Warnock thắng ở Georgia, hậu quả thế nào?

Nghị Sĩ Raphael Warnock (bên trái) đang bước lên bậc tam cấp của tòa nhà Quốc Hội cùng Lãnh Đạo Đa Số Thượng Viện Chuck Schumer ngày 7 tháng 12, 2022, sau khi tái đắc cử tại Georgia một ngày trước đó. (Drew Angerer/ Getty Images)

Bài NGÔ NHÂN DỤNG

Nghị Sĩ Raphael G. Warnock (Dân Chủ) được tái cử ở tiểu bang Georgia, hơn đối thủ Herschel Walker (Cộng Hòa) một phần trăm số phiếu. Thắng nhỏ quá, vì ông Walker không biết cách vận động. Như báo Atlanta Journal Constitution kể, Dan McLagan, một mưu sĩ trong đảng Cộng Hòa, nhận xét về cuộc tranh cử của Herschel, giống như “một cái máy bay rớt xuống một con tàu lửa trật đường rày rồi cả hai lăn xuống một hố đốt rác. Và một viện mồ côi. Rồi một nhà nuôi chó mèo hoang… !”

Ông Walker, một cầu thủ bóng bầu dục (football, theo lối Mỹ) được cựu Tổng Thống Donald Trump ủng hộ nhưng thất bại trong cuộc bỏ phiếu chính thức tháng trước. Dân Georgia phải đi bầu lại vì không ai chiếm được trên 50% số phiếu.

Cuộc tranh cử được coi là chi tiêu nhiều tiền nhất cho chức vụ nghị sĩ. Hai đảng đều đưa những chính khách nổi tiếng nhất của mình như cựu Tổng Thống Obama phía Dân Chủ, Nghị Sĩ Mitch McConnell, trưởng khối Cộng Hòa tại Thượng viện, tới Georgia ủng hộ gà nhà.

Ông Warnock thắng có lẽ nhờ huy động được nhiều cử tri Dân Chủ trong vùng thành phố Atlanta, số người đi bầu lần này cao hơn cuộc bỏ phiếu chính thức. Ngược lại, các cử tri Cộng Hòa không đi bỏ phiếu nhiều nữa, sau khi đảng đã thắng lớn, chiếm tất cả các ghế, chỉ trừ ông Walker.

Trước đây, đảng Cộng Hòa thường chiếm ưu thế ở Georgia trong các cuộc bỏ phiếu lại, cho tới năm 2021. Năm đó, cựu Tổng Thống Trump đã tới Atlanta vận động cho các ứng cử viên Cộng Hòa; nhưng ông chỉ chú ý đến việc công kích hệ thống bỏ phiếu gian lận khiến ông thua. Vì thế, nhiều cử tri Cộng Hòa chán không đi bầu nữa. Cả hai ứng cử viên Dân Chủ đều đắc cử, giúp họ chiếm được 50 ghế nghị sĩ Thượng Viện. Bây giờ, đảng Dân Chủ đã có 51 ghế nghị sĩ.

Bình thường, đảng của ông tổng thống thường thua nặng trong một cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ. Trong một thế kỷ qua, đảng đối lập với ông tổng thống thường chiếm được trung bình thêm 30 ghế trong quốc hội. Trong cuộc bầu cử năm nay, đảng Dân Chủ chỉ mất 9 ghế dân biểu Hạ Viện, để đảng Cộng Hòa chiếm đa số, nhưng họ thêm được một ghế nghị sĩ và hai chức thống đốc tiểu bang, điều hiếm khi xảy ra, lần đầu tiên kể từ năm 1934.

Nguyên nhân tình trạng khác thường này có thể vì vai trò của cựu Tổng Thống Trump. Nhiều ứng cử viên được ông Trump ủng hộ đã thất bại, chỉ một người thắng ở North Carolina. Bác sĩ Mehmet Oz thua tại Pennsylvania; Blake Masters thua ở Arizona, kém phiếu nhiều ứng cử viên Cộng Hòa khác; Adam Laxalt thua ở Nevada trong khi ứng cử viên Cộng Hòa bị ông Trump tẩy chay vẫn đoạt lại chức thống đốc. Ứng cử viên Thượng Viện được ông Trump vận động cũng thua tại New Hampshire trong khi vị thống đốc Cộng Hòa được tái cử.

Trong cuộc chạy đua cấp tiểu bang năm nay, đảng Dân Chủ cũng chiếm thêm được bốn viện lập pháp, ở Minnesota và Pennsylvania và cả hai viện ở Michigan. Hiện nay, đảng Cộng Hòa kiểm soát được 22 tiểu bang, với chức thống đốc và hai viện lập pháp; Dân Chủ giữ được 17 tiểu bang. Trước đây, Cộng Hòa chiếm 23 tiểu bang, Dân Chủ chỉ được 14 tiểu bang.

Kết quả bầu cử ở Georgia đáng chú ý, vì đa số cử tri tiểu bang vẫn ủng hộ đảng Cộng Hòa. Tất cả tám ứng cử viên Cộng Hòa khác không được ông Trump ủng hộ đều đắc cử, như Thống Đốc Brian Kemp, số phiếu của họ vượt hơn đối thủ hơn 7 phần trăm.

Thêm ông Raphael G. Warnock, đảng Dân Chủ với 51 ghế nghị sĩ sẽ có thể tránh được thế đứng mong manh trong Thượng Viện. Trong hai năm qua, các chương trình lập pháp của chính phủ Joe Biden hay bị hai nghị sĩ Dân Chủ chỉ trích. Các nghị sĩ Joe Manchin III từ tiểu bang West Virginia và Kyrsten Sinema từ Arizona thường bất đồng ý kiến với cánh thiên tả trong đảng. Với số ghế 50/50, nếu một trong hai người bỏ trên phiếu chống thì sẽ mất đa số. Ông Biden phải thay đổi nhiều dự luật để giữ được lá phiếu của họ. Bây giờ, với đa số 51/49, nếu chỉ một trong hai người đó chống lại, hoặc nếu một người đổi qua đảng Cộng Hòa, mà điều đó vẫn thường xảy ra, phe Dân Chủ vẫn còn 50 phiếu, thêm phiếu của bà Harris mới đủ đa số!

Tuy nhiên, trong hai năm tới, ông Biden không thể đưa ra các dự luật hoàn toàn theo ý mình vì đảng Cộng Hòa chiếm đa số kiểm soát Hạ Viện sẽ ngăn cản. Nhưng nhờ đa số 51/49 ông tổng thống có thể tự do hơn trong việc bổ nhiệm các viên chức cao cấp; đặc biệt là các thẩm phán liên bang, vì đó là thẩm quyền của Thượng Viện.

Ông Warnock đắc cử tại Georgia sẽ giúp ông Biden rất nhiều trong việc đề cử thẩm phán. Khi ông tổng thống đề nghị một người làm thẩm phán, ứng viên sẽ phải đi qua Ủy Ban Tư Pháp trước khi đưa ra toàn thể Thượng Viện biểu quyết. Khi hai đảng đều có 50 ghế nghị sĩ, số người ngồi trong các ủy ban được chia đều, bằng nhau. Mỗi lần cứu xét một ứng viên thẩm phán, các nghị sĩ Cộng Hòa có thể không chấp thuận, kéo dài cuộc thảo luận, trì hoãn hoặc cản trở việc phong nhậm; như xưa nay cả hai đảng vẫn từng làm.

Nhưng khi đảng Dân Chủ chiếm 51 ghế, theo thủ tục Thượng Viện, trong mỗi ủy ban họ sẽ được tăng thêm một thành viên. Chiếm đa số, họ có thể thông qua việc đề cử ứng viên thẩm phán của ông tổng thống cùng đảng.

Tổng Thống Joe Biden sẽ phải tận dụng lợi thế đa số 51/49 này trong hai năm tới, vì đến kỳ bầu cử tới đảng Dân Chủ có thể sẽ mất rất nhiều ghế nghị sĩ. Mỗi hai năm dân Mỹ bầu lại một phần ba số nghị sĩ trong tổng số 100 người. Năm 2024, sẽ có 24 ghế nghị sĩ đang thuộc phe Dân Chủ được bầu lại. Đảng Cộng Hòa chỉ có 10 nghị sĩ phải tái tranh cử. Tám nghị sĩ Dân Chủ đang ở các tiểu bang gay go nhất trong các cuộc bầu cử sắp tới. Tại Nevada, Nghị Sĩ Catherine Cortez Masto, Dân Chủ thắng năm 2018 với 9,000 phiếu, dưới 1 phần trăm tổng số. Nghị Sĩ Kyrsten Sinema ở Arizona cũng mong manh như vậy.

Nhiều nghị sĩ Dân Chủ phải bầu lại năm 2024 đại diện cho các tiểu bang đang nghiêng về phía Cộng Hòa và chống đảng Dân Chủ; như Jon Tester tại Montana, Sherrod Brown tại Ohio và Joe Manchin ở West Virginia. Nhiều người đang chuẩn bị ra giành với họ. Đó là những tiểu bang ông Donald Trump đã thắng lớn năm 2020.

Ngoài ra, hiện nay có 13 nghị sĩ Dân Chủ đại diện các tiểu bang mà vị thống đốc thuộc đảng Cộng Hòa, bốn vị ở tuổi trên 70. Tại 11 tiểu bang trong số trên, nếu một nghị sĩ tạ thế hay từ chức, vị thống đốc theo luật có quyền cử người điền khuyết; không phải tất cả đều bắt buộc phải chọn người cùng đảng.

Nghị Sĩ Raphael G. Warnock thắng cử cũng không thay đổi được những diễn biến trong hai năm tới! Đến năm 2024, thành phần Thượng Viện sẽ thay đổi lớn, đảng Cộng Hòa chiếm lợi thế.