Nhờ thống đốc chống Trump, hai người không bị trục xuất về Cam Bốt

Ông Mony Neth, 43 tuổi, giữa đang ngồi, cùng với các thân nhân tại nhà của ông ở Modesto, California ngày thứ Bảy, 23 tháng 12, 2017, sau khi được ân xá bởi thống đốc của California. (Andy Alfaro/ Modesto Bee)

SACRAMENTO - Cách đây hai tháng, Mony Neth đang trên đường đi tới chỗ làm việc thì bị các viên chức cơ quan Thực Thi Công Lực Di Trú Và Quan Thuế Hoa Kỳ (ICE) bắt giữ. Lý do là một kết tội hình sự xảy ra từ hàng chục năm trước, khiến cho ông bị tước mất thẻ xanh khi còn ở tuổi thiếu niên. Ông Neth, 43 tuổi, cư ngụ tại Modesto, đã được chuyển đến các cơ sở giam giữ ở Louisiana, Texas, rồi Elk Grove, nơi ông chờ ngày bị trục xuất.

Nhưng hai ngày trước lễ Giáng sinh, Neth nhận được tin bất ngờ. Ông nói, “Tôi nghe họ gọi tên tôi và bảo tôi thu dọn tất cả đồ đạc. Ngay lúc đó tôi biết rằng tôi sắp được về nhà.”

Ông Neth và một người Cam Bốt tị nạn khác, là Rottanak Kong, cư ngụ tại Davis, nằm trong số 132 người được Thống Đốc Jerry Brown khoan hồng vào ngày thứ Bảy, xóa hết mọi kết tội hình sự đã làm cho họ thành mục tiêu của việc trục xuất dưới thời chính phủ Trump.

Việc ân xá cho họ là một hành động khác của ông Brown thách thức chính phủ Trump. Chính phủ này nhắm mục tiêu vào những người nhập cư không có giấy tờ và những thường trú nhân hợp pháp bị kết tội hình sự. Việc ân xá cho thấy một đợt vận động mới do các nhà hoạt động và các luật sư ủng hộ di dân. Họ xin các thống đốc trên khắp nước Mỹ ân xá cho những người nhập cư không phải là công dân, trong một nỗ lực vào phút chót nhằm làm cho những người nhập cư này có nhiều thời gian hơn, và có thể là một cơ hội thứ nhì  tại Hoa Kỳ.

Trong năm nay, Thống Đốc Dân Chủ Terry McAuliffe của tiểu bangVirginia đã ân xá cho bà Liliana Cruz Mendez, mẹ của hai đứa con, sống ở vùng ngoại ô bên ngoài Washington. Cruz Mendez, một người El Salvador sống ở Mỹ bất hợp pháp, đã bị cơ quan ICE bắt giữ sau khi bị chặn xe lại vì đèn xe không cháy trong năm 2014.

ICE vẫn trục xuất Cruz Mendez trong mùa hè vừa qua.
Việc kiểm soát di trú là trách nhiệm của liên bang chứ không phải của tiểu bang. Nhưng các luật sư của hai ông Cam Bốt hy vọng rằng việc ân xá sẽ loại bỏ lý do trục xuất họ.

Jenny Zhao, luật sư nhân sự của tổ chức Asian Americans Advancing Justice - Asian Law Caucus ở San Francisco, nói, “Trước hết sự ân xá đã xóa đi việc kết tội dẫn đến tiến trình bị trục xuất. Tôi nghĩ thống đốc thừa nhận rằng đối với những người nhập cư thì những hậu quả tiếp tục của những vụ kết tội hình sự đều rất nghiêm trọng.”

Một phát ngôn viên của Thống Đốc Brown đã từ chối cho biết chi tiết về tiến trình đưa ra quyết định về việc ân xá, và nói, “Các tài liệu ân xá tự nói lên ý nghĩa.”

Trong thông điệp ân xá, Thống Đốc Brown nói rằng ông Neth và ông Kong đã trả nợ cho xã hội, và hiện giờ sống cuộc đời có hiệu quả và ngay thẳng. Ông không đề cập đến tình trạng nhập cư của hai người này, hoặc các chính sách trục xuất của chính phủ Trump.

Luật sư Zhao nói rằng việc ân xá không loại trừ được vấn đề di dân. Lúc này hai ông sẽ phải chiến đấu một cuộc chiến pháp lý gian nan, sau khi họ mở lại hồ sơ di trú của họ tại tòa án, để chứng minh cho một thẩm phán rằng họ xứng đáng được ở lại Hoa Kỳ.

ICE đã đồng ý không phản đối một kiến nghị mở lại trường hợp của ông Neth. Những người không phải là công dân Mỹ, như Neth và Kong, bị kết tội hình sự, đều bị tước bỏ tư cách thường trú nhân hợp pháp. Đây là một sự kiện mà nhiều người không biết cho đến khi họ thấy mình đang ở trong tiến trình bị trục xuất.
Neth là một trong số khoảng 100 người Cam Bốt nhập cư bị ICE giam giữ hồi tháng Mười, trong những vụ vây bắt chưa từng thấy từ trước đến nay, làm kinh động các cộng đồng Á Châu trên khắp nước Mỹ.