Nữ phó tổng thống chống lại cuộc chiến ma túy của tổng thống Phi Luật Tân

Tổng Thống Rodrigo Duterte là một người theo chủ nghĩa nói theo ý dân, nói năng cứng rắn, lên nhậm chức trong tháng Sáu. Ông bị quốc tế lên án, vì ra lệnh hoặc khuyến khích hàng ngàn vụ giết người không được pháp luật cho phép. Chủ đích của ông là loại trừ ma túy bất hợp pháp ra khỏi đất nước. Ông từng khoe chính ông cũng đã giết người.

Nhưng ở trong nước, ông vẫn được nhiều người ưa thích, với tỷ lệ ủng hộ vượt quá 60%. Ông nắm quyền chỉ huy vững chắc, với những người ủng hộ ông kiểm soát quốc hội, các tòa án, cảnh sát và quân đội.

Về phía những người chỉ trích ông, họ đang đặt hy vọng vào một một nhân vật bất ngờ: bà phó tổng thống.
Bà Maria Leonor “Leni” Robredo là một cựu luật sư nhân quyền, nói năng nhỏ nhẹ. Bà không đứng chung liên danh với ông Duterte. Ở Phi Luật Tân, tổng thống và phó tổng thống ra ứng cử riêng rẽ.

Trong tháng qua, bà Robredo, 52 tuổi, trở thành một người mạnh mẽ nhất chỉ trích tổng thống. Chế độ độc tài của ông Duterte làm cho người ta nhớ lại thời Tổng Thống Ferdinand Marcos, cai trị Phi Luật Tân từ năm 1965 tới năm 1986. Ông Marcos dùng việc tra tấn và giết người, để bịt miệng những người chống đối ông.
Trong một cuộc phỏng vấn tại văn phòng của bà ở thành phố Quezon, cách dinh tổng thống vài dặm, bà Robredo nói, “Tôi nghĩ người ta đang bước ra để chống lại ông Duterte, bây giờ nhiều hơn trước đây. Trong ba hoặc bốn tháng đầu tiên của chính phủ này, người ta cảm thấy như thể không có ai sẵn sàng để bày tỏ những ý kiến của họ về nhiều vấn đề, vì sợ rằng họ sẽ bị phỉ báng trên truyền thông xã hội. Bởi vì đó là điều liên tục xảy ra. Nhưng chúng ta phải chống lại để giải quyết điều đó.”

Trong khoảng thời gian đầu sự nghiệp của bà, bà Robredo ư là một nhà hoạt động xã hội. Ông Jesse Robredo, chồng bà, là một chính trị gia nổi tiếng. Ông trở thành bộ trưởng nội vụ trong năm 2010. Hai năm sau đó, ông chết trong một vụ tai nạn máy bay. Bà Robredo quyết định tiếp tục di sản chính trị của ông, giành một ghế trong quốc hội, và phục vụ trong một nhiệm kỳ, trước khi ra ứng cử phó tổng thống.

Bà đánh bại Ferdinand Marcos Jr, con trai nhà độc tài quá cố, trong cuộc bầu cử vào tháng Năm năm ngoái.
Theo truyền thống, phó tổng thống phần lớn là một vai trò có tính cách nghi lễ, mặc dù một số vị phó tổng thống điều hành các cơ quan chính phủ. Ông Duterte bổ nhiệm bà Robredo vào nội các của ông, làm người đứng đầu Nhà ở và Hội Đồng Điều Phối Phát Triển Gia Cư Và Đô Thị.
Nhưng sự hòa hợp giữa hai người chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn.

Trong mùa thu này, khi ông Duterte chấp thuận việc mai táng hài cốt ông Marcos, tại 'Nghĩa Trang Các Anh Hùng Quốc Gia, và chôn cất trong một buổi lễ bất ngờ, hàng triệu người Phi Luật Tân lên tiếng phản đối. Bà Robredo làm trung gian cho những lời ta thán của họ.

Lúc đó bà nói, “Ferdinand Marcos là một tên trộm, một kẻ giết người, và một nhà độc tài. Ông ấy không phải là anh hùng.”

Ông Duterte tố cáo bà tham dự các cuộc biểu tình chống chính phu. Bà phủ nhận lời cáo buộc ấy. Vào ngày 4 tháng 12, thư ký nội các ra lệnh cho bà Robredo “ngưng tham dự mọi cuộc họp nội các.”
Sang ngày hôm sau, bà từ chức khỏi nội các.

Bà nói rằng việc từ chức có nghĩa là bà không còn phải giả vờ tôn trọng các chính sách của ông Duterte nữa, và bây giờ có thể tham dự “những sự kiện công cộng” phản đối những vụ giết người, mà không sợ kết quả không được mong muốn về chính trị.

Việc thách thức của bà đã biến bà thành một anh hùng đối với một số người Phi Luật Tân. Nhưng mức độ được ưa chuộng của bà vẫn thua xa tổng thống. Ông Duterte có một tỷ lệ hài lòng là 63%, trong một cuộc khảo sát vào tháng 12 do tổ chức thăm dò Social Weather Station.

Đối với nhiều người Phi Luật Tân vẫn còn nhớ nhung người lãnh đạo cứng rắn, hành động khắc nghiệt và lối nói cứng cỏi làm cho họ tán thành. Đối với bà Robredo, đó là một bước lùi gây lo ngại.

Bà nói, “Theo tôi nghĩ, đối với một quốc gia công nhận những thể chế dân chủ mạnh mẽ trong quá khư, và đã tin rằng nguyên tắc thượng tôn pháp luật sẽ mang lại trật tự và ổn định cho đất nước, đó là điều đáng sợ. Trong năm tháng qua, chúng ta dường như đã quên cốt tủy của chúng ta với tư cách là một quốc gia.”
Một số người ủng hộ bà so sánh bà với cựu Tổng Thống Phi Luật Tân Corazon Aquino. Bà Aquino đã bước vào chính trường sau khi chồng qua đời. Bà đứng lên tranh đấu cho nhân quyền và các quyền tự do dân sự, trong việc cầm đầu các cuộc biểu tình “Quyền Lực Nhân Dân” lật đổ ông Marcos trong năm 1986.

Phó Tổng Thống Robredo tiếp tục thúc đẩy một chương trình “an ninh dinh dưỡng và lương thực, y tế phổ quát, giáo dục, phát triển nông thôn và trao quyền cho phụ nữ”, theo phát ngôn viên của bà cho biết.
Tuy nhiên, từ khi rút khỏi nội các, bà tập trung chú ý vào những vụ giết người mà pháp luật không cho phép.
Lập trường của bà biến bà thành một mục tiêu thường xuyên cho những người ủng hộ ông Duterte. Ho làm tràn ngập các trương mục truyền thông xã hội của bà bằng những lời đe dọa và lăng mạ, theo bà cho biết.
Bà cũng gặp phải một thách thức từ Marcos Jr. Ông này đã tranh cãi về kết quả của cuộc bầu cử tháng Năm, và kháng nghị với Tối Cao Pháp Viện. Tòa án này vẫn còn phải giải quyết vấn đề ấy.