Volkswagen và vụ lường gạt thế kỷ

Xe cộ có thể bị khuyết điểm từ trong “trứng nước,” tức là từ ngay lúc chế tạo. Nếu những khuyết điểm “trứng nước” ấy nhiều tới mức gây phiền hà nhiễu nhương liên tục cho chủ nhân, chiếc xe sẽ được gọi là “lemon car” và chủ nhân – bây giờ đã trở thành nạn nhân – sẽ được hãng sản xuất bồi thường xe mới. Nếu số khuyết điểm hạn chế và có thể sửa chữa, chiếc xe sẽ được “recall,” tức là hãng xe gọi về sửa chữa miễn phí.

Trường hợp Recall xảy ra khá thường xuyên đối với mọi loại xe, và ngay cả những hãng sản xuất có uy tín và được ưa chuộng vẫn thường phải thông báo “recall.” Nếu mới mua xe trong thời hạn 5 năm, bạn nên theo dõi tình hình để kịp thời sửa chữa khi được “recall,” chuyện đó không phải là hiếm có. Tuy nhiên, gần đây mới xảy ra một vụ Recall làm chấn động thị trường với nhiều điểm đặc biệt, thứ nhất nó không phải là một khuyết điểm vô tình, thứ hai hãng xe không chỉ cố tình qua mặt khách hàng mà lừa cả các hệ thống kiểm tra. Cho đến khi nó bị một tổ chức dân sự ở Mỹ khám phá ra.

Đó là sự việc liên quan hãng xe Volswagen và 11 triệu chiếc xe của hãng này trên thế giới, trong số đó có khoảng 600,000 chiếc tại nước Mỹ. Hãng Volkswagen của Đức là một tên tuổi khá lớn trên thị trường. Từ tháng 9 năm 2015, họ đã vướng vào một vụ lùm xùm, một bãi mìn họ gài để bẫy thiên hạ, nhưng khi bị khám phá ra thì Volkswagen đã trở thành nạn nhân của chính mình. Nếu đang xài xe Volkswagen, đương nhiên bạn cần phải biết chuyện. Cho dù không xài Volkswagen chăng nữa, bạn cũng cần theo dõi để rút kinh nghiệm.

Hãng Volkswagen đã làm gì nên tội?

Tháng 9 năm ngoái, một tổ chức dân sự Mỹ đã khám phá ra một “thủ thuật” mà VW dùng để lừa gạt hệ thống kiểm tra khí thải trong các cuộc Smog Check. Với một nhu liệu điện toán (software) có tên “Defeat Device,” những chiếc xe do VW sản xuất có thể nhận ra tín hiệu của dàn máy kiểm tra và “nín thở qua sông” để có thể đậu Smog Check. Nhưng nhiều cuộc kiểm tra sau đó đã cung cấp đủ dữ kiện để Bộ Bảo Vệ Môi Trường Hoa Kỳ có thể chính thức tuyên bố: Những chiếc xe chạy bằng diesel của VW tại Hoa Kỳ thải ra một lượng độc khí cao hơn gấp 40 lần so với mức được phép. Sau đó, VW đã thừa nhận có gắn nhu liệu “Defeat Device” cho 11 triệu chiếc xe hiện chạy trên toàn thế giới.

Sự việc được khám phá, không phải do cơ quan nhà nước mà do một tổ chức dân sự, phi chính phủ (non-government organization). Năm ngoái, Hội Đồng Quốc Tế Về Giao Thông Sạch, gọi tắt là ICCT (International Council on Clean Transportation) đã thực hiện nhiều cuộc xét nghiệm khí thải độc lập ngay trong thực tế, nghĩa là trong lúc xe chạy trên đường đối với ba loại xe: VW Passat, VW Jetta, và BMW X5. Những chiếc xe này được cho chạy trong 5 đoạn đường khác nhau, giống như các điều kiện được hệ thống máy tái lập trong các cuộc Smog Check theo yêu cầu của bộ Bảo Vệ Môi Trường Hoa Kỳ, đó là: Đường xa lộ, đường nội thành, đường ngoại ô, và đường leo dốc/thả dốc ở thôn quê. Báo cáo về khí thải từ xe BMW cho thấy đạt yêu cầu, nhưng kết quả từ những chiếc VW thì rất tệ, tệ đến nỗi kỹ thuật viên phải cho xét nghiệm lại trên máy dynamometer. Kỳ lạ thay, khi xét nghiệm lại trên máy, những chiếc VW này lại “đậu” với những con số rất rực rỡ. Nhận ra sự trái ngược rất phi lý này, ICCT đã liên lạc với Bộ Bảo Vệ Môi Trường, buộc cơ quan này phải vào cuộc điều tra và đưa mọi sự ra ánh sáng.

Tai hại nhiều mặt

Trước tiên, chúng ta cần nói sơ về hậu quả của khí thải độc hại đối với sức khỏe con người. Khói thải từ xe hơi là một trong những nguồn độc hại làm ô nhiễm môi sinh và ảnh hưởng tới sức khỏe con người. Bên cạnh nhiều nguồn ô nhiễm khác, những luồng khói này có thể làm viêm khí quản, dẫn đến tình trạng nghẽn tắc hơi thở của người và vật sinh hoạt chung quanh. Độc khí Nitrogen Oxide (NOx) trong khói ống bô có thể tác dụng với những chất ô nhiễm sẵn trong khí trời để gây ra những hậu quả trầm trọng hơn đối với phổi và tim.

Con người bị hãm lâu trong bầu khí ô nhiễm NOx có thể đưa đến tử vong. Đó là nguyên nhân nhiều cái chết mà chúng ta đã từng được nghe nói khi để xe nổ máy trong garage đóng kín cửa. Một cuộc nghiên cứu tại Anh Quốc năm 2015 cho thấy, độc khí NOx đã khiến 9,500 người chết hàng năm riêng tại London.
Vì thế, hạn chế khí thải và nâng cao hiệu suất năng lượng là một yêu cầu pháp lý, đòi buộc kỹ nghệ xe hơi phải có những cải tiến hằng năm. Nhưng thay vì cải tiến để phục vụ môi sinh, VW đã chọn một con đường không lương thiện: “Giả nai” để qua mắt hệ thống kiểm tra mà bất kể những ảnh hưởng nguy hại thực sự gây ra cho con người và thiên nhiên.

Sau khi bị vạch mặt chỉ tên, VW đã thông báo “recall” đối với tất cả sản phẩm của họ tại Hoa Kỳ, cũng như ngưng bán những hiệu xe như Audi A3, và VW Jetta, Beetle, Gold, Passat…

Ngày thứ Năm 25 tháng Hai vừa qua, Thẩm Phán Charles Breyer trong phiên xử tại San Francisco, ấn định ngày 24 tháng Ba sắp tới đây là hạn chót VW phải trình lại với tòa kế hoạch giải quyết con số 600,000 chiếc xe bẩn của mình tại Mỹ như thế nào.

Chưa nói đến uy tín xây dựng 80 năm bị suy tổn nặng nề, VW hiện phải đối mặt với nhiều thiệt hại tài chánh có thể đưa tới phá sản: Chi phí Recall để sửa chữa dự trù khoảng $7 tỷ đô. Tiền phạt có thể lên tới $18 tỷ, chưa kể những cáo trạng hình sự, những vụ kiện đòi bồi thường dân sự … sẽ tiếp diễn. Sự thiệt hại khó có thể xác định là sẽ tới bờ bến nào.
Haosmith@yahoo.com