4 loại thuốc thông thường nhưng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm

Tiến sĩ Timothy B. Sullivan, chủ tịch khoa tâm thần học và khoa học hành vi tại Bệnh viện Đại học Northwell Staten Island ở New York, nói với The Epoch Times rằng để giải thích vấn đề này, đã có nhiều quan điểm khác nhau về cơ chế hoạt động của thuốc.

Ông nói: “Tuy nhiên, phạm vi của các loại thuốc liên quan và sự khác biệt về cơ chế hoạt động của chúng cho thấy rằng, rất khó để chúng tôi xác định được nguyên nhân cụ thể”.

Những người dùng thuốc benzodiazepin, corticosteroid, thuốc huyết áp và một số loại kháng sinh có nguy cơ đặc biệt cao.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng hầu hết các loại thuốc này hoạt động bằng cách ảnh hưởng đến sự cân bằng hóa chất trong não, quá trình sản xuất và điều hòa các chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến việc điều chỉnh tâm trạng.

Chúng ta vô tình tiếp xúc với nguy cơ trầm cảm cao hơn

Một nghiên cứu năm 2018 của Đại học Illinois–Chicago với sự tham gia của hơn 26.000 người trưởng thành cho thấy rằng, 37,2% người tham gia đã sử dụng ít nhất một loại thuốc theo toa có thể gây trầm cảm hoặc tăng nguy cơ tự tử.

Các nhà nghiên cứu đã xác định hơn 200 loại thuốc theo toa thường được sử dụng, bao gồm thuốc huyết áp và tim, thuốc kháng axit và thuốc chống viêm, trong đó liệt kê trầm cảm hoặc tự tử là tác dụng phụ có thể xảy ra.

Nghiên cứu cho thấy những người trưởng thành sử dụng đồng thời ba loại thuốc này trở lên có 15% khả năng bị trầm cảm. Để so sánh, những người không sử dụng bất kỳ loại thuốc nào có 5% khả năng bị trầm cảm và những người chỉ sử dụng một loại thuốc có 7% khả năng bị trầm cảm.

1. Thuốc benzodiazepin

Các thuốc benzodiazepin, chẳng hạn như Valium và Xanax, thường được sử dụng để điều trị chứng lo âu, mất ngủ và co giật. Tuy nhiên, chúng có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm và các rối loạn sức khỏe tâm thần khác bằng cách thay đổi mức độ trong não của chất dẫn truyền thần kinh axit gamma-aminobutyric, vốn có tác dụng điều chỉnh tâm trạng.

Một đánh giá vào năm 2017 với 17 nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ nhất quán giữa các loại thuốc benzodiazepin và nguy cơ tự tử gia tăng. Các lý do có thể bao gồm tăng tính bốc đồng hoặc gây hấn, các triệu chứng phục hồi hoặc cai nghiện và độc tính quá liều. Nguy cơ tự tử dường như cũng phụ thuộc vào liều lượng.

Nếu bạn đang sử dụng thuốc benzodiazepin và gặp phải các triệu chứng trầm cảm, điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ. Họ có thể đề nghị giảm liều lượng hoặc kê toa một loại thuốc thay thế không gây trầm cảm vì tác dụng phụ có thể xảy ra.

Phương pháp điều trị không dùng thuốc có thể có hiệu quả trong việc kiểm soát sự lo lắng. Liệu pháp hành vi nhận thức tập trung vào việc thay đổi những suy nghĩ tiêu cực đã cho thấy hiệu quả mà không làm tăng nguy cơ trầm cảm.

Các phương pháp điều trị khác như thiền định, chánh niệm và tập thể dục nhịp điệu có thể làm giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng, giúp kiểm soát chứng lo âu và mất ngủ.

2. Corticoid

Corticosteroid, chẳng hạn như hydrocortison và prednisone, được sử dụng để điều trị viêm và các bệnh tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp.

Mặc dù có thể hiệu quả trong việc kiểm soát các tình trạng này, nhưng chúng cũng có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm vì làm giảm mức serotonin, một loại hormone điều chỉnh tâm trạng, giấc ngủ và nhận thức về cơn đau. Nguy cơ phát triển trầm cảm đặc biệt cao khi dùng corticosteroid với liều lượng cao.

Các loại thuốc khác có thể có hiệu quả trong việc kiểm soát các tình trạng sử dụng corticosteroid là thuốc chống viêm không steroid. NSAID thường được dùng để giảm đau, sốt và có thể giảm viêm hiệu quả mà không có nguy cơ trầm cảm. NSAID thậm chí có thể cải thiện các triệu chứng trầm cảm. Tuy nhiên, không nên sử dụng NSAID trong thời gian dài vì có khả năng gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng.

3. Thuốc huyết áp

Theo một tổng quan hệ thống các nghiên cứu liên quan với gần 415.000 người, một số loại thuốc huyết áp, bao gồm thuốc ức chế thụ thể angiotensin, thuốc chẹn beta và thuốc chẹn kênh canxi, có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm.

Cơ chế chính xác vẫn chưa được hiểu đầy đủ, nhưng một giả thuyết cho rằng những loại thuốc này ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến việc điều chỉnh tâm trạng.

Các lựa chọn thay thế không gây tác dụng trầm cảm bao gồm:

- Thuốc lợi tiểu: Những loại thuốc này giúp loại bỏ natri và chất lỏng dư thừa ra khỏi cơ thể, làm giảm thể tích và áp suất máu.

- Thuốc ức chế men chuyển: Chúng giúp cơ thể sản xuất ít angiotensin hơn, một loại hormone làm co mạch máu và làm tăng huyết áp. Nghiên cứu cho thấy rằng chất ức chế ACE thậm chí có thể có tác dụng bảo vệ chống trầm cảm, đặc biệt là ở người lớn tuổi.

- Thay đổi lối sống: Chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục và bỏ thuốc lá có thể góp phần duy trì mức huyết áp khỏe mạnh.

4. Thuốc kháng sinh

Một nghiên cứu gần đây liên quan đến trẻ em và thanh niên đã tìm thấy mối liên hệ giữa việc sử dụng kháng sinh phổ rộng để điều trị nhiễm trùng cũng như tăng nguy cơ lo lắng và trầm cảm, đặc biệt là ở những người tham gia là nam giới. Một nghiên cứu khác cho rằng hiệu ứng này có thể là do tác dụng của một số loại kháng sinh đối với hệ vi sinh vật đường ruột.

Tiến sĩ Sullivan cho biết: “Một lượng lớn nghiên cứu trong hơn một thập kỷ qua đã chỉ ra rằng hệ vi sinh vật đường ruột của chúng ta có ảnh hưởng sâu sắc đến tâm trạng và hành vi”.

Những thay đổi trong hệ thực vật đường ruột có liên quan đến các tình trạng tâm thần khác nhau. Theo tiến sĩ Sullivan, mặc dù men vi sinh và prebiotic đã được nghiên cứu như một giải pháp tiềm năng, nhưng hiện tại không có cách tiếp cận nhất quán nào để quản lý hiệu quả hệ vi khuẩn đường ruột. Ông khuyến nghị quản lý chế độ ăn uống nhằm thúc đẩy hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh.

Tiến sĩ Sullivan lưu ý: “Tuy nhiên, chúng tôi không có khuyến nghị cụ thể nào có thể làm giảm nguy cơ trầm cảm một cách đáng tin cậy. Áp dụng chế độ ăn ít thịt đỏ, nhiều trái cây và rau quả, chẳng hạn như chế độ ăn Địa Trung Hải, có thể giúp giảm thiểu rủi ro”.

Thuốc kháng sinh có thể cần thiết để điều trị nhiễm trùng và bạn nên thảo luận với bác sĩ về bất kỳ mối lo ngại nào của mình.

Theo George Citroner từ The Epoch Times
Chấn Hưng biên dịch
Ảnh: Pexels