Những chuyện" lần đầu" của Câu Chuyện Bà Thị Kính

Bài ANVI HOÀNG 

Câu Chuyện Bà Thị Kính cũng trở thành dấu mốc quan trọng trong lịch sử âm nhạc phương Tây là vì các “kỷ lục” của nó. Sau đây là câu chuyện nhỏ về các poster quảng cáo của vở opera và “kỷ lục” của nó.

Những con số

Trước hết, mỗi bức hình poster, kích thước khoảng 2m x 7m, miêu tả hình ảnh nhân vật chính của mỗi vở opera, được trình bày đẹp và bắt mắt. Đối với “Câu Chuyện Bà Thị Kính” (The Tale of Lady Thị Kính) thì đó là hình nhân vật Thị Kính nhìn lạ mắt trong trang phục áo tứ thân, làm người đi qua đi lại không khỏi thắc mắc và tò mò hứng thú, Thị Kính đang cầm kéo như chuẩn bị cắt mớ tóc dài của mình. Đây là hình ảnh quen thuộc đối với khán giả Việt Nam về câu chuyện “Quan Âm Thị Kính” mà họ đã biết qua, và khán giả Mỹ sẽ có dịp làm quen.

Ngoài vấn đề kích thước của poster ra, sự có mặt của một poster quảng cáo cho một vở opera là biểu hiện của những chuyện quan trọng khác, khó thấy hơn nhưng lại mang tính thách thức cao hơn. Đối với một nhà soạn nhạc, hoàn tất một vở opera là một thành công đáng kể. Nếu chỉ tính đến mồ hôi và trí tuệ đổ vào công trình này không thì cũng chưa đánh giá đúng mức giá trị của một tác phẩm âm nhạc dài mấy tiếng đồng hồ và bao gồm hơn ngàn trang nhạc. Tất cả công sức này là một lý do giải thích cho con số khá nhỏ các vở opera hiện được trình diễn trên sân khấu khắp nơi.


Thị Kính bế trẻ ra chợ xin lòng thương của mọi người

Trong hơn 400 năm lịch sử opera, bắt đầu từ năm 1600 đến ngày nay, số nhà soạn nhạc (composer), không phải người viết nhạc (song writer), có thể lên tới hàng triệu rồi. Nhưng tính đến số nhà soạn nhạc có thể viết opera và tác phẩm của họ được trình diễn thì con số này nhảy xuống hàng ngàn. Trong số ngàn này, những nhà soạn nhạc viết opera (chết và còn sống) được xem là quan trọng vì những tác phẩm của họ được trình diễn thường xuyên tại các nhà hát opera lớn trên khắp thế giới cho đến thời điểm hiện tại, con số này chỉ ngót nghét 40-60 người. Số tác phẩm opera thuộc loại căn bản (standard) thường được trình diễn này là vào khoảng 100-150 vở.

Đưa ra những con số trên chỉ là muốn nêu rõ một vấn đề: hơn 400 năm qua, những nhà soạn nhạc nào (chết hoặc còn sống) trải qua thách thức viết opera, hoàn thành tác phẩm của mình, và tác phẩm đó lại được trình diễn trên sân khấu đã coi như là đạt được một thành công đáng kể và đáng tự hào trong sự nghiệp sáng tác nhạc của mình, cho dù tác phẩm là vở opera nhỏ (chamber opera) hay là opera lớn (grand opera).


Thị Mầu tán tỉnh Kính Tâm

Những điều đầu tiên về Câu Chuyện Bà Thị Kính trong lịch sử opera Mỹ

Vì opera bắt đầu ở Ý, các vở opera ban đầu toàn được hát bằng tiếng Ý. Theo thời gian, số vở opera càng nhiều và số ngôn ngữ được dùng trong các vở opera cộng thêm tiếng Đức, Pháp, rồi tiếng Anh. Trong số 50 vở opera được trình diễn nhiều nhất trên toàn thế giới nói chung và ở Mỹ nói riêng, các vở opera Ý vẫn chiếm số nhiều. Do đó, trước tới nay, người đi xem opera rất quen thuộc với những tựa đề và những cái tên bằng tiếng Ý. Lần này, họ sẽ có một sự ngạc nhiên thú vị.

Câu Chuyện Bà Thị Kính của P.Q. Phan là vở opera về Việt Nam. Lần đầu tiên ở Mỹ người đi xem opera được làm quen với tiếng Việt. Trước hết là qua một tựa đề có cái tên tiếng Việt (tiếng Việt có dấu hẳn hoi): The Tale of Lady Thị Kính. Không những thế, khi xem opera, họ dần làm quen với các nhân vật mang tên Việt Nam, họ có thể cùng cười với Thị Mầu, nổi giận về Thiện Sĩ, Sùng Ông, Sùng Bà, Mãng Ông, v.v. Và rồi, ngạc nhiên này dẫn đến ngạc nhiên khác: một số bài hát trong vở opera vẫn được giữ bằng tiếng Việt để chuyển tải hương vị văn hóa Việt Nam đến khán giả. Và một điều đặc biệt nữa trong vấn đề ngôn ngữ là cụm từ “Nam Mô A Di Đà Phật” được hát lập lại nhiều lần, đưa khán giả vào thế giới tâm linh cao đẹp của Thị Kính.

Vở opera Câu Chuyện Bà Thị Kính của nhà soạn nhạc P.Q. Phan là một vở opera lớn (grand opera) về Việt Nam đầu tiên trong lịch sử opera Mỹ do nhà soạn nhạc người Mỹ gốc Việt sáng tác. Gồm có hai (2) màn và mười (10) cảnh, vở Câu Chuyện Bà Thị Kính huy động đội ngũ nhạc công đông đảo (60 người), nhiều vai diễn (20 diễn viên cho hai ê kíp), cộng thêm dàn đồng ca (trên 35 người). Vở opera được dàn dựng quy mô và chuyên nghiệp với trang phục, phông màn, và diễn xuất sân khấu do các đạo diễn và nhà thiết kế có tiếng trong ngành phụ trách, lại được dựng trên sân khấu của nhà hát IU Opera Theater, một trong những sân khấu opera lớn nhất ở Mỹ và cả trên thế giới.

Về phần mình, nhà soạn nhạc P.Q. Phan cho rằng sự kiện này là một điều vô cùng vinh dự và hãnh diện cho bản thân ông, một người gốc Việt, cho nước Việt Nam nói chung và cho cộng đồng người Việt tại Mỹ nói riêng.

Ăn mừng CD, DVD và sách về Câu Chuyện Bà Thị Kính

Với sự ủng hộ từ các báo và đài TV trong cộng đồng người Việt, sự hưởng ứng của báo LA Times về việc truyền trực tiếp vở opera The Tale of Lady Thị Kính, cũng như báo và đài địa phương ở Bloomington và Indianapolis, các buổi trình diễn mở màn tại sân khấu lớn chuyên nghiệp của trường nhạc Jacobs School of Music vào tháng 2, 2014 của vở opera Câu Chuyện Bà Thị Kính của tác giả P.Q. Phan (Phan Quang Phục) đã để lại tiếng vang trong cộng đồng người yêu thích opera và âm nhạc.

Tháng 7, 2014, cộng đồng người Việt tại Virginia - Maryland đã rất hoan nghênh buổi diễn thuyết của Giáo Sư P.Q. Phan về vở opera Thị Kính của mình. Vở opera cũng được trình chiếu hai lần cho bà con trong cộng đồng thưởng thức.

Vở opera Câu Chuyện Bà Thị Kính (The Tale of Lady Thị Kính) cũng đã được chọn để trình diễn vài cảnh với sân khấu đơn giản tại chương trình Frontiers của nhà hát Fort Worth Opera tại Texas vào tháng 5 năm 2015. Đây là chương trình lễ hội opera hàng năm của nhà hát Fort Worth Opera nhằm giới thiệu những vở opera mới của thế kỷ 21. Cũng là một tin vui cho cộng đồng người Việt tại Mỹ.

Một tin vui lớn khác cho nhà soạn nhạc P.Q. Phan là hãng truyền thông Naxos, một công ty có tiếng trên thế giới với dịch vụ cung cấp CD, DVD toàn cầu bao gồm cả dịch vụ trên mạng, đã ký hợp đồng với trường nhạc Jacobs School of Music để độc quyền phát hành cả CD và DVD The Tale of Lady Thị Kính. Vào thời gian CD và DVD này được phát hành trong thời gian sắp tới, cuốn sách nói về quá trình sáng tạo của vở opera đã có mặt trên thị trường, bằng cả tiếng Anh và tiếng Việt (tại Báo Viễn Đông). Tựa đề sách tiếng Việt là Hành Trình Một Vở Opera và tiếng Anh là Journey of an Opera. Những tin tức cập nhật về vở opera Câu Chuyện Bà Thị Kính sẽ được đăng trên báo chí tại quận Cam.

Và như thế, với một câu chuyện Việt Nam tuyệt vời có giá trị vượt thời gian, Câu Chuyện Bà Thị Kính (The Tale of Lady Thị Kính) của P.Q. Phan đã và đang bước những bước đầu tiên trong hành trình mới của nó, đem đến niềm vui và niềm tự hào cho những người con Việt Nam chúng ta. Chúc mừng năm mới!