quyết định.” Ông Sanchez cho ký giả ngoại quốc biết ý định của tổng thống Obama muốn gặp một số lãnh tụ đối lập, nhưng trong lúc chiếc Air Force One chưa cất cánh, thì chính phủ Cuba đã bắt giam nhiều người đối lập, trong số này có nhiều thành viên của hội “Phụ Nữ Áo Trắng”.

Obama đến Havana hôm Chúa Nhật 3/20; ông là vị đương kim tổng thống Hoa Kỳ thứ nhất viếng thăm Cuba từ 88 năm nay. Trước khi khởi hành, ông hứa là ông sẽ lắng nghe tiếng nói của Cuba - tiếng nói của dân Cuba, cũng như tiếng nói của chính phủ Cuba.

Với sự tinh tế của một chính khách và một nhà trí thức, và với một sinh hoạt truyền thông Hoa Kỳ vô cùng chi tiết và chính xác, chắc chắn Obama biết cả những điều chính phủ Cuba muốn giấu, và những điều người dân Cuba không nói ra được.

Hơn nữa ông đến thăm Cuba với hảo ý định kiến là giúp đỡ, đưa quốc gia cộng sản này ra khỏi cuộc sống chậm tiến đến hàng thế kỷ.

Dù không chứng kiến nhưng Obama vẫn biết việc hội “Phụ Nữ Áo Trắng” bị chính quyền chiếu cố
Ông không quan tâm mà cũng không phản đối việc chính quyền Cuba tổ chức một buổi lễ cho ông tham dự ngay tại công trường có bức ảnh của lãnh tụ cộng sản Ernesto “Che” Guevara.

Chính phủ làm mọi biện pháp để ngăn cách không cho quần chúng Cuba tiếp xúc với Obama; truyền thông Mỹ ghi nhận có 526 nhân vật thường chỉ trích chính phủ bị bắt giữ. Ông Elizardo Sanchez, trưởng toán Nhân Quyền tại Cuba cho biết trong lúc ra đón tổng thống Obama, ông bị giam vào một căn phòng không có cửa sổ tại phi trường, cách ly với bà vợ. Mật vụ Cuba giải thích là họ không bắt mà chỉ tạm giữ ông.

Nhân viên mật vụ làm copy tất cả giấy tờ ông đem theo; Sanchez hỏi họ xem ông có thể sử dụng điện thoại được không. Câu trả lời là "no".

Một trong hai hoạt cảnh mà người Cuba chờ đợi là cuộc họp báo chung của 2 lãnh tụ Cuba-Hoa Kỳ; hàng triệu người ngồi trước màn ảnh truyền hình trong nhà chăm chú theo dõi những câu phóng viên ngoại quốc hỏi cả tổng thống Cuba Raul Castro lẫn tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama.

Kỹ sư Marlene Pino, 47 tuổi, cư dân Havana, xuýt xoa, “Tôi không tin được những điều đang chiếu trên màn ảnh truyền hình, những phóng viên trẻ trung hạch hỏi mà tổng thống Hoa Kỳ -ông Obama- vẫn vui vẻ trả lời họ.”

Ông Ricardo Herrera, 45 tuổi, bán đồ ăn trên lề đường, hớn hở nói, “Giống như xem tuồng hát bóng; nhưng lại là chuyện có thật.”

Trả lời một câu hỏi về nhân quyền của người Cubans, tổng thống Castro nói, “Không một lãnh tụ quốc gia nào có thể quả quyết là nhân quyền được tôn trọng tuyệt đối trong nước họ; Cuba cũng vậy, nhưng chúng tôi có thể hãnh diện hơn nhiều quốc gia khác là tại Cuba cả 2 lãnh vực học vấn và y tế đều miễn phí.”
Ông dụng ý chỉ trích cảnh sát Mỹ chà đạp nhân quyền người Mỹ Đen; và học phí, y phí tại Mỹ rất nặng.
Ông Sanchez hoan hỉ nói, “Đúng là một diễn biến lịch sử; trước khi ông Obama đặt chân lên đất Cuba, cuộc họp báo hôm nay, và ngôn ngữ của 2 nhà lãnh đạo quốc gia, chỉ có thể là tưởng tượng.”

Phóng viên CNN Jim Acosta, người Mỹ gốc Cuban hỏi tổng thống Castro về vấn đề tù nhân chính trị đang bị giam giữ tại Cuba; ông Castro bảo anh, “Làm gì có tù nhân chính trị tại Cuba; nếu anh biết tên những tù nhân đó, xin anh cho tôi danh sách của họ, và họ sẽ được phóng thích trước khi mặt trời ngày mai kịp mọc.”
Hoạt cảnh thứ nhì mà người Cuba thích thú là cảnh gia đình Obama ngồi xem trận banh giữa 2 đội Tampa Bay Rays và Hội Tuyển Quốc Gia Cuban.

Mặc dù tổng thống Cuba và gia đình tổng thống Obama ngồi sau một mạng lưới, nhiều cầu thủ và khán giả vẫn đem hoa và đem cờ lại tặng bà Michelle Obama, và 2 cô con gái của tổng thống Mỹ.

Obama không quan tâm đến những mẹo nhỏ, và những thủ đoạn vặt của Cuba; ông chỉ cần có mặt là đã đủ đem sinh hoạt dân chủ đến Cuba thay đổi tương quan bố-con giữa chính phủ và người công dân Cuban. Tình bố thương con cho roi cho vọt đang bị đào thải vì cảnh tổng thống Mỹ, tổng thống Cuba phải trả lời những thắc mắc của công chúng, và vì thông lệ 4 năm một lần tổng thống chịu sự phán xét của cử tri qua lá phiếu tẩy chay, hoặc tái tín nhiệm.

Trước khi rời Cuba, Obama kêu gọi Quốc Hội Hoa Kỳ, “Đã đến lúc giải tỏa Cuba,” và cảnh cáo chính phủ Cuba, “dù ngay ngày mai, Cuba không còn bị phong toả nữa, thì tiềm năng của Cuba vẫn chưa phát triển được nếu chính sách Cuba không thay đổi.”

Mặc dù chỉ còn 9 tháng tại nhiệm, Obama vẫn nỗ lực cải thiện tình hình thế giới; tháng 5 năm nay, ông sẽ sang Việt Nam, với thiện chí cải thiện cuộc sống vẫn tiếp tục tăm tối của người Việt quốc nội, mặc dù Bố Già Hồ không còn ngồi xổm trên chế độ khắc nghiệt, để coi dân như con nữa, và ngoài hải ngoại những kỹ sư Vương Phùng Sơn của Không Quân Mỹ và nhiều ca sĩ khác vẫn thay mặt nhạc sĩ Việt Khang hỏi công anh Việt Cộng xem “Anh là Ai mà làm tay sai cho Tầu?”
Nguyễn đạt Thịnh