Thế Giới

Nữ Hoàng Elizabeth Đệ Nhị đã từ trần, thọ 96 tuổi; Thái Tử Charles lên ngôi vua

Friday, 09/09/2022 - 12:03:07

Với sự ra đi của Nữ Hoàng Elizabeth, Thái Tử Charles sẽ lên ngôi vua trong một nghi lễ chính thức. Thông báo của Hoàng Gia Anh...


Nữ Hoàng Elizabeth Đệ Nhị ngày 30 tháng 11, 2017 tại Chichester, Anh. (Stuart C. Wilson/ Getty Images)


Vào chiều thứ Năm, Hoàng Gia Anh thông báo một hung tin đến toàn thế giới. Đó là Nữ Hoàng Elizabeth Đệ nhị đã tạ thế ở Lâu Đài Balmoral, Tô Cách Lan (Scotland), thọ 96 tuổi. Bà trị vì ngôi vua Anh Quốc 70 năm, dài nhất trong lịch sử Vương Quốc Anh.

Với sự ra đi của Nữ Hoàng Elizabeth, Thái Tử Charles sẽ lên ngôi vua trong một nghi lễ chính thức. Thông báo của Hoàng Gia Anh đã được đưa ra thay mặt cho Vua Charles, vị tân Quốc Vương Anh.

Ông Charles viết trong thư thông báo, “Cái chết của Mẹ yêu dấu của tôi, Nữ Hoàng, là một thời điểm đau buồn lớn nhất đối với tôi và tất cả các thành viên trong gia đình. Chúng tôi vô cùng thương tiếc sự ra đi của một vị vua đáng kính và một người mẹ rất mực yêu thương. Trong giai đoạn tang tóc và thay đổi này, tôi và gia đình sẽ được an ủi bởi sự tôn trọng và tình cảm sâu sắc dành cho Nữ Hoàng.”

Những người thân thiết của bà trong Hoàng Gia đã tề tựu ở dinh thự tại sau khi tin tức về sức khoẻ kém đi của bà được loan báo hôm thứ Năm.

Ngay sau khi có tin Nữ Hoàng từ trần, con trai cả của bà, Thái tử Charles, trở thành vị Vua mới và chủ trì các lễ tưởng niệm, lễ tang cho bà. Ông cũng sẽ thay bà làm nguyên thủ quốc gia của 14 thuộc Khối Thịnh Vượng Chung.

Điện Buckingham cho biết: “Nữ Hoàng từ trần trong yên lặng ở Balmoral chiều nay. Nhà vua sẽ ở tại Balmoral tối nay và trở về London ngày mai.”

Cháu nội lớn của Nữ Hoàng, Hoàng Tử William đã có mặt ở Balmoral, và em trai ông Hoàng Tử Harry đang trên đường tới nơi.

Các đài truyền hình tại Anh Quốc đã đồng loạt loan tin với các bài điếu văn ghi nhận và ca ngợi công lao đóng góp của Nữ Hoàng cho Anh và cho thế giới.

Nữ Hoàng Elizabeth II lên ngôi trong thập niên 1950, thời kỳ cai trị lâu dài của được đánh dấu bằng ý thức nghĩa vụ mạnh mẽ và quyết tâm dâng hiến đời mình cho ngai vàng và người dân.

Đối với nhiều người Anh, Nữ Hoàng đã trở thành điểm tựa trong một thế giới thay đổi nhanh chóng: ảnh hưởng của Anh quốc suy giảm, xã hội thay đổi chóng mặt và vai trò của chế độ quân chủ bị nghi ngờ.

Thành công của bà khi duy trì nền quân chủ qua những thời gian biến động càng đáng khâm phục hơn, khi người ta biết rằng vào lúc bà sinh ra, không ai dự đoán ngai vàng sẽ là định mệnh của bà.

Nữ Hoàng Elizabeth II chứng kiến thời hậu chiến của cuộc đại chiến thế giới thứ Hai, quá trình chuyển đổi từ đế quốc sang Khối Thịnh Vượng Chung, kết thúc Chiến Tranh Lạnh, và việc Vương Quốc Anh gia nhập - và rút khỏi - Liên Minh Âu Châu.

Triều đại của bà kéo dài qua 15 thủ tướng, bắt đầu từ Winston Churchill, sinh năm 1874, và bao gồm cả bà Liz Truss, được Nữ Hoàng bổ nhiệm hôm thứ Ba đầu tuần này.

Nữ Hoàng chào đời với tên Elizabeth Alexandra Mary Windsor, tại Mayfair, London, vào ngày 21 tháng 4, 1926.

Ít ai có thể biết trước rằng bà sẽ trở thành quốc vương nhưng vào tháng 12 năm 1936, chú của bà, Vua Edward VIII, đã thoái vị để kết hôn với một người Mỹ đã hai lần ly hôn, Wallis Simpson.

Cha của Elizabeth trở thành Vua George VI và khi mới 10 tuổi, bà trở thành người thừa kế ngai vàng. Trong vòng ba năm sau, nước Anh có chiến tranh với Đức Quốc Xã.

Elizabeth và em gái, Công Chúa Margaret, đã trải qua phần lớn thời chiến tại Lâu Đài Windsor sau khi cha mẹ từ chối đề nghị cho họ được tản cư đến Canada.


Nữ Hoàng Elizabeth Đệ Nhị còn khỏe mạnh, tươi cười khi tiếp tân Thủ Tướng Anh Liz Truss tại Lâu Đài Balmoral hôm thứ Ba, ngày 6 tháng 9, 2022 tại Aberdeen, Tô Cách Lan. Vì lý do sức khỏe và không thể đi xa, Nữ Hoàng đã phá lệ khi chính thức công nhận tân thủ tướng ở một nơi không phải là Điện Buckingham ở thủ đô London. (Jane Barlow - WPA Pool/ Getty Images)

Trải qua chiến tranh, bà trao đổi thư từ với người anh họ thứ ba của mình, Philip, Hoàng Tử Hy Lạp, người đang phục vụ trong Hải Quân Hoàng Gia. Mối tình lãng mạn của họ nảy nở và cặp đôi kết hôn tại Thánh Đường Westminster vào ngày 20 tháng 11, 1947, và hoàng tử lấy tước hiệu là Công Tước Xứ Edinburgh.
Hai người có 74 năm chung sống, trước khi ông qua đời vào năm 2021, thọ 99 tuổi.

Con trai đầu lòng của họ, Thái Tử Charles, sinh năm 1948, tiếp theo là Công Chúa Anne, năm 1950, Hoàng Tử Andrew, năm 1960, và Hoàng Tử Edward, năm 1964.

Công Chúa Elizabeth đã ở Kenya, Phi Châu vào năm 1952, thì được nghe tin cha đã qua đời. Bà ngay lập tức trở lại London với tư cách là Nữ Hoàng mới.

Bà Elizabeth đăng quang tại Thánh Đường Westminster vào ngày 2 tháng 6, 1953, ở tuổi 27, trước một lượng khán giả truyền hình kỷ lục lúc bấy giờ, ước tính hơn 20 triệu người.

Trong những thập niên kế tiếp, triều đại của Nữ Hoàng Elizabeth đã chứng kiến những thay đổi lớn, với sự kết thúc của Đế Quốc Anh và sự thành lập Khối Thịnh Vượng Chung. Nữ Hoàng đã giữ lời cam kết về việc đến thăm mọi quốc gia thuộc Khối Thịnh Vượng Chung ít nhất một lần.

Cuộc đời phụng sự của Nữ Hoàng

Thời kỳ cai trị lâu dài của Nữ hoàng Elizabeth II được đánh dấu bằng ý thức nghĩa vụ mạnh mẽ và quyết tâm dâng hiến đời mình cho ngai vàng và người dân.

Elizabeth và em gái, Margaret Rose, sinh năm 1930, được dạy ở nhà, lớn lên trong môi trường gia đình thương yêu. Elizabeth rất gần gũi với cha và ông, Vua George V.

Bà được cho là có ý thức trách nhiệm cao ngay từ khi còn bé. Winston Churchill, thủ tướng tương lai, được dẫn lời nói rằng Elizabeth “có phong thái lãnh đạo thật đáng kinh ngạc cho một người trẻ.”

Dù không đến trường, Elizabeth giỏi ngôn ngữ và nghiên cứu kỹ cả lịch sử hiến pháp. Khi Vua George V qua đời năm 1936, con trai cả, David, trở thành Vua Edward VIII.

Nhưng việc ông Edward chọn vợ, bà Wallis Simpson người Mỹ hai lần ly dị, không được chấp nhận vì lý do tôn giáo và chính trị. Đến cuối năm đó, ông từ ngôi.

Công Tước Xứ York miễn cưỡng trở thành Vua George VI. Ngày đăng quang của ngài cho Elizabeth nhìn thấy phần nào những gì chờ bà phía trước. Sau này bà viết mình thấy buổi lễ “rất tuyệt vời.”

Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng ở Âu Châu, vị tân vương cùng vợ là Hoàng Hậu Elizabeth muốn phục hồi niềm tin của người dân vào nền quân chủ. Hình mẫu của họ hẳn được con gái chú ý.

Năm 1939, công chúa 13 tuổi đi theo Vua và Hoàng Hậu đến Trường Hải Quân Hoàng Gia ở Dartmouth. Cùng em gái Margaret, công chúa có sự tháp tùng của người anh em họ ba đời, Hoàng Tử Philip xứ Hy Lạp.
Đó không phải lần đầu họ gặp mặt, nhưng là lần đầu tiên bà chú ý ông ta. Đến năm 1944, khi 18 tuổi, Elizabeth rõ ràng đã yêu ông. Bà giữ hình ông trong phòng và họ trao đổi thư từ.

Sau chiến tranh, việc bà muốn cưới ông Philip gặp nhiều trở ngại. Nhà vua không muốn con gái mà ông yêu quý, và Philip phải vượt qua thành kiến của giới quý tộc không chấp nhận nguồn gốc nước ngoài của ông. Nhưng ý muốn của cặp tình nhân đã chiến thắng. Ngày 20/11/1947, họ kết hôn ở Thánh Đường Westminster.


Nữ Hoàng Elizabeth Đệ Nhị sau lễ cưới của Hoàng Tử Charles và Công Nương Diana tại Điện Buckingham ngày 29 tháng 7, 1981. (Hulton Archive/ Getty Images)

Philip trở thành Công Tước Xứ Edinburgh tiếp tục là sĩ quan phục vụ trong hải quân. Ít nhất trong thời gian ngắn, việc ông ở Malta giúp cặp đôi trẻ có cuộc sống tương đối bình thường. Con trai đầu, Charles, sinh năm 1948, theo sau là em gái chào đời năm 1950.

Nhưng nhà vua, đã bị căng thẳng trong những năm chiến tranh, bị ung thư phổi, do cả đời hút thuốc. Tháng Giêng 1952, Elizabeth, khi đó 25 tuổi, và Philip có chuyến đi nước ngoài. Nhà vua, không nghe bác sĩ, đã ra phi trường tiễn họ. Đó là lần cuối Elizabeth nhìn thấy cha.

Elizabeth nghe tin cha mất khi đang ở Kenya và ngay lập tức về lại London trong tư cách Nữ Hoàng.
Sau này bà kể lại,“Phần nào đó tôi không kịp học việc. Cha tôi qua đời quá trẻ, nên bỗng dưng tôi lãnh nhận trách nhiệm và đã cố gắng làm sao cho tốt.”

Lễ đăng quang tháng Sáu 1953 được chiếu truyền hình, bất chấp phản đối của Thủ Tướng Winston Churchill. Hàng triệu người quây quần quanh máy truyền hình, với nhiều người đây là lần đầu tiên, theo dõi Nữ Hoàng Elizabeth II tuyên thệ.

Đây là lúc Anh quốc vẫn đang thắt lưng buộc bụng sau chiến tranh, và nhiều nhà bình luận xem lễ đăng quang mở đầu cho thời đại Elizabeth.

Đệ Nhị Thế Chiến đưa đến sự việc Đế Quốc Anh chấm dứt nhanh hơn. Đến khi tân Nữ Hoàng có chuyến công du dài ngày tới Khối Thịnh Vượng Chung tháng 11, 1953, nhiều cựu thuộc địa như Ấn Độ đã giành lại độc lập. Elizabeth trở thành nhà vua đương kim đầu tiên thăm Úc và Tân Tây Lan. Ước tính ba phần tư dân Úc khi đó ra đường để nhìn thấy nữ hoàng.

Trong thập niên 1950 thêm nhiều nước giã từ lá cờ liên hiệp. Các cựu thuộc địa nay trở thành cộng đồng các nước tự nguyện. Nhiều chính khách cảm thấy Khối Thịnh Vượng Chung có thể là đối trọng của Cộng Đồng Kinh Tế Âu Châu mới thành lập. Ở một mức nào đó, chính sách của Anh tách ra khỏi Lục địa.

Công kích cá nhân

Nhưng ảnh hưởng bị xuống dốc của Anh quốc bị đẩy nhanh vì biến cố kênh đào Suez năm 1956. Khi đó rõ là Khối Thịnh Vượng Chung không có ý chí tập thể để hợp tác trong lúc khủng hoảng.

Quyết định gửi quân Anh vào Ai Cập để ngăn đe dọa quốc hữu hóa kênh đào Suez rốt cuộc chỉ dẫn đến việc rút lui nhục nhã, khiến Thủ Tướng Anh Anthony Eden phải từ chức.

Nữ Hoàng Anh dính vào khủng hoảng chính trị. Đảng Bảo Thủ không có cơ chế bầu lãnh đạo mới và sau một loạt tham vấn, Nữ Hoàng mời Harold Macmillan thành lập chính phủ mới.

Nữ Hoàng cũng bị Lord Altrincham chỉ trích cá nhân. Trong một bài báo, ông nói triều đình “quá Anh” và “thượng lưu,” cáo buộc bà không biết nói chuyện mà không cần văn bản.

Bình luận của ông gây giận dữ trên báo chí, và ông bị đánh trên đường phố. Tuy vậy, vụ việc cho thấy xã hội và thái độ của người Anh với nền quân chủ đang thay đổi nhanh chóng, và những sự chắc chắn cũ đang bị đặt dấu hỏi.

Được chồng khuyến khích, Nữ Hoàng bắt đầu thích ứng với trật tự mới. Chữ “nền quân chủ” dần dần được thay bằng “gia đình hoàng gia.”

Năm 1963 khi Harold Macmillan từ chức thủ tướng, Nữ Hoàng một lần nữa ở trong trung tâm tranh cãi chính trị. Đảng Bảo Thủ vẫn chưa lập ra hệ thống chọn tân lãnh đạo, Nữ Hoàng nghe lời khuyên của ông và bổ nhiệm Alec Douglas-Home thay thế.

Đó là thời điểm khó khăn cho Nữ Hoàng. Dấu ấn chung của thời kỳ bà cai trị là tuân thủ hiến pháp, và tách nền quân chủ ra khỏi chính phủ.

Đây là lần cuối bà ở trong tình trạng này. Đảng Bảo Thủ sau đó xóa bỏ truyền thống để lãnh đạo mới tự lập nên một hệ thống chính thức.

Đến cuối thập niên 1960, Điện Buckingham thấy cần có bước đi tích cực để chứng tỏ Hoàng Gia không xa cách người dân.

Kết quả là có một phim tài liệu đặc biệt, phim 'Hoàng Gia'. Đài BBC được phép quay hoàng gia tại nhà. Có hình ảnh họ ăn uống ở vườn, trang trí cây Noel, lái xe đưa con đi chơi - những hoạt động bình thường nhưng chưa từng cho ai thấy.

Những người chỉ trích cho rằng phim này của Richard Cawston phá hủy sự huyền nhiệm của hoàng gia khi cho thấy họ cũng chỉ là người bình thường.

Nhưng phim phản ánh không khí thay đổi của thời đại và góp phần giúp khôi phục sự ủng hộ của công chúng dành cho nền quân chủ.


Nữ Hoàng Elizabeth cùng Phu Quân Philip và hai con của họ là Thái Tử Charles và Công Chúa Anne ngày 1 tháng 8, 1951. (Keystone/ Hulton Archive/ Getty Images)

Đến năm 1977, người dân nhiệt tình đón mừng lễ kỷ niệm 25 năm nữ hoàng tại vị, qua các lễ hội đường phố và buổi lễ khắp vương quốc. Nền quân chủ có vẻ yên tâm được công chúng yêu chuộng, và vai trò lớn phải kể là nhờ Nữ Hoàng.

Hai năm sau, bà Margaret Thatcher trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Anh. Quan hệ giữa nữ nguyên thủ và Nữ Hoàng có lúc không thoải mái.

Bê bối và tai họa

Một lãnh vực khó khăn là tình cảm của Nữ Hoàng dành cho Khối Thịnh Vượng Chung, mà bà đứng đầu. Bà biết các lãnh đạo Phi Châu và có thiện cảm với họ. Bà được cho là “khó hiểu” về thái độ và phong thái đối đầu của bà Thatcher, trong đó có sự phản đối của thủ tướng đối với các biện pháp trừng phạt Nam Phi dưới chế độ kỳ thị chủng tộc.

Năm tháng qua đi, các nghĩa vụ chính thức của Nữ Hoàng vẫn tiếp tục. Sau Chiến Tranh Vùng Vịnh năm 1991, bà thăm Hoa Kỳ, trở thành người đứng đầu Hoàng Gia đầu tiên của Anh phát biểu trước Quốc Hội Mỹ.
Tuy nhiên, một năm sau, một loạt bê bối và tai họa bắt đầu ảnh hưởng đến Hoàng gia.

Con trai thứ hai của Nữ Hoàng, Công Tước Xứ York, và vợ Sarah ly thân. Cuộc hôn nhân của Công Chúa Anne với Mark Phillips cũng kết thúc bằng cuộc ly dị. Rồi con trai trưởng của bà, Charles cùng vợ, Công Nương Diana, hóa ra cũng không hạnh phúc và chia tay.

Năm đó còn có đám cháy lớn tại Lâu Đài Windsor, dinh thự được Nữ Hoàng ưa thích nhất. Đó dường như là biểu tượng thích hợp cho Hoàng Gia đang gặp khó khăn.

Định chế quân chủ ở trong thế phòng thủ. Điện Buckingham được mở cho khách vào thăm để có tiền sửa Windsor. Nữ Hoàng Anh và Thái Tử cũng loan báo sẽ đóng thuế trên thu nhập đầu tư.

Hy vọng vào Khối Thịnh Vượng Chung, từng rất cao khi bà mới lên ngôi, đã không được như ý. Anh quốc có những quan hệ mới tại Âu Châu.

Nữ hoàng vẫn thấy Khối Thịnh Vượng Chung có nhiều giá trị và rất hài lòng khi Nam Phi xóa bỏ chế độ kỳ thị. Tháng Ba 1995, bà thăm nước này. Ở trong nước, Nữ Hoàng cố gắng giữ uy tín của nền quân chủ trong lúc công chúng tranh luận liệu định chế này có tương lai không.

Cái chết của Công Nương Diana

Hoàng Gia bị rúng động và Nữ Hoàng bị chỉ trích bất thường sau cái chết của Công nương Diana trong tai nạn xe ở Paris tháng 8, 1997.

Trong lúc dân chúng tụ họp ở các cung điện ở London, đặt hoa tưởng nhớ, Nữ Hoàng dường như miễn cưỡng không muốn làm tâm điểm như bà vẫn làm trong những khoảnh khắc quan trọng của quốc gia.

Nhiều người chỉ trích bà không hiểu cơn bộc lộ thương đau của quần chúng, thể hiện sau khi công nương mất. Bà cảm thấy mình là người bà cần an ủi các con trai của Diana trong vòng gia đình riêng tư.


Nữ Hoàng Elizabeth II chia sẻ một chuyện vui với Công Nương Meghan, vợ của Hoàng Tử Harry ngày 14 tháng 6, 2018 tại Widnes ở Halton, Cheshire, Anh. (Jeff J Mitchell/ Getty Images)

Cuối cùng bà phát biểu truyền hình trực tiếp, tôn vinh người con dâu và cam kết nền quân chủ sẽ thích ứng với thời đại.

Mất mát, và đón mừng

Cái chết của Mẹ Nữ Hoàng và Công Chúa Margaret, trong năm 2002 (đánh dấu 50 năm trị vì), phủ bóng lên các lễ ăn mừng trên toàn quốc. Dù vẫn còn tranh cãi về tương lai nền quân chủ, một triệu người đã có mặt ở khu trước Điện Buckingham, vào buổi tối đánh dấu 50 năm trị vì của bà.

Tháng Tư 2006, hàng ngàn người có mặt trên đường phố Windsor khi Nữ Hoàng xuất hiện đánh dấu sinh nhật 80. Và tháng 11, 2007, bà cùng chồng ăn mừng 60 năm hôn nhân, với buổi lễ có 2,000 người dự tại Thánh Đường Westminster.

Tháng Tư 2011, bà lại dự lễ cưới của cháu trai, William, cùng Catherine Middleton.

Trưng cầu dân ý

Trưng cầu dân ý độc lập của Tô Cách Lan tháng Chín 2014 là lúc thử thách cho Nữ Hoàng. Ít ai lại quên diễn văn của bà trước Quốc Hội năm 1977, là lúc bà bày tỏ cam kết về một vương quốc thống nhất. Khi nói chuyện với người dân ở Balmoral ngay trước lúc diễn ra trưng cầu dân ý, mà rõ ràng cố tình để nghe được, bà nói bà hy vọng người dân nghĩ rất cẩn thận về tương lai.

Sau khi có kết quả, tuyên bố công khai của bà bày tỏ sự an lòng rằng vương quốc vẫn thống nhất, dù công nhận không gian chính trị đã thay đổi. Tháng Chín 2015, bà trở thành nhà cai trị lâu nhất trong lịch sử Anh quốc. Tháng Tư 2016, bà đón mừng sinh nhật 90.

Mặc dù nền quân chủ có thể không còn mạnh như lúc bà mới lên ngôi, bà quyết tâm làm sao định chế này vẫn giữ được sự yêu kính trong trái tim người Anh.

Vào dịp đánh dấu 25 năm cai trị, bà nhắc lại lời cam kết bà từng nói khi năm Nam Phi 30 năm trước.
“Khi tôi 21, tôi hiến đời mình cho người dân và tôi nhờ Thượng Đế giúp hoàn thành lời thề. Mặc dù lời cam kết nói ra lúc tôi còn thanh xuân, tôi không hối hận hay rút lại một chữ nào.”

Sau khi bổ nhiệm bà Liz Truss làm thủ tướng thứ 15 của mình hôm thứ Ba đầu tuần này, Nữ Hoàng tạ thế chiều thứ Năm, 8 tháng 9, 2022, để lại niềm thương tiếc cho toàn dân Anh.
(Nguồn: BBC)

Viết bình luận đầu tiên

MỚI CẬP NHẬT