Quận 13 Paris: trung tâm phố di dân Á Châu (kỳ 1)

Bài NGỌC DIỄM

Trong lộ trình đi từ ngoại ô thành phố mang tên Montrouge đến quận 13 thủ đô Paris là nơi cư trú có tiếng tập trung nhiều di dân Á Châu nhất, tôi đi bộ một đoạn đường đưa đến các trạm xe điện ngầm số 4, 6 và 7. Montrouge được xem như thuộc về Vành Đai Nhỏ Paris (so với Vành Đai Lớn). Tên thành phố này có hai nguồn gốc, một là từ vị giáo sĩ tóc đỏ, hai là từ đất đai phì nhiêu cùng màu. Phố đỏ có vị trí cách thủ đô Paris khoảng sáu cây số, chạy xe hơi mất 18 phút.

Thủ đô Paris với diện tích khiêm tốn là 105 cây số vuông, nhỏ hơn Rome bên Ý 12 lần hay Bá Linh của Đức 8.5 lần nhưng dân cư đậm đặc hơn nhiều. Con số này lên đến gần 26,000 người trong một cây số vuông! Paris thuộc hạng những thành phố đông dân nhất trên thế giới. Du khách thế giới đến viếng thủ đô đông nhất so với tất cả các thủ đô khác, thật vinh hạnh và xứng đáng cho kinh đô Ánh Sáng.

Vành đai nhỏ chứa ba ngoại ô lớn (92 Hauts-de-Seine, 93 Seine-Saint-Denis, 94 Val-de-Marne) trong đó có Montrouge thuộc tỉnh Hauts-de-Seine 92 nơi tôi đặt hành trang tạm thời để khám phá thủ đô. Vành đai lớn có Paris và bốn ngoại ô 77, 78, 91 và 94 là những tỉnh Seine-et-Marne, Yvelines, Essone, Val d'Oise. Người Việt Nam sống rải rác khắp nơi tại thủ đô chính và trong hai vành đai lớn nhỏ này. Tổng số lên đến vài trăm ngàn, quá khiêm tốn so với hàng triệu bên Mỹ.


Tại đại lộ Cộng Hòa, có một cao ốc khang trang xây dựng từ thế kỷ thứ 19.  (Ngọc Diễm/ Viễn Đông)

Dọc theo đại lộ Cộng Hòa (avenue République), nhiều ngôi nhà ở chung cư xây dựng từ thế kỷ XX trông vẫn còn mới nên khác với phố bên nước Anh đôi khi cũ mèm dù kiến trúc khá giống nhau. Thành phố thuộc về quận Antony, vùng thủ đô, dân số khoảng 49,000 người với tỷ số đậm đặc như ở Paris. Hiện nay, khuynh hướng của Montrouge là phát triển theo đường lối phục vụ xã hội (thương mại bậc ba, mục tiêu chính dựa trên phi vật chất), không nghiêng về nông nghiệp như xưa.

 

Kiến trúc tân kỳ nơi làm việc tại Montrouge (Phố đỏ) hai bên đại lộ Cộng Hòa (Ngọc Diễm/ Viễn Đông)

Với lựa chọn nghiêng về ngành nghề phục vụ, Phố Đỏ đã giữ được dân số tăng lên sau một thời kỳ xuống dốc. Khi tôi đến, đang có công trình xây dựng kéo dài đường xe điện ngầm số 4 xuống đến tận trung tâm phố, giáp với quận Bagneux cạnh bên. Những ảnh chụp bên dưới nói lên được phần nào công trình xây dựng đang được tiến hành hàng ngày tại Montrouge sẽ giúp cho thành phố thêm phần phát triển mạnh và thu hút thêm dân cư mới về đây.

 

 



Đoạn đường quận Bagneux giáp giới Montrouge sẽ có xe điện ngầm số 4. (Ngọc Diễm/ Viễn Đông)

Điều này càng làm phát triển thêm các dịch vụ xoay quanh trục ngoại ô và thủ đô Paris. Xe cộ nhộn nhịp khắp nơi, đại lộ Cộng Hòa đưa đến vòng đai lớn và vào thủ đô rất nhanh nếu không kẹt xe. Đường dây xe điện ngầm số 4 sẽ đưa khách hàng ra vào thủ đô thuận tiện chỉ trong nháy mắt.
Trong khi đi bộ qua cao ốc cũ và mới của hai thế kỷ XIX và XX, tôi nhìn thấy một khách sạn lớn để nơi lối vào một chậu cây palm thật đẹp.

 

Cây cọ thấp nhỏ trong chậu, kính trong phản chiếu hình cao ốc chung quanh. (Ngọc Diễm/ Viễn Đông)


Tôi rất thích loại cây họ dừa thế này, nơi có tiểu bang California với những cây palm cao ngất ngưởng thật đáng nể. Loại cây này rất dễ làm chúng ta liên tưởng đến các hàng dừa và cau bên Việt Nam. Chỉ ở miền Nam nước Pháp mới có các đại lộ trồng palm nhưng chúng không cao nhiều vì khí hậu lạnh nơi đây. Ra khỏi miền Nam thì cây palm lùn hẳn đi vì trồng chậu, mùa hè mới đem ra ngoài.

Thế rồi, tôi càng lúc càng tiến gần đến trạm xe điện số 4 và sắp qua tòa Thị Sảnh của Phố Đỏ. Dinh thự hiện ra, màu sắc như tượng trưng cho tên gọi. Trước sân rộng mênh mông có nhiều bức tượng danh nhân Pháp. Tôi chọn vị đứng gần nhất khi khách bộ hành bước vào khuôn viên, thì ra là tác giả nổi tiếng về kịch nghệ Molière.

 

Tòa Thị Sảnh Montrouge với tượng danh nhân Molière.  (Ngọc Diễm/ Viễn Đông)

Molière là tên hiệu quen thuộc nổi danh của ông Jean-Baptiste Poquelin, sinh và tử vào thế kỷ thứ XVII (1622-1673), nhà viết kịch kiêm diễn viên tài giỏi. Khi nói về tiếng Anh có thành ngữ gọi đó là ngôn từ của Shakespeare, thì tiếng Pháp là ngôn từ của Molière. Ông đã dựng nên 30 vở kịch thơ hay thơ tự do có kèm theo nhạc múa cổ điển hay không có điều này xảy ra. Văn chương Việt Nam chúng ta dưới thời thuộc địa Pháp chịu ảnh hưởng của lối làm thơ kiểu Pháp. Các vở kịch của Molière đều là hài kịch, châm biếm những hành vi tâm lý phức tạp của xã hội Pháp khi ấy. Ông hay đóng vai chính trong các vở kịch này mà vở kịch cuối cùng là Người bệnh tưởng - Le malade imaginaire, vì ông mất vài giờ sau khi diễn đến lần thứ tư. Thật đáng tiếc khi Molière qua đời, ông mới 51 tuổi. Vở kịch Người bệnh tưởng rất thâm thúy với tính cách dạy đời, châm biếm lòng tham con người, chọc ghẹo các vị bác sĩ cao quý muốn làm vừa lòng bệnh nhân hơn là lo lắng thật sự cho sức khỏe của họ. Chuyện kể ông Argan góa vợ, đi thêm bước nữa nhưng bà sau giả vờ chăm sóc chồng hờ nhưng trong lòng muốn ông mất cho nhanh để thừa hưởng gia tài chồng giàu có. Argan có cô tớ gái giả làm bác sĩ cho ông nhiều lời khuyên chọc ghẹo sự hợm hĩnh của bác sĩ. Rồi tớ gái bày mưu bảo ông giả chết xem sao. Vợ kế mừng rơn tưởng thật, con gái ruột của ông khóc quá làm ông mủi lòng chịu cho lấy chồng với điều kiện chú rể đi học ra bác sĩ. Vở kịch chấm dứt khi Argan được tôn vinh một cách diễu cợt về phương diện Y học. Lúc ông quá mệt nhưng vẫn cố diễn cho hết vai, các đồng nghiệp đều thấy và lo sợ. Quả nhiên vừa kéo màn là ông ngất xỉu, được bác sĩ đưa về nhà chữa trị nhưng đã muộn. Phu nhân thật sự ngoài đời của Molière túc trực bên giường bệnh cho đến khi ông qua đời và bà khóc hết mấy ngày mới nguôi ngoai nỗi đau buồn.

Lúc đầu khi ông vừa thành lập đoàn kịch năm 21 tuổi, cứ phải lưu diễn nơi các thành phố lớn của tỉnh mà không thành công ở thủ đô Paris. Mãi đến năm 1658, khi ông được 36 tuổi, đoàn kịch mới được vua Louis XIV sủng ái đặc biệt. Mái tóc dài và uốn quăn chúng ta thấy trên tượng trong hình chụp và trang phục ông Molière mặc tượng trưng thời đại sinh sống đang thịnh hành lúc ấy. Gương mặt cũng khá giống chân dung người sống.  

Molière chẳng những là tác giả viết hài kịch kiêm diễn viên chính mà ông còn là bầu gánh trưởng đoàn. Tài năng trội bật của ông là diễn vai hài, tính cách tự nhiên và thật đến đỗi không có bút mực giấy tờ nào tả được. Thế mà yếu điểm của Molière là đóng rất dở những vai đau khổ hay vai trang nghiêm. Ông từng bị huýt sáo chê bai thường xuyên, thật lạ lùng. Sau khi ông mất, những ai đóng thế vai hài của ông không bao giờ đóng hay được như vậy. (nd)