Tàu ngầm Úc được tìm thấy sau 103 năm

CANBERRA - Cũng như các quốc gia khác thuộc khối thịnh vượng chung, Úc đã tham gia cùng với nước Anh trong cuộc chiến đánh lại Đức và Áo-Hung vào ngày 4 tháng Tám, 1914 trong thời Đệ Nhất Thế Chiến. Sáu tuần sau đó, vào ngày 14 tháng Chín, chiếc tàu ngầm HMAS AE1 đang tuần tra ngoài khơi đảo New Guinea ở East New Britain, Nam Thái Bình Dương thì bị mất tích, bị chìm với 35 thủy thủ Úc, Tân Tây Lan, và Anh trên tàu. Không có những tín hiệu báo nguy được phát đi, cũng không có nhân chứng nào tại hiện trường.
Nơi yên nghỉ cuối cùng của chiếc tàu, và nguyên nhân của vụ tàu chìm, vẫn là một bí ẩn từ ngày đó. Từ khi chiếc tiềm thủy đĩnh bị đắm, đã có ít nhất 12 cuộc tìm kiếm xác tàu do tư nhân cũng như do chính phủ tài trợ để thực hiện. Nhưng như tin của nhật báo Sydney Morning Herald ngày thứ Năm, lần thứ 13 lại là con số hên.


Chiếc tàu ngầm HMAS AE1 trước ngày mất tích tháng Tám 1914. (Bộ Quốc Phòng Úc)

Chiếc tàu ngầm bị mất tích được khám phá vào thứ Tư, ngày 20 tháng 12, 2017 bởi Hải Quân Úc và công ty khảo sát Fugro N.V. của Hòa Lan, ở gần Quần Đảo Duke of York. Con tàu dài 180 bộ (55 mét) được tìm thấy nằm sâu dưới nước gần 1,000 bộ (300 mét).

Kết quả này là điều kỳ diệu, vì  cuộc truy tìm mới nhất để kiếm chiếc tàu ngầm bị mất tích bắt đầu chỉ mới trong tuần trước. Một sự kết hợp của việc quét scan radio và những cuộc kiểm tra ở tầm gần bởi một thiết bị lặn dưới nước đã xác định được đó là xác tàu HMAS AE1.


Chính phủ Úc đang giữ kín chi tiết về địa điểm tìm thấy chiếc tàu ngầm, vì không muốn thu hút sự hiếu kỳ của người dân. (Bộ Quốc Phòng Úc)

Bộ Trưởng Quốc Phòng Úc Marise Payne tuyên bố hôm thứ Năm, “Thuyền và thủy thủ đoàn, trong chuyến tuần tra vĩnh cửu từ năm 1914... đã được tìm thấy. Tôi thực tin tưởng rằng cuộc khám phá này sẽ đem lại sự an tâm cho hậu duệ của các gia đình thủy thủ đoàn đã thiệt mạng trên tàu, và có lẽ trong thời gian tới chúng ta sẽ tìm ra nguyên nhân làm cho tàu bị chìm.” Bà Marise Payne nói thêm rằng “đó là... một bi kịch đáng kể xảy ra cho đất nước chúng ta và các đồng minh của chúng ta."

Tàu AE1, cùng với chiếc tiềm thủy đĩnh chị em của nó là AE2, là hai chiếc tàu ngầm loại E, đầu tiên trong loại đó đối với Anh và Úc. Những chiếc tàu ngầm này có thể lặn xuống độ sâu 30 bộ, và chạy với tốc độ tối đa 17 cây số một giờ. Về mặt vũ khí, những chiếc tàu ngầm loại E này được trang bị bốn ống phóng ngư lôi 8 inch, được đặt trên phía trước, phía sau, và bên dưới tàu.


Cá bơi lội ở phần tay lái của chiếc tàu lặn HMAS AE1. (Bộ Quốc Phòng Úc)

Cùng với Lực Lượng Viễn Chinh Hải Quân Va Quân Đội Úc, tàu AE1 là một phần của một chiến dịch nhằm đánh chiếm vùng New Guinea bị Đức chiếm đóng. Dưới quyền chỉ huy của Tư Lệnh Hải Quân Hoàng Gia Anh Quốc Thomas Besant, tàu ngầm này tham gia những hành động cuối cùng dẫn tới việc chiếm được New Guinea.

Lý do gây ra vụ chìm tàu vẫn chưa được biết. Hầu chắc không phải chiếc tàu bị chìm là do hậu quả của sự tấn công của địch quân, vì chiếc tàu Đức gần nhất lúc đó là một chiếc tàu khảo sát, không phải tàu có súng. Ngoài ra, vì không tìm thấy vết dầu loang, xác tàu, hoặc các thi thể, nên người ta giả định rằng chiếc tàu ngầm chìm xuống trong tình trạng còn nguyên vẹn. Giả định này đã được chứng minh là đúng. Việc quét scan và những hình ảnh được chụp bởi một thiết bị lặn cho thấy một chiếc tàu ngầm được bảo tồn rất tốt.
Nói chuyện với báo The Australian, Đề Đốc hồi hưu Peter Briggs nói rằng vụ chìm tàu có thể xảy ra do tai nạn khi đang lặn. Ông nói, “Chiếc tàu ngầm dường như đã đụng đáy bằng một lực đủ để làm trật vây tàu ra khỏi bệ, khiến cho tàu chao về phía trước trên mé dẫn đầu, ảnh hưởng đến vỏ tàu.”

Vị trí chính xác của tàu AE1 đang được giữ bí mật để ngăn chặn việc thường dân xâm nhập vì tò mò hay vì một lý do nào khác. Cùng với chính phủ Papua New Guinea, nước Úc đang lập kế hoạch bảo tồn địa điểm đó, và tạo ra một đài tưởng niệm cho các quân nhân từng hy sinh hơn một thế kỷ trước.