Tổng kết về ngũ cốc và phong trào Paleo Diet

Bài VŨ HẰNG

Các loại lúa - như lúa gạo, lúa mì, lúa mạch - có một vai trò quan trọng trong đời sống chúng ta. Nhưng lúa không có từ thuở hồng hoang trong những ngày đầu tiên con người hiện diện trên mặt đất. Qua một thời gian rất lâu dài, con người sống bằng nghề săn bắn, rồi từ từ mới biết cách trồng trọt, gieo hạt để lấy lúa. Ngũ cốc là tên gọi chung cho các loại lúa mà chúng ta đã biết, phổ thông nhất là lúa gạo (rice), lúa mì (wheat), rồi đến lúa miến (sorghum, cũng gọi là cây cao-lương), lúa kê (millet), lúa yến mạch (oat), lúa đại mạch (barley), lúa rye (lúa mạch đen) và lúa bắp (corn, maize). Khi khám phá ra ngũ cốc, thiên hạ mới dùng chúng như thực phẩm chính để “nhồi” cho đầy bụng.



Lúa bắp, một trong những loại ngũ cốc phổ thông


Lúc đầu người ta cứ để nguyên hạt mà ăn. Văn minh hơn, người ta biết cách xay giã để làm thành những hạt lúa đẹp và ngon. Nhưng rồi người ta lại bảo rằng, lúa còn nguyên hạt mới là thực tốt, xay giã chỉ làm mất đi những thành phần bổ dưỡng mà thiên nhiên đã ban cho con người qua hạt lúa. Đi thêm một bước nữa, người ta lại la hoảng lên rằng: Ngũ cốc, dù còn nguyên hạt hay đã được xay giã, phần lớn bao gồm tinh bột (starch). Tuy là chất tạo ra năng lượng cho cơ thể, nhưng nó cũng là đầu mối chính dẫn đến tiểu đường, một căn bệnh mà người thời nay rất sợ.

Vậy, những người nội trợ như chúng ta phải có thái độ thế nào với ngũ cốc?
Cũng giống như mọi thứ dinh dưỡng khác, ngũ cốc tốt, xấu, hay, dở là tùy theo thể tạng và ý thích của mỗi người. Chúng ta có thể rút được những kết luận sau:


Thực phẩm của người theo phong trào Paleo diet

- Nếu bạn thích cơm gạo hoặc những sản phẩm làm từ ngũ cốc, bạn cứ việc ăn. Chẳng có việc gì phải tránh, hoặc phải kiêng, miễn là cố gắng tìm những sản phẩm làm bằng ngũ cốc NGUYÊN HẠT. Nhưng nếu thỉnh thoảng thấy thèm đồ “trắng,” bạn cứ việc thưởng thức, có là thuốc độc đâu mà phải kiêng tránh tuyệt đối!
- Nếu không thích, hoặc dị ứng với một thứ ngũ cốc nào đó, bạn cứ việc bỏ hẳn, cũng chẳng làm chết ai. Ông xã nhà Hằng, từ ngày theo chế độ của bác sĩ Eric Westman đến nay, ông đã bỏ hẳn cơm mà chẳng thấy kêu ca gì. Bữa nào Hằng trổ tài nấu phở, mọi người xì xoạt ăn uống ngon lành, ép lắm ổng cũng ăn, nhưng sau đó thì kêu... dị ứng, da thịt ngứa ngáy, làm ông trăn trở cả đêm. (Mấy nhỏ bạn nói đùa rằng Hằng thật là một người may mắn, tuy ông xã bỏ cơm mà cũng không thèm phở, vậy là yên chí!).

- Ngũ cốc không phải là một thứ thực phẩm thiết yếu không có không được. Không có một thành phần dưỡng chất nào do cơm gạo cung cấp mà chúng ta không thể tìm được nơi các thực phẩm khác.

- Tóm lại, ngũ cốc có thể tốt cho người này mà không tốt cho người khác. Thích thì ăn, không thích thì ăn ít, hay bỏ luôn cũng được, và thay thế bằng các thực phẩm khác.


Thèm bánh mì cứ việc ăn, nhưng cố kiếm cho ra bánh mì whole grain nhé.

Phong trào Paleo Diet

Là một người quan tâm về các chế độ ăn uống lành mạnh, thế nào bạn cũng đã từng nghe nói về Paleo Diet, một chế độ ăn uống đang lan mạnh như một phong trào trên thế giới. Hoặc, nếu chưa nghe biết gì cả, xin đừng lo. Hằng xin trình với các bạn một vài nét sơ lược về cái chế độ ăn uống này:

Những người theo phong trào Paleo Diet chủ trương rằng chúng ta phải ăn những thực phẩm nguyên vẹn trong bản chất thiên nhiên của nó (whole foods) và tuyệt đối tránh những thứ đã được hòa trộn chế biến. Mẫu mực lý tưởng của Paleo Diet là... người tiền sử, những người chưa có chút văn minh kỹ thuật nào, sống chết hoàn toàn dựa vào trời đất, và những gì kiếm được từ trong thiên nhiên.

So sánh với ngày nay, đa số thực phẩm chúng ta ăn đều đã được tinh luyện chế biến, nhằm nhất thời thỏa mãn cái miệng nhưng không bổ dưỡng bao nhiêu mà lại có nhiều calories, tạo ra những con người mập ú, phục phịch, mang đầy những thứ bệnh tật hiểm nghèo mà ngày xưa không hề có.

Người theo Paleo Diet ăn 3 loại thực phẩm sau đây:
- Lấy chất đạm (protein) từ thịt nạc heo bò, thịt gà vịt, cá và trứng
- Lấy vitamins, antioxidants, và muối khoáng từ rau trái, hoa quả.
- Lấy chất béo lành mạnh từ các loại củ (nuts), trái dừa, trái bơ (avocado), dầu Olive và dầu cá.

Đồng thời, tránh những loại thực phẩm sau đây:
- Ngũ cốc, nhất là những thứ ngũ cốc đã được tinh luyện (refined grains)
- Bơ, sữa, phó mát, cream, yogurt (gọi chung là dairy), vì họ cho rằng đây là những sản phẩm đã được con người chế biến, sẽ phát sinh nhiều triệu chứng bệnh tật.

- Đồ Lê-ghim, như đậu, đỗ, đậu phụng, đậu lentil….
- Những thứ dầu tinh luyện từ các loại hạt (seed) như dầu đậu phộng (peanut oil), dầu hướng dương (sunflower oil), dầu canola, và các loại dầu được xếp hạng chất béo không lành mạnh (transfatty oils)
- Đường và thực phẩm chế biến, điển hình là các túi thực phẩm ăn nhanh (fast food)….
Cách ăn uống này đã lan tràn thành một phong trào càng lúc càng hấp dẫn, đương nhiên nó phải có những giá trị cụ thể. Nhưng theo nhận xét của nhiều thầy cô trong ngành dinh dưỡng, Paleo Diet có thể dẫn chúng ta đến những quan niệm cực đoan, làm mất đi niềm vui của việc ăn uống, một sinh hoạt mà ông bà mình đã đặt vào hàng “đệ nhất khoái”. Chúng ta sẽ nói thêm về chuyện này trong bài lần sau, các bạn nhé.
Vuhang231@yahoo.com