Năm “căn bệnh” đang âm thầm hủy hoại nhiều gia đình Việt – và cách để một dòng tộc không lụi tàn

Ảnh minh họa (Photo by National Cancer Institute on Unsplash)

Có những gia đình, càng đi về phía sau càng thấy sáng, con cháu kế thừa được nề nếp, vươn lên mạnh mẽ. Nhưng cũng có những gia đình, mỗi đời sau lại chỉ thấy thêm một tầng bóng tối. Đó không phải chuyện ngẫu nhiên. Sự hưng thịnh hay suy tàn của một gia tộc luôn có dấu hiệu, có căn nguyên. Và nếu không nhận ra, cái hố nghèo, cái vòng lẩn quẩn, sẽ ngày một sâu hơn.

Dưới đây là năm căn bệnh của gia đình. Mỗi căn bệnh, nếu không chữa, sẽ hủy hoại cả một dòng.

Cha mẹ không gieo được nền tảng

Người lớn chính là cột trụ. Nhưng nhiều gia đình, cha mẹ chỉ lo hưởng thụ, chạy theo những thú vui cá nhân, bỏ mặc việc học hành, định hướng, dạy dỗ cho con. Thế hệ sau vì thế mà lạc lối, phải dò dẫm lại từ đầu, đi đúng con đường vòng mà thế hệ trước từng đi.

Khi tuổi già ập đến, nhiều người tay trắng lại quay sang trách móc con cái không biết chí tiến thủ, dùng chữ hiếu để ràng buộc. Họ quên rằng, cái nghèo ấy không từ đâu khác, mà chính là hệ quả của sự buông bỏ trách nhiệm ngay từ đầu.

Máu mủ mà coi nhau như kẻ thù

Gia đình đáng lẽ là chỗ dựa, là nơi cộng hưởng. Nhưng có những anh em, họ hàng chỉ biết dòm ngó, dèm pha, tranh giành từng chút lợi.

Không ít gia đình, cha mẹ vừa nhắm mắt thì con cháu đã lao vào chia chác, sứt mẻ tình thân vì một thửa đất, một căn nhà. Người ngoài muốn hạ bệ cũng chẳng bằng chính người trong nhà tự phá lẫn nhau. Và một khi đã tự cắn xé, gia tộc ấy sẽ chẳng thể ngẩng đầu giữa đời.

Lối nghĩ “ngồi chờ”

Có những gia đình, từ đời này qua đời khác chỉ nuôi ba chữ: chờ – dựa – đòi.

• Chờ: gặp khó không tìm cách giải quyết, mà chỉ chờ người khác ra tay.
• Dựa: sống bám cha mẹ, bám vợ chồng, rồi về già lại bám con cái.
• Đòi: luôn cho rằng thiên hạ nợ mình, mình nghèo thì thiên hạ phải thương, phải giúp.

Tư duy ấy biến con người thành những kẻ bất lực trước chính số phận. Và cái nghèo, vì thế, cứ thế di truyền.

Đồng tiền không đi đúng chỗ

Người ta nói: “Nghèo thì phải biết lo xa.” Nhưng nhiều gia đình nghèo lại chọn cách tiêu sai chỗ. Họ có thể nhịn ăn để mua một chiếc điện thoại đời mới, vay mượn để tổ chức một đám cưới thật to, nhưng lại dè xẻn từng đồng cho chuyện học hành hay chữa bệnh.

Có bà mẹ còng lưng cả đời vẫn ôm cái túi hàng hiệu. Có gia đình nợ chồng nợ vì cái sĩ diện trước làng xóm. Đó là cách tiêu xài tự sát, biến nghèo thành nghèo bền vững.

Chăm chăm chuyện vụn vặt

Một điểm chung ở nhiều gia đình không khá lên được: họ quá bận tâm đến những thứ lặt vặt. Ăn với nhau một bữa cũng so đo ai trả tiền. Đi mừng cưới thì cân nhắc hơn thua vài trăm nghìn.

Cả đời chỉ quanh quẩn trong những chuyện nhỏ ấy thì còn đâu sức lực, còn đâu tầm nhìn để nghĩ đến việc lớn, để làm ăn, để vun đắp tương lai. Người nhỏ nhen không thể tạo ra một gia đình lớn mạnh.

--------

Một gia đình không sụp đổ vì một cơn bão, mà vì từng vết nứt nhỏ không ai chịu vá. Thế hệ này hời hợt, ích kỷ, thế hệ sau phải gánh lấy. Cái nghèo không chỉ nằm trong túi tiền, mà nằm trong cách nghĩ, cách sống.

Nếu muốn con cháu ngẩng cao đầu, thì người hôm nay phải gieo nền tảng đúng đắn. Đừng để căn nhà mang tên “gia đình” trở thành một cái bẫy, nơi con người chỉ biết kéo nhau xuống.

ST