Nhà xây giá rẻ sẽ càng thiếu ở California vì luật thuế của Cộng Hòa

Nhà đang được xây tại Petaluma, Bắc California. (Getty Images)

Luật cải đổi thuế do đảng Cộng Hòa soạn thảo sẽ cắt giảm những dự án xây hàng ngàn căn nhà mới ở California được bán với giá vừa khả năng tài chánh của người mua, và luật sẽ gây thêm khó khăn cho những người thuê nhà có mức lợi tức thấp. Tuy vậy, California cũng còn may vì hậu quả của luật thuế đã có thể tai hại hơn.

Luật thuế đã được Tổng Thống Donald Trump ký trong tuần qua. Luật này giữ lại hai chương trình liên bang từng có nguy cơ bị cắt bỏ. Đó là hai chương trình chủ chốt để xây dựng hàng chục ngàn ngôi nhà có giá phải chăng ở California: các khoản tín dụng thuế gia cư cho người có lợi tức thấp, và các trái phiếu hoạt động tư nhân được miễn thuế.

Nhưng theo các chuyên gia ước tính, luật thuế mới vẫn có thể làm giảm bớt tới 20 phần trăm trong ngân quỹ liên bang dành cho nhà xây được trợ giá, tính ra là khoảng $500 triệu mỗi năm dành cho các dự án và khoảng 4,000 căn nhà.

Tuy California tránh được những hậu quả tệ hại nhất vì hai chương trình nói trên không bị cắt bỏ, nhưng luật thuế mới không làm gì để khuyến khích các dự án xây nhà với giá bán phải chăng cho người dân.
Những nhà hoạt động nói rằng nhu cầu về nhà ở giá vừa tầm đã trở nên cấp bách hơn, vì những người nào không thể mua hoặc thuê nổi chung cư có giá vượt quá tầm tay đã phải sống chung trong nhà đông đúc với người khác, như thân nhân, bạn bè và ngay cả người lạ, hoặc là phải sống trong xe thường hay xe RV.
Trong năm qua, các chương trình liên bang đã giúp các công ty phát triển gia cư và tiểu bang xây cất và tu bổ khoảng 20,000 ngôi nhà và căn chung cư được trợ giá ở California. Trên toàn tiểu bang, luật thuế mới sẽ không còn những khoản miễn giảm có thể tạo ra hơn $2 tỷ Mỹ kim hàng năm để xây dựng nhà giá rẻ ở California.

Theo ước tính của tổ chức phi lợi nhuận California Housing Partnership (Hợp Tác Gia Cư California), California đang cần thêm chừng 1.5 triệu đơn vị gia cư được trợ giá để đáp ứng nhu cầu hiện nay.

Các nhà lập pháp Cộng Hòa nói rằng những khoản cắt giảm thuế công ty được chứa đựng trong đợt sửa đổi thuế này sẽ thúc đẩy việc đầu tư kinh doanh, thúc mạnh nền kinh tế, và cuối cùng dẫn tới mức lương cao hơn cho những người làm việc. Một nền kinh tế đang bùng nổ có thể kích thích hoạt động nhiều hơn trong thị trường nhà ở, theo họ lập luận.

Luật thuế mới sẽ cắt giảm vĩnh viễn mức thuế dành cho các công ty, từ 35 phần trăm xuống còn 21 phần trăm, và thực hiện những khoản cắt giảm nhỏ hơn và tạm thời cho các gia đình và các cá nhân. Nhưng những phân tích gia không thuộc đảng phái nào nói rằng sự giảm thuế đó sẽ không thể trang trải những chi tiêu bằng những hoạt động kinh tế mới.

Mức thuế suất công ty thấp hơn có nghĩa là các cơ sở kinh doanh sẽ phải đóng thuế ít hơn, và nhận được những biện pháp khích lệ ít hơn, hoặc không cần phải mua tín dụng thuế như trước. Với tín dụng thuế trở nên không có giá trị, số tiền lấy từ việc bán tín dụng đó sẽ không còn nhiều để đưa vào những dự án xây nhà, và như dự án sẽ giảm, nhà mới xây cũng giảm theo.

Bằng cách làm giảm mức thuế công ty từ 35 phần trăm xuống còn 21 phần trăm, phe Cộng Hòa sẽ lấy đi $500 triệu Mỹ một năm dành cho xây nhà giá phải chăng ở California, theo California Housing Partnership cho biết.

Trước vấn đề nan giải ngày, cử tri California sẽ phải quyết định có nên chi $4 tỉ cho chương trình xây nhà mới, trong cuộc bỏ phiếu đầu tháng 11, 2018. Đây là một trong những dự luật đã được lưỡng viện tiểu bang chấp thuận trong năm nay, nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng gia cư đang trầm trọng hơn.