Nhà máy dầu Saudi bị tấn công, giá xăng tăng, Mỹ chưa có quyết định đối phó Iran

Đại Tá Turki al-Maliki, phát ngôn viên của lực lượng liên minh Ả Rập Saudi, đang trình bày về vụ tấn công xưởng dầu hỏa trong một cuộc họp báo tại thủ đô Riyadh ngày thứ Hai, 16 tháng 9, 2019. Những vũ khí được dùng để tấn công hai xưởng lọc dầu tại Saudi ngày thứ Bảy đã xuất phát từ Iran, một quốc gia kẻ thù không đội trời chung của Ả Rập Saudi. (Fayez Nureldine/AFP/Getty Images)

RIYADH - Giá dầu hỏa trên thế giới đã tăng 20% khi thị trường bắt đầu hoạt động ngày thứ Hai, sau khi vụ tấn công vào các nhà máy dầu của Ả Rập Saudi khiến lượng dầu sản xuất giảm 5.7 triệu thùng một ngày. Con số này tương đương 5% tổng sản lượng dầu thô sản xuất mỗi ngày của thế giới.

Hãng dầu Aramco, thuộc sở hữu chính phủ Saudi Arabia, cho biết cơ quan này đang nỗ lực sửa chữa hư hại để khôi phục sản xuất. Hoa Kỳ cáo buộc Iran đã bắn gần 1 tá hỏa tiễn và dùng hơn 20 máy bay không người lái từ lãnh thổ nước này để tấn công nhà máy dầu của Saudi ngày thứ Bảy vừa qua. Chính quyền Saudi cho biết các vũ khí được sử dụng là của Iran, nhưng chưa trực tiếp quy trách nhiệm cho Iran về vụ tấn công.

Giá dầu thô Brent, thường được dùng làm giá tham khảo cho việc mua bán dầu ở châu Âu và Trung Đông, đã tăng 20% khi thị trường mở cửa ngày thứ Hai, sau đó giảm xuống và đứng ổn định ở mức tăng 10%. Giá dầu tham khảo của Hoa Kỳ, giá dầu thô West Texas, cũng tăng 10%.

Khi tính đến mức sụt giảm dầu thô sản xuất trong một ngày, mức giảm 5.7 triệu thùng hiện đang là kỷ lục cao nhất, theo Cơ quan năng lượng quốc tế IEA. Lần sụt giảm sản xuất gần đây nhất xảy ra năm 1978-1979, trong cuộc Cách mạng Iran, khi lượng dầu thô sản xuất giảm 5.6 triệu thùng.

Mỹ cáo buộc Iran

Trong khi đó tại Hoa Thịnh Đốn ngày thứ Hai, nhiều viên chức Hoa Kỳ nói rằng các thông tin tình báo cho thấy Iran chính là nơi bắt nguồn của vụ tấn công vào hãng dầu Aramco của Ả Rập Saudi, và Washington đã chia sẻ thông tin này với Riyadh, trong lúc cả hai nước đang cân nhắc việc tấn công đáp trả.

Bản báo cáo, vốn chưa được Hoa Kỳ tuyên bố công khai, được tiết lộ giữa lúc Tổng Thống Donald Trump đang xem xét khả năng Hoa Kỳ và Ả Rập Saudi cùng liên minh để tấn công trả đũa Iran. Viên chức Saudi cho biết họ chưa đưa ra kết luận tương tự như Hoa Kỳ về sự liên quan của Iran, và thêm rằng các thông tin do Hoa Kỳ cung cấp sẽ không mang tính quyết định.

Lực lượng liên quân do Saudi dẫn đầu, hiện đang chiến đấu với quân Houthi ở Yemen, trong bản đánh giá đầu tiên về vụ tấn công đã nói rằng các vũ khí được sử dụng để bắn vào hãng dầu Aramco là do Iran sản xuất. Hoa Kỳ cũng đã bác bỏ tuyên bố trước đó của phiến quân Houthi ở Yemen, vốn nói rằng tổ chức này đã gởi 10 chiếc máy bay không người lái (drone) để tấn công cơ sở khai thác dầu của Ả Rập Saudi.

Vụ tấn công hãng Aramco đã làm tê liệt ngành sản xuất xăng dầu của Saudi và khiến thị trường nhiên liệu thế giới rối loạn. Tổng Thống Trump vào Chủ Nhật khuyến cáo rằng các vũ khí của Hoa Kỳ đã “nạp đạn và sẵn sàng” để tấn công, một khi Hoa Kỳ và Ả Rập Saudi xác định người chịu trách nhiệm cho sự việc. Vụ tấn công hôm thứ Bảy được thực hiện bởi các hỏa tiễn đạn đạo, bắn trúng 19 mục tiêu thuộc 2 địa điểm ở Ả Rập Saudi. Ngoại Trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đã kêu gọi các lãnh đạo khu vực thảo luận tình hình, và đã gặp Thái Tử Mohammed bin Zayed của Các tiểu vương quốc Ả Rập ngày thứ Hai.

Iran lại bắt tàu dầu

Trong cùng ngày thứ Hai, lực lượng Vệ Binh Cách Mạng Iran đã bắt một tàu ở Vùng Vịnh, với cáo buộc buôn lậu 250,000 lít dầu diesel đến Các tiểu vương quốc Ả Rập (UAE). Con tàu bị bắt gần đảo Greater Tunb của Iran ở vịnh Persian và thủy thủ đoàn đã được giao cho chính quyền tỉnh Hormozgan, miền nam nước này, theo hãng truyền thông Iran đưa tin ngày thứ Hai, nhưng không tiết lộ quốc tịch của thủy thủ đoàn. 

Vụ bắt tàu dầu diễn ra trong bối cảnh căng thẳng ở Trung Đông gia tăng sau khi phiến quân Houthi ở Yemen tuyên bố nhận trách nhiệm các vụ tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) nhằm vào 2 nhà máy lọc dầu của Ả Rập Saudi hôm thứ Bảy, với lý do là nhằm đáp trả chiến dịch không kích của Ryadh.

Iran, quốc gia có giá một số nhiên liệu rẻ nhất thế giới do trợ cấp và tình trạng đồng tiền mất giá, đang nỗ lực chống nạn buôn lậu nhiên liệu tràn lan trên đất liền sang các nước láng giềng và bằng đường biển tới các quốc gia ở Vùng Vịnh. Hồi đầu tháng, lực lượng bảo vệ bờ biển nước này cũng bắt giữ một tàu cùng 12 thành viên thủy thủ đoàn người Philippines ở Vùng Vịnh với cáo buộc buôn lậu nhiên liệu.