Cựu Tổng Thống Pháp Jacques Chirac qua đời ở tuổi 86

Một công nhân đang dựng bảng với hình ảnh cố Tổng Thống Pháp Jacques Chirac bên ngoài một bảo tàng viện mang tên ông tại Sarran, nam-trung nước Pháp ngày thứ Năm, 26 tháng 9, 2019. (Agnes Gaudin/AFP/Getty Images)

PARIS - Cựu Tổng Thống Jacques Chirac, người giữ chức tổng thống Pháp trong hai nhiệm kỳ từ năm 1995, vừa qua đời ở tuổi 86. Ông Federic Salat-Baroux, con rể của ông Chirac, cho biết tổng thống thứ 22 của nước Pháp qua đời ở tuổi 86 hôm thứ Năm. Trong 10 năm qua, ông phải nhập viện nhiều lần vì bị nhiễm trùng phổi.

Ông Jacques Chirac được bầu làm tổng thống Pháp vào năm 1995 và năm 2002. Ông được cho là người đưa nước Pháp vào cộng đồng sử dụng đồng tiền chung euro của châu Âu. Một trong những cải tổ chính trị lớn của ông Chirac là giảm nhiệm kỳ tổng thống Pháp từ 7 năm xuống còn 5 năm.

Năm 1977, ông trở thành thị trưởng đầu tiên được chọn thông qua bầu cử của Paris. Trước đó, chức vụ này đều được bổ nhiệm. Ông được cho là người phản đối mạnh mẽ nhất việc Hoa Kỳ đưa quân vào Iraq năm 2003. Sau khi kết thúc nhiệm kỳ vào năm 2007, sức khỏe ông Chirac ngày càng xấu đi. Ông bị đột quỵ năm 2005. Đến năm 2014, vợ ông, bà Bernadette, cho biết cựu tổng thống sẽ không còn tham dự các sự kiện công khai do gặp vấn đề về trí nhớ.


Người dân xếp hàng bên ngoài dinh tổng thống Elysee tại thủ đô Paris ngày thứ Năm, để ký tên trên sổ phân ưu tưởng nhớ cố Tổng Thống Jacques Chirac. (Geoffroy Van Der Hasselt/AFP/Getty Images)

Ông Chirac là tổng thống Pháp có thời gian đương nhiệm dài thứ hai trong thời kỳ hậu thế chiến, chỉ đứng sau người tiền nhiệm Francois Mitterrand. Ông Chirac sinh năm 1932, là con trai của một giám đốc ngân hàng, người sau này trở thành giám đốc điều hành của hãng máy bay Dassault. Trước khi trở thành tổng thống Pháp, ông Chirac từng 2 lần làm thủ tướng và 18 năm làm thị trưởng Paris.
"Chiến tranh luôn luôn là giải pháp cuối cùng. Nó luôn là bằng chứng của sự thất bại. Đây luôn là giải pháp tồi tệ nhất, bởi nó mang đến cái chết và sự khốn khổ,” ông nói khi nhắc đến việc Hoa Kỳ đưa quân vào Iraq năm 2003. Ông khuyến cáo bất kỳ sự chiếm đóng nào tại Iraq sẽ gây ra "một cơn ác mộng.”

Một trong những hành động vĩ đại nhất của cựu Tổng Thống Chirac tại Pháp là lên tiếng thừa nhận rằng toàn bộ nước Pháp chịu trách nhiệm về việc 76,000 người Do Thái bị gởi đến các trại tập trung của Đức Quốc xã trong Đệ Nhị Thế Chiến. Ông cho rằng hành động "điên rồ" của người Đức đã được người Pháp, chính phủ Pháp hỗ trợ. Lời xin lỗi của ông đánh dấu lần đầu tiên một nguyên thủ quốc gia Pháp thời hậu chiến thừa nhận hoàn toàn trách nhiệm của Pháp trong thảm kịch này.

Trong suốt sự nghiệp, cựu tổng thống Pháp được coi là một chính trị gia có sức thu hút. Trong nhiều thập kỷ, ông gây thiện cảm với công chúng bằng những cái bắt tay vô tận và cử chỉ vỗ lưng thân thiện. Tuy nhiên, ông Chirac cũng nhiều lúc bị chế giễu và châm biếm. Ông từng có biệt danh là "siêu dối trá.” Sau phiên tòa lịch sử năm 2011, ông trở thành cựu tổng thống đầu tiên bị kết án tham nhũng với cáo buộc tham ô trong thời gian còn là thị trưởng Paris.

Trong hơn 43 năm trên chính trường, ông Chirac được mô tả là "mối đe dọa" và "sát thủ" với đối thủ. Sinh ra trong gia đình khá giả thuộc tầng lớp trí thức ở Paris, ông vẫn tham gia chiến đấu trong chiến tranh Algeria. Ông Chirac là tổng thống Pháp cuối cùng có kinh nghiệm thực tế về chiến trường. Điều này khiến ông thận trọng hơn đối với chiến tranh.

Cựu tổng thống Chirac bị chỉ trích nhiều nhất vì đã không cải tổ nước Pháp, khiến tình trạng bất bình đẳng trở nên tồi tệ hơn, dẫn đến các cuộc bạo loạn năm 2005. Trong khi đó, thành tựu của ông tại Pháp bao gồm việc cải thiện an toàn giao thông đường bộ, giúp cứu sống 8,500 người trong vòng 4 năm.
Thủ Tướng Anh Boris Johnson đã ca ngợi cựu tổng thống Pháp là "một lãnh đạo chính trị đáng nể, người định hình vận mệnh của quốc gia.” Ông Johnson đã gửi lời chia buồn bằng tiếng Pháp tới gia đình, bạn bè của ông Chirac và người dân Pháp.
Thủ Tướng Đức Angela Merkel vinh danh ông Chirac là "người bạn và đối tác xuất sắc.” "Tôi rất buồn khi biết tin cựu Tổng Thống Jacques Chirac qua đời,” Steffen Seibert, phát ngôn viên của Merkel, đại diện bà đăng Twitter. "Ông là đối tác xuất sắc và người bạn của nước Đức cũng như cá nhân tôi.”