Những tác phẩm tấm chắn cửa sắt của họa sĩ Nguyễn Gia Trọng

Tác phẩm “Bình Thạnh, 2017” sơn dầu vẽ trên gỗ.


ORLANDO, Florida – Bảo tàng viện Cornell Fine Arts Museum tại trường Rollins College (CFAM) đang có bốn cuộc triển lãm tuyệt vời mà trong đó có một điêu khắc gia gốc Việt. Thông tin của CFAM cho biết người này là anh Nguyễn Gia Trọng.

Bản tin của tuần báo Orlando Weekly cho biết cuộc triển lãm mang tên “Trong Gia Nguyen: My Myopia” của họa sĩ gốc Việt Nam đưa người xem vào một thế giới của vẻ đẹp tinh tế gợi nhớ đến quê hương Việt Nam của anh. Các tác phẩm vẽ sơn dầu trên gỗ đã dùng hình ảnh của những tấm màn kiểu cổ, những tấm lưới lớn trôi nổi trong một không gian kiến trúc, gợi nhắc đến ấn tượng về an ninh và sức mạnh trong thế giới ngày nay, đặc biệt là tại Hoa Kỳ.

Hồi còn nhỏ, anh Trọng và gia đình đã tỵ nạn ở tiểu bang Oklahoma sau năm 1975. Hiện nay anh chia thời gian làm việc giữa các xưởng vẽ ở Sài Gòn và ở Brooklyn, New York. Anh nhận thấy rằng ở Việt Nam, lối sống đô thị truyền thống “mở tiệm phía trước nhà” gồm những cấu trúc một hoặc hai tầng đông đúc dọc theo một đường phố, với những chiếc xe máy quá tải, xe đạp ọp ẹp, xe hơi vi vút, và xe vận tải nặng nề đi ngang qua cách nhau mấy tất, đều thuộc một cõi cơ giới hỗn loạn. Thường thì các cửa sổ dọc theo một con đường như vậy đều không có kính - thường không có máy lạnh - và thay vì vậy được gắn những tấm chắn làm bằng những thanh kim loại mỏng, được hàn thành những dạng thức hình học, để cho không khí lọt qua.
Nguyễn Gia Trọng gỡ tấm chắn đó ra khỏi bối cảnh của nó và tái tạo nó bằng cách sơn những tấm gỗ lớn và sau đó khắc ra các dạng thức tấm chắn. Trong tác phẩm “Double Rainbow” (Cầu Vồng Đôi), người xem thấy được cả thiết kế hình học lẫn bầu trời xa xôi, những cầu vồng được in trên những mép mỏng của tấm chắn. Tất cả các tấm chắn được treo trong bộ sưu tập đó đều lặp lại hiệu ứng hấp dẫn này.
Sự xô đẩy lôi kéo của cuộc sống Đông-Tây của Nguyễn Gia Trọng được ngưng tụ thành hình thức nghệ thuật này: bức khắc CNC thật tân tiến, công việc mộc được kiểm soát bằng máy điện toán Tây Phương, và các tấm chắn tượng trưng cho truyền thống biến mất bằng tay với những dải sắt mỏng.
CFAM hỏi anh Trọng về điều này trong một buổi nói chuyện của nghệ sĩ mới đây. Anh lưu ý, “Các tấm chắn cửa sổ là một phần của thành phố cổ.” Anh chia sẻ một bức ảnh của những con phố này với một hậu cảnh là các tòa tháp cao tầng. Anh giải thích, “Những thứ đó đang được thay thế bằng các tòa chung cư, do đó lối sống tiệm mở phía trước nha bị mất đi.”

Các hình ảnh bao gồm dải Ngân Hà, Hòa Thượng Thích Quảng Đức (nhà sư Việt Nam tự thiêu năm 1963 để phản đối chiến tranh), và những cánh đồng giết người ở Cam Bốt. Nhưng những người xem có thể trân trọng thiết kế tinh tế của các tấm chắn, mà không cần phải quen thuộc với chủ đề. Tuy nhiên, theo một cách tinh tế, Nguyễn Gia Trọng nắm giữ vị trí quyền lực của nghệ sĩ bằng cách đòi người xem phải học hỏi để có được hiệu quả đầy đủ.

Các tấm chắn nhắc tới lịch sử Việt Nam cũng như tầng lớp trung lưu hiện nay ở nước này. Anh Trọng nhớ lại việc dời đến Oklahoma vào sau cuộc chiến Việt Nam. Anh nói rằng đó là một khoảng thời gian lo âu tại nước Mỹ, nhưng là “một thời gian của kỳ thị nhẹ nhàng hơn” so với tình trạng chống di dân hiện nay.
Với toàn thể khái niệm về biên giới được đề cập, người xem có thể chiêm ngưỡng cách thức một cấu trúc đơn giản như một tấm chắn cửa sổ có thể đoàn kết người ta lại, nhưng cũng có thể chia rẽ, như bước tường biên giới đang được xây dựng ở biên giới ngày nay.

Cuộc triển lãm vào cửa miễn phí “Trong Gia Nguyen: My Myopia” đã bắt đầu cuối tháng Năm và sẽ kéo dài cho đến Chủ Nhật, ngày 26 tháng Tám, tại Cornell Fine Arts Museum, Rollins College, 1000 Holt Ave., Winter Park, (407) 646-2526, cfam.rollins.edu.