Obama dọa đánh nhưng muốn đàm với Syria

Tổng Thống Barack Obama trình bày với quốc dân về tình hình Syria trong một bài diễn văn đọc tại Tòa Bạch Ốc vào đêm thứ Ba. Trong ngày, ông đã họp với các Nghị Sĩ thuộc cả hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ về việc không bỏ kế hoạch tấn công nhưng đồng thời hy vọng có giải pháp bằng ngoại giao. (Hình: Evan Vucci-Pool/Getty Images)

WASHINGTON – Trong bài diễn văn được đọc vào đêm thứ Ba, Tổng Thống Barack Obama cho thấy ông phải đối phó trước hai thử thách trong cùng một lần: vừa vận động sự ủng hộ của công chúng Mỹ dành cho quyết định tấn công để trừng phạt Syria, và vừa giải thích tại sao ông chọn giải pháp ngoại giao qua những cuộc đàm phán tại Liên Hiệp Quốc và với chính phủ Nga.

Sự việc gần như mâu thuẫn giữa hai quyết định cho thấy tình hình rất phức tạp trong cuộc đương đầu giữa Hoa Thịnh Đốn và Damascus về việc Syria bị nghi ngờ đã dùng vũ khí hóa học để tấn công người dân ba tuần trước đây.

Tòa Bạch Ốc và các quốc gia đồng minh đã mau chóng lắng nghe đề nghị của Nga về việc giải giới vũ khí hóa học của Syria và sắp có những cuộc thảo luận rất quan trọng để đưa đề nghị này thành một phương thức giải quyết cuộc tranh chấp liên quan đến Syria.

Trong bài diễn văn, Tổng Thống Obama nói rằng không ai có thể phủ nhận sự việc vũ khí hóa đã được sử dụng tại Syria, và Tổng Thống Bashar Assad của Syria phải chịu trách nhiệm vì có trách nhiệm trong cái chết của hơn 1,400 người kể cả những trẻ em đang ngủ trong nhà ở ngoại ô thủ đô Damascus.

Ông Obama nói cuộc tấn công vào đêm 21 tháng Tám là một “tội ác đối với nhân loại” và vi phạm luật quốc tế.

“Vào đêm kinh hoàng đó, thế giới đã nhìn thấy rõ bản chất khủng khiếp của vũ khí hóa học,” ông Obama nói trong bài diễn văn đọc tại Tòa Bạch Ốc bắt đầu từ 9 giờ tối theo giờ miền đông Hoa Kỳ. Tổng thống nói rằng cuộc tấn công đó đã thuyết phục ông rằng Hoa Kỳ phải phản ứng bằng vũ lực. “Những điều này đã xảy ra, những sự kiện không thể phủ nhận .... Câu hỏi được đặt ra bây giờ là Hoa Kỳ và cộng đồng quốc tế sẽ chuẩn bị làm gì trước sự việc đó.”

Thế nhưng cùng lúc kêu gọi thế giới phải mạnh tay đối với Syria, ông Obama cũng muốn tạm ngưng xúc tiến biện pháp tấn công Syria trong cùng thời gian tìm một giải pháp bằng ngoại  giao. Ông Obama muốn trì hoãn kế hoạch tấn công nhằm cho phép nỗ lực giải giới vũ khí hóa học của Syria được cơ hội thành tựu qua những cuộc đàm phán tại Liên Hiệp Quốc. Ông tin rằng Hoa Kỳ vẫn phải đe dọa Syria thì nỗ lực ngoại giao mới có tiến triển tại Liên Hiệp Quốc và mang lại thành quả tốt.

Mặc dù không từ bỏ giải pháp quân sự, sự việc tạm ngưng xúc tiến giải pháp này cho thấy ông Obama đang tiếp tục rút lui từ “lằn ranh đỏ” mà ông từng tố cáo Syria đã vi phạm để bị Hoa Kỳ trừng phạt. Trước đó, vào sáng thứ Ba, Ngoại Trưởng John Kerry vẫn còn theo đuổi giải pháp quân sự khi ông đến Quốc Hội và kêu gọi các nghị sĩ hãy tổ chức một cuộc bỏ phiếu nhằm cho phép tổng thống được tấn công Syria.

Trước khi Liên Hiệp Quốc bắt đầu thảo luận về việc kiểm soát vũ khí hóa học của Syria, một lần nữa Nga và Mỹ lại bất đồng ý kiến về những qui định mà Syria phải tuân theo khi giao vũ khí cho một cơ quan quốc tế.

Tòa Bạch Ốc cho biết Ngoại Trưởng John Kerry sẽ bay đến Geneva, Thụy Sĩ, để gặp Ngoại Trưởng Nga Sergey Lavrov vào ngày thứ Năm.

Hôm thứ Ba, trước khi đọc diễn văn để trình bày với toàn dân Hoa Kỳ về vũ khí của Syria, Tòa Bạch Ốc nói rằng Tổng Thống Obama đã điện đàm với hai vị nguyên thủ của Pháp và Anh về những đề nghị của Nga liên quan đến việc kiểm soát vũ khí hóa học của Syria.

Thế nhưng Tổng Thống Nga Vladimir Putin nói với các ký giả rằng ông chỉ đồng ý về một thỏa thuận bàn giao vũ khí của Syria nếu ông Obama tuyên bố không dùng biện pháp quân sự đối với Syria. Ông Putin nói như vậy vì Tổng Thống Obama đã nói với các nghị sĩ liên bang trong hai cuộc họp tại Quốc Hội rằng Hoa Kỳ không loại bỏ biện pháp quân sự.

Tổng Thống Putin nói, “Thật là khó cho một quốc gia, Syria hoặc bất cứ nước nào khác trên thế giới, phải đơn giải giới trong khi một biện pháp quân sự đang đượccứu xét đối với nước này.”

Ông Obama và các viên chức tại Tòa Bạch Ốc từng nói rằng sự đe dọa bằng biện pháp quân sự chính là nguyên nhân lớn nhất khiến Syria phải đồng ý thảo luận về vấn đề giao kho vũ khí hóa học cho thế giới.

Trong ngày thứ Ba, Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc phải hủy bỏ một cuộc họp khẩn cấp vì thiếu sự tham dự của Nga.

Trong những cuộc họp tại Quốc Hội hôm thứ Ba, ông Obama nói với các nghị sĩ liên bang rằng ông muốn thấy nỗ lực ngoại giao được diễn ra trong thời gian tới, thay vì vận động cho sự chấp thuận của Quốc Hội về việc ủng hộ một cuộc tấn công Syria. Cuộc vận động đang gặp khó khăn vì sự chống đối tại Quốc Hội cũng như trong dư luận Mỹ.

Ông Obama nói rằng ông muốn làm việc với các nhà lập pháp nhằm soạn thảo một nghị quyết với ngôn ngữ cho phép chính phủ Hoa Kỳ được duy trì sự đe dọa dùng biện pháp quân sự đối với Syria trong cùng lúc những nỗ lực ngoại giao được xúc tiến.

Những biến chuyển mới nhất trong cuộc khủng hoảng Syria được khởi đầu hôm thứ Hai, sau khi Nga đề nghị chính quyền của Tổng Thống Bashar Assad hãy giao quyền kiểm soát vũ khí hóa học cho cơ quan quốc tế để sau đó vũ khí được hủy diệt.

Trong ngày thứ Ba, Syria tuyên bố chấp thuận đề nghị của Nga, và Syria cũng lên tiếng sẵn sàng gia nhập qui ước cấm sử dụng vũ khí trên toàn cầu.

Thượng Viện Hoa Ky đã bị chia rẽ về một nghị quyết cho phép tổng thống sử dụng biện pháp quân sự. Giờ đây các nghị sĩ bàn thảo về những giải pháp ngoại giao khác mà Hoa Kỳ có thể áp dụng.

Trong khi đó, nhiều quốc gia trên thế giới đã thở ra nhẹ nhõm khi nghe đề nghị của Nga nhằm tránh một cuộc tấn công vào Syria. Theo dự đoán, đề nghị giải giới vũ khí hóa học của Syria sẽ được tranh luận sôi nổi tại Liên Hiệp Quốc bắt đầu từ cuối tuần này hoặc đầu tuần sau.

Các quốc gia Tây Phương cũng như tại Trung Đông đã mau chóng bày tỏ sự ủng hộ dành cho giải pháp kiểm soát vũ khí hóa học của Syria, cho dù giải pháp này sẽ còn gặp nhiều trở ngại và có thể bị trì hoãn vì một số lý do trong thời gian tới. Các chính quyền tại Âu Châu tin rằng Syria đã sử dụng vũ khí hóa học để sát hại dân vào ngày 21 tháng Tám. Tuy nhiên, các chính quyền cũng không thể ủng hộ giải pháp tấn công Syria vì làn sóng chống chiến tranh ở các quốc gia.

Vì lẽ đó, các quốc gia đã tán thành đề nghị của Nga cho dù đề nghị này sẽ gặp những trở ngại ở Liên Hiệp Quốc như dự đoán của nhiều quan sát viên. Qua đề nghị giải giới, các chính quyền muốn thấy vấn đề Syria được bàn cãi trong các phòng họp thay vì trên chiến trường, vì chiến tranh sẽ gây phản đối, bất an tại nhiều thủ đô trên thế giới.