Lịch sử ngày Lễ Lao Động Hoa Kỳ

Ông Peter MCGuire, cha đẻ của ngày Lao Động Hoa Kỳ (ảnh tài liệu)

Bài THANH PHONG

LITTLE SAIGON - Hôm nay ngày thứ Hai đầu tiên trong tháng Chín, ngày Lễ Lao Động Hoa Kỳ (Labor Day). Hoa Kỳ không lấy ngày 1 tháng Năm là ngày lễ Lao Động như nhiều quốc gia khác mà chọn ngày thứ Hai đầu tiên của tháng Chín là ngày Labor Day, quốc lễ của Hoa Kỳ, vì sao?
Cha đẻ của ngày Lao Động Mỹ: Ông Peter McGuire một người Ái Nhĩ Lan di dân đến Hoa Kỳ làm nghề thợ mộc, và trở thành công dân Mỹ, ông tham gia Hiệp Hội Công Nhân Ngành Thợ Mộc (Brotherhood of Carpenters & Joiners) và được coi như một thủ lãnh đầy uy tín và khả năng. Trong một buổi họp của Nghiệp Đoàn Lao Động Trung Ương Hoa Kỳ (Central Labor Union) tổ chức ngày 18 tháng 5, 1882, ông Peter McGuire đã mạnh dạn đề nghị “Chúng ta phải có một ngày lễ của những người lao động, và trong ngày đó chúng ta sẽ tổ chức cuộc diễn hành trên đường phố để tạo cơ hội cho công chúng vinh danh nền kỹ nghệ của Mỹ quốc.”

Hưởng ứng lời đề nghị của ông McGuire, trên mười ngàn công nhân làm việc tại New York tổ chức cuộc diễn hành từ khu Broadway đến quảng trường Union Square mặc dù lời đe dọa của các chủ nhân là sẽ bị sa thải nếu tham dự cuộc diễn hành. Cuộc diễn hành mang lại kết quả không ngờ, một ngày nghỉ chính thức cho giới công nhân đã được thành hình và đó là bước đầu chính quyền phải công nhận quyền lao động của giới công nhân.

Ngày 28 tháng 6, 1894 tức 12 năm sau, do áp lực của cử tri, Tổng Thống Grover Cleveland đã phải ký ban hành một đạo luật công nhận ngày Lao Động Hoa Kỳ vào mỗi thứ Hai đầu tiên của tháng Chín, dù bản thân ông vốn là người chống đối mạnh mẽ giới lao động. Trước đó, Tổng Thống Cleveland và chủ nhân hãng sản xuất toa xe lửa bị giới công nhân phản đối, các công nhân công ty xe lửa Pullman Co tổ chức cuộc đình công vì bị bớt lương, nhưng Nghiệp Đoàn Công Nhân Đường Sắt (ARU) được lãnh đạo bởi ông Eugene V. Debs đã bày tỏ sự ủng hộ cuộc đình công, và cuộc đình công lan sang nhiều ngành nghề khác nhất là ngành Bưu Điện.

ARU từ chối lệnh tòa án buộc công nhân trở lại làm việc, và Tổng Thống Cleveland ra lệnh cho Vệ Binh Quốc Gia đến làm việc thay cho các công nhân Bưu Điện đang đình công, tạo ra cuộc bạo loạn, thủ lãnh của nhóm đình công bị bắt vào tù nhưng phong trào đòi quyền Lao Động ngày càng phát triển.
Đặc biệt tại thành phố Detroit, nơi sản xuất xe hơi của Mỹ, công nhân ngành Mộc tại đây đã bị buộc làm việc quá sức lao động mà chủ nhân trả lương không tương xứng nên họ đã gia nhập Nghiệp đoàn, và vào ngày 3 tháng Tư, 1837 một cuộc đình công của công nhân ngành mộc bùng nổ dữ dội với yêu sách làm việc 10 giờ một ngày và phải trả lương $2 một giờ. Sau đó nhiều ngành nghề khác công nhân cũng tham gia nghiệp đoàn để tranh đấu cho quyền lợi của họ. Nhưng Hiệp Hội Chủ Nhân luôn tìm cách đe dọa giới công nhân và chống nghiệp đoàn.

Ngày 16 tháng 8, 1884, ngày Lễ Lao Động đầu tiên của công nhân tại thành phố Detroit diễn ra tại công viên Recreation Park với sự tham dự của 50,000 công nhân thuộc các nghiệp đoàn Knights of Labor và Liên Hiệp Nghiệp Đoàn Thương Mại và Lao Động rầm rộ xuống đường tuần hành dọc đại lộ Woodward trương biểu ngữ, hô vang các khẩu hiệu và kêu gọi công nhân đứng lên đòi quyền làm việc và phải được đối xử công bằng, tử tế.

Từ năm 1900, phong trào Nghiệp Đoàn trở nên ngày càng vững mạnh và có tổ chức quy mô, khoa học. Kỹ nghệ xe hơi tại Detroit đã thu hút hàng trăm ngàn người từ các tiểu bang khác đến làm việc nên năm 1905 Detroit đã xuất xưởng 29,000 chiếc xe hơi và dân số Detroit tăng gấp ba (1.8 triệu người). Do quá nhiều công nhân nên thường xuyên xảy ra những cuộc tranh chấp về lương bổng và các phúc lợi.
Tổng Thống Harry S.Truman là vị Tổng Thống đầu tiên khi tham dự buổi lễ Lao Động, ông đã đọc bài diễn văn quan trọng đưa ra chính sách trả thêm tiền khi làm việc phụ trội, nghỉ phép hàng năm, nghỉ bệnh có lương và chế độ bảo hiểm cho công nhân; đây chính là thành quả của ông Peter J. McGuire, và cũng là sự trưởng thành của giới công nhân, từ lao động chân tay đến phong trào nghiệp đoàn.
Về ngày Lễ Lao Động Hoa Kỳ, theo tài liệu ghi lại, vào thập niên thứ nhì của thế kỷ 20, nhiều cuộc họp và tranh luận xem nên chọn ngày 1 tháng Năm hay ngày thứ Hai đầu tiên của tháng 9 làm ngày Lễ Lao Động Hoa Kỳ. Kết quả, đa số đều chọn ngày thứ Hai đầu tiên của tháng 9 là ngày Labor Day vì ngày 1 tháng Năm đã bị khối quốc gia Cộng Sản lợi dụng để tạo nhiều cuộc gây rối và tuyên truyền cho chủ thuyết Cộng Sản.