Sự thiên vị trong truyền thông và tiêu chuẩn kép khi đánh giá các tổng thống Hoa Kỳ

Trong nền dân chủ lâu đời như Hoa Kỳ, truyền thông được coi là trụ cột thứ tư của xã hội, là công cụ giám sát quyền lực và bảo vệ lợi ích công chúng. Thế nhưng, theo thời gian, ngày càng nhiều người dân Mỹ – cả cánh hữu lẫn cánh tả – bắt đầu đặt câu hỏi: liệu truyền thông có còn giữ được sự khách quan cần thiết, hay đã trở thành công cụ để củng cố định kiến và đẩy mạnh các mục tiêu chính trị riêng?

Một ví dụ rõ rệt nhất là sự khác biệt trong cách báo chí đưa tin và phân tích các đời tổng thống, đặc biệt là giữa Donald Trump và các tổng thống thuộc Đảng Dân chủ như Barack Obama hay Joe Biden. Khi Trump còn đương chức, mọi phát ngôn, hành động, thậm chí biểu cảm của ông đều được mổ xẻ với góc nhìn tiêu cực, không ngừng gán ghép các ý đồ chính trị, độc tài, hoặc vô đạo đức. Ngược lại, những sai sót của các tổng thống Dân chủ thường được trình bày dưới góc độ “con người”, “phức tạp”, hoặc thậm chí bị truyền thông cố tình lờ đi.

Lịch sử chính trị Hoa Kỳ chứng kiến nhiều tổng thống sử dụng sức mạnh quân sự ở nước ngoài với lý do bảo vệ lợi ích quốc gia. Tuy nhiên, điều đáng bàn là phản ứng của giới truyền thông và chính giới lại không đồng đều – thậm chí mang tính thiên vị rõ rệt – khi so sánh giữa các đời tổng thống, đặc biệt giữa Tổng thống Donald J. Trump và các cựu tổng thống Dân chủ như Bill Clinton hay Barack Obama.

Khi Clinton đánh, truyền thông tán dương

Năm 1999, Tổng thống Bill Clinton phát động chiến dịch không kích NATO vào Nam Tư (Yugoslavia) kéo dài 78 ngày, với mục tiêu can thiệp vào cuộc khủng hoảng Kosovo. Không có sự cho phép của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, và cũng không có quốc hội Mỹ phê chuẩn chính thức. Tuy vậy, truyền thông Mỹ phần lớn tung hô Clinton là người “can thiệp nhân đạo,” giúp chấm dứt xung đột sắc tộc.

Khi Obama đánh, truyền thông im lặng hoặc bao che

Năm 2011, Tổng thống Barack Obama ra lệnh can thiệp quân sự vào Libya, dẫn đến cái chết của nhà lãnh đạo Muammar Gaddafi, làm sụp đổ một quốc gia từng ổn định và kéo theo hàng loạt hệ lụy khu vực như sự trỗi dậy của các nhóm Hồi giáo cực đoan. Ông cũng mở rộng chiến dịch drone (máy bay không người lái) tại Pakistan, Yemen, và Somalia, gây thương vong lớn cho dân thường. Nhưng phản ứng từ giới truyền thông và phe Dân chủ lại nhẹ nhàng, thậm chí có phần bao che, ca ngợi Obama là “nhà lãnh đạo thận trọng và có trách nhiệm.”

Còn Trump? Chỉ cần phản công là bị quy chụp

Tổng thống Trump, ngược lại, bị chỉ trích kịch liệt chỉ vì làm đúng điều một tổng thống cần làm – bảo vệ lợi ích quốc gia và ngăn chặn mối đe dọa hạt nhân. Khi ông cho phép tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran – sau khi Tehran nhiều lần phớt lờ cảnh báo và tiếp tục đe dọa an ninh Israel và khu vực – lập tức bị truyền thông cánh tả cáo buộc là “nguy hiểm,” “gây chiến,” hay “bất ổn hoá thế giới.” Họ quên rằng ông Trump cũng chính là người mang lại hòa bình giữa Israel và nhiều quốc gia Ả Rập thông qua Thỏa thuận Abraham, và là người đang cố gắng kết thúc một cuộc xung đột chỉ sau 12 ngày, tránh đổ máu quy mô lớn.

Tiêu chuẩn kép và sự mất cân bằng

Sự thiên vị truyền thông và chính giới đối với Trump cho thấy rõ ràng một tiêu chuẩn kép: Nếu là tổng thống Dân chủ, mọi hành động quân sự đều có thể được tô vẽ là “nhân đạo” hay “bắt buộc”; nhưng nếu là Trump, thì mọi quyết định – dù hợp pháp, chính đáng và hiệu quả – đều bị bóp méo hoặc xuyên tạc.

Không ai muốn chiến tranh, nhưng cũng không thể yếu đuối trước mối đe dọa hạt nhân hoặc sự thách thức trắng trợn từ các thế lực thù địch. Tổng thống Trump đang thực thi đúng vai trò của người đứng đầu một siêu cường, với mục tiêu rõ ràng: ngăn chặn chiến tranh quy mô lớn và tái lập trật tự khu vực.

Thay vì chỉ trích thiếu công bằng, có lẽ giới truyền thông và đối thủ chính trị nên đặt câu hỏi: Tại sao các tổng thống Dân chủ được phép dùng bom, còn Trump thì không?

TH