Biển Đông: Bắc Kinh không nên hành xử với Việt Nam như Phi Luật Tân

Một tàu chiến của Hải Quân Singapore đang tiến vào quân cảng Trạm Giang, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, trong một cuộc thao dượt chung. Tuy hợp tác với Trung Quốc, các nước Đông Nam Á đều lo ngại về tham vọng bành trướng lãnh thổ của cộng sản Bắc Kinh. (Getty Images)

Trong một bài bình luận mới đây, tạp chí tài chánh Forbes đã đưa ra lời cảnh cáo rằng Bắc Kinh không nên hành xử với Việt Nam giống như cách họ hành xử với Phi Luật Tân. Việt Nam không xem Trung Quốc là một người bạn như Tổng Thống Rodrigo Duterte đã tuyên bố.

Đó là thông điệp mà Hà Nội muốn gửi đến Bắc Kinh trong tuần qua bằng cách triển khai lực lượng của mình để đối đầu với các tàu Trung Quốc, đã xâm nhập vào các vùng lãnh thổ đang tranh chấp.
Bắc Kinh đã đạt được một chiến thắng ngoại giao lớn trong những năm gần đây. Nó đã xoay sở để biến Phi Luật Tân từ một kẻ thù thành một người bạn, và thúc đẩy kế hoạch biến Biển Đông thành biển của chính Trung Quốc.
Trở lại vào tháng 4 năm 2018, Duterte đã đảo ngược quyết định trước đó của ông là giương cờ Phi Luật Tân tại các đảo tranh chấp, theo lời khuyên thân thiện của Bắc Kinh.

Một năm trước biến cố đó, Phi Luật Tân và đồng minh thân cận Hoa Kỳ từng đạt được một phán quyết trọng tài quốc tế rằng Trung Quốc không có chủ quyền lịch sử đối với vùng biển của Biển Đông. Nhưng Duterte đã không dám thực thi phán quyết đó. Thay vào đó, ông ta đứng về phía Bắc Kinh trong việc tranh chấp, và tìm cách tuyệt giao với Hoa Kỳ.

Rõ ràng, Tổng Thống Duterte đã hy vọng rằng làm bạn với Trung Quốc sẽ cứu hòa bình trong khu vực, và giúp mang lại các khoản đầu tư của Trung Quốc cho nền kinh tế Phi Luật Tân. Đó là lý do tại sao Phi Luật Tân đã miễn cưỡng đối đầu với Bắc Kinh khi đối mặt với nhiều sự khiêu khích trong lãnh thổ của mình.
Gần đây, Bắc Kinh đã bắt đầu thử chiến lược tương tự với Việt Nam. Tuần trước, Chủ Tịch Tập Cận Bình đã gặp gỡ Chủ Tịch Quốc Hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân, ông “kêu gọi hai nước thúc đẩy quan hệ hữu nghị và tăng cường hợp tác để nâng quan hệ song phương lên một tầm cao mới,” theo một bài xã luận của Global Times.
Thế còn tranh chấp Biển Đông?

“Về vấn đề hàng hải, chủ tịch Trung Cộng nhấn mạnh rằng cả hai bên nên hành động phù hợp với lợi ích cơ bản của hai nước và người dân của họ, thực hiện nghiêm túc sự đồng thuận của các nhà lãnh đạo hai bên và hai nước, và bảo vệ hòa bình và ổn định tại biển Đông với những hành động cụ thể,” bài xã luận cho biết.
Bài xã luận đã không gọi Việt Nam là hàng xóm thân thiện, theo cách mà Chủ tịch Tập Cận Bình gọi Phi Luật Tân trong chuyến thăm năm 2018 tại Manila. “Là những người hàng xóm thân thiện trên biển, Trung Quốc và Phi Luật Tân tận hưởng sự gần gũi về địa lý và mối liên kết chặt chẽ giữa hai dân tộc và nền văn hóa,” ông Tập nói trong một bài xã luận khác của Global Times trước đây.

Ngược lại, Việt Nam không cùng chung quan điểm của Bắc Kinh về việc Biển Đông là biển riêng của Trung Quốc. Một phần của nó thuộc về Việt Nam, và Việt Nam có một chiến lược để bảo vệ từng đảo của mình, bằng chứng là cuộc đối đầu hải quân gần đây giữa hai nước.

Việt Nam đang thúc đẩy một hiệp ước sẽ cấm nhiều hoạt động của Trung Quốc đang diễn ra trên Biển Đông. Giống như việc xây dựng các đảo nhân tạo, phong tỏa và triển khai vũ khí tấn công như triển khai tên lửa; và Khu vực nhận dạng phòng không Không quân, một bộ quy tắc ứng xử mà Trung Quốc khởi xướng từ năm 2013.
Mặc dù vẫn chưa rõ liệu lập trường cứng rắn của Việt Nam đối với Bắc Kinh có kết thúc trong hòa bình khu vực không nhưng có một điều rõ ràng: tham vọng trên Biển Đông của Bắc Kinh làm suy yếu sự hội nhập kinh tế của khu vực và làm tăng thêm sự lo lắng của các nhà đầu tư.