Ông ba phải

Bài NGUYỄN ĐẠT THỊNH

“Ba Phải” là người không biết việc nào đúng, việc nào sai, gật gù, ừ ào, cho là việc nào cũng đúng; trong câu chuyện hôm nay, ông “Ba Phải” là Tổng Thống Obama. Tháng Ba vừa rồi, trong chuyến công du Argentina, ông nói, “Các nước dân chủ cần có can đảm để công nhận sai lầm mỗi khi họ không làm đúng lý tưởng dân chủ; đó là trường hợp của Hoa Kỳ, khi suy ngẫm về những gì đã xảy ra tại đây, người Mỹ cần tái xét chính sách của mình, và tìm hiểu về dĩ vãng.”

Nhận xét này đáng kể là một lần “phải”; ý ông Obama muốn nói về vai trò ngầm đồng ý của Mỹ cho phép quân đội Argentina đảo chánh năm 1976, lật đổ bà tổng thống Isabel Martinez de Peron, vợ góa của nhà lãnh tụ độc tài Juan Peron. Điều đáng trách là sau khi đảo chánh thành công, chính phủ quân nhân của Argentina lại độc tài hơn, bất lực hơn chính quyền cũ trong suốt 7 năm họ cầm quyền.

Obama “phải”, nhưng ông còn thiếu không nói lên tính “tái diễn” của sai lầm “ủng hộ quân đội đảo chánh”; có thể ông quên là 53 năm trước người Mỹ cũng đã ủng hộ cuộc đảo chánh của các tướng lãnh Nam Việt, để 12 năm sau đưa đến tình trạng Nam Việt thất thủ.

Báo chí Mỹ nhắc lại giai thoại Tổng Thống Obama “tự vấn”, vì hôm thứ Tư mùng 7 tháng Chín 2016, ông xác nhận tại Vạn Tượng là trong cuộc chiến tranh Việt Nam, Mỹ đã thả xuống lãnh thổ Lào 80 triệu quả bom bi để sau chiến tranh vẫn còn gây thương tích hay tử thương cho 20,000 người. Obama còn xác nhận là trên bình diện lương tâm và nhân đạo Hoa Kỳ có bổn phận giúp người Lào triệt tiêu những cục bom bi chưa nổ, chăm sóc những nạn nhân của bom bi thả xuống Lào nửa thế kỷ trước.

Obama nói với người Lào, “Hoa Kỳ trút hai triệu tấn bom xuống lãnh thổ Lào, số lượng bom này nhiều hơn tổng số bom Hoa Kỳ sử dụng tại Đức và Nhật trong Thế Chiến II. Con số này tạo cho mỗi người Lào cái kỷ lục ăn bom nhiều nhất trong lịch sử loài người."

Ký giả Max Fisher viết, “Đến thăm một quốc gia rồi công nhận những việc làm nhơ nhuốc của Hoa Kỳ tại quốc gia này là việc ông Obama thường làm trong năm chót ông đang cầm quyền.”

Ông mô tả việc oanh tạc đường mòn Hồ Chí Minh, "Bom phá tan biết bao nhiêu làng thôn, biết bao nhiêu thung lũng, giết biết bao nhiêu thường dân. Dù nhìn dưới bất cứ góc cạnh nào, cuộc chiến Việt Nam vẫn là một nhắc nhở là chiến tranh chỉ đem lại đau khổ cho nhân loại, nhất là cho những người vô tội."
Obama kết luận bằng câu, “Phải xác nhận sự khổ đau và hy sinh của mọi bên trong cuộc chiến tranh này.” Câu nói biến vị tổng thống học giả trở thành “Ông Ba Phải”. Ông ví cán bộ cộng sản Bắc Việt cũng khổ đau, cũng hy sinh như người lính Nam Việt phải xếp bút nghiên, gác cầy bừa để cầm súng tự vệ. Ông thương cả kẻ cướp lẫn nạn nhân.

Cũng trong năm nay, Obama đã đến thăm Cuba, Argentina, Việt Nam và Nhật; những điều ông nói tại các nước đó khẳng định niềm tin của ông vào việc tự phê để khắc phục những lỗi lầm cũ -lỗi lầm đó (theo quan điểm của ông) là sức mạnh của Hoa Kỳ không phải lúc nào cũng phục vụ cho chính nghĩa.
Tự phê chỉ là việc làm tốt khi người tự phê nhận định đúng. Trong chiến tranh Việt Nam, sức mạnh của Hoa Kỳ đã phục vụ chính nghĩa khi sức mạnh đó giúp người Nam Việt chống xâm lăng cộng sản để bảo vệ tự do, và Hoa Kỳ chỉ buông bỏ chính nghĩa khi chính phủ và quốc hội phản bội đồng minh, cắt viện trợ, rồi đồng lõa với Trung Cộng để giao Nam Việt vào tay Việt Cộng.
Với tư cách tổng thống Hoa Kỳ ông Obama cần tự phê điều này trước gần 100 triệu người Việt quốc nội, và trước Cộng Đồng Người Việt đang sống lưu vong trên khắp thế giới.

Tổng Thống Obama xác nhận với Tổng Thống Cuba Raúl Castro về dã tâm của Hoa Kỳ muốn kiểm soát Cuba

Bà cố vấn an ninh Susan E. Rice giải thích, “Một đặc điểm của tổng thống là ông thích đối diện và thừa nhận lịch sử Hoa Kỳ, chuỗi lịch sử gồm những điểm khởi đi vô cùng tích cực trong vai trò của Hoa Kỳ trên thế giới.”
Giáo sư Jennifer Lind, giảng dạy về khoa “tổ chức chính phủ tại Hoa Kỳ,” và tác giả quyển “Sorry States: Apologies in International Politics” cho là những nhận xét của ông Obama -ngoài việc làm người nghe hởi dạ- còn chuyên chở một tác dụng đặc biệt.

Cô Lind đem những lời ông Obama nói về Cuba ra làm thí dụ để kết luận là nếu tổng thống Hoa Kỳ xác nhận là Hoa Kỳ đã có lúc muốn kiểm soát và khai thác Cuba, thì câu nói này không chỉ làm người Cuban hả dạ mà còn gây cho họ cái tin tưởng là Hoa Kỳ đã thôi, không muốn kiểm soát và khai thác Cuba nữa. Có thay đổi chính sách cũ, tổng thống Mỹ mới nhận lỗi để cải thiện bang giao.

Giáo sư Jennifer Lind

Tháng Năm vừa rồi, Obama đến thăm Hiroshima, thành phố đầu tiên trong hai thành phố Nhật bị tấn công bằng bom nguyên tử năm 1945. Giáo sư Lind viết, “Không một tiếng nào ông Obama nói ra có thể diễn dịch là một lời xin lỗi, nhưng ông vẫn thành công hơn một tiến sĩ hòa bình Nobel trong việc nói lên nguyện vọng chống chiến tranh. Ông bầy tỏ được tinh thần trách nhiệm ràng buộc Hoa Kỳ vào việc bảo vệ Nhật, trong giả thuyết Nhật bị tấn công."

Thăm viếng Hiroshima

Trở lại với chiến tranh Việt Nam và với thái độ của Tổng Thống Obama chỉ trích cuộc oanh tạc đường mòn Hồ Chí Minh. Ông nói cuộc oanh tạc đó đáng trách, dù lý do oanh tạc đúng hay không đúng.
Nguyên nhân khiến ông chỉ trích là sau chiến tranh, những cục bom bi chưa nổ vẫn còn có tác dụng giết người, và do đó ông đã nhân đôi ngân sách trợ giúp người Lào trong việc tìm bom, phá bom từ $45 triệu lên $90 triệu trong ba năm.

Tăng quỹ tìm bom là đúng, nhưng chỉ trích việc oanh tạc đường tiếp vận nuôi dưỡng cuộc chiến tranh xâm lược của cộng sản tại Nam Việt lại sai, vì với 80 triệu cục bom bi thả xuống đường mòn HCM mà chỉ sau 9 năm chiến đấu, quân Mỹ vẫn tháo chạy, chính phủ Mỹ vẫn bán đứng đồng minh Nam Việt cho Bắc Việt, thì cuộc tháo chạy đó còn sớm đến đâu nữa, còn ô nhục đến đâu nữa nếu từng đoàn xe vận tải Molotowa của cộng sản được an toàn chuyên chở quân Việt Cộng vào tấn công Nam Việt ?

Đường mòn Hồ Chí Minh

Ông “Ba Phải” Obama không ba phải trong chiến tranh Trung Đông; nhiều lần tôi ca ngợi chiến lược “lính Mỹ không chạm gót xuống đất” ông đang áp dụng trên hai chiến trường Iraq và Syria.
Ông chỉ ba phải chuyện xảy ra tại các nước khác, vào những thời điểm khác do các vị tổng thống Mỹ khác thực hiện.