Quyền ân xá

Bài NGUYỄN ĐẠT THỊNH

Hôm thứ Hai, 14 tháng 8, Tổng Thống Donald Trump nói với phóng viên đài Fox News, ông sẽ ân xá ông Joe Arpaio, cựu chỉ huy trưởng cảnh sát quận Maricopa, tiểu bang Arizona; ông này phạm tội khinh mạn tòa án, bất chấp án lệnh của tòa, cấm ông không được tiếp tục bắt giam những người ông mới chỉ nghi ngờ là cư dân bất hợp pháp, mà chưa có bằng cớ nào chứng minh điều ông nghi ngờ.

Chánh án liên bang Susan R. Bolton ký lệnh truy tố ông Arpaio, nhưng ông sẽ không cần ra tòa, nếu tổng thống ký lệnh ân xá; mà tổng thống lại là người tôn trọng tình nghĩa, ông nói ân xá, là ông sẽ ân xá.

Hơn nữa, ngoài thành tích cuồng nhiệt ủng hộ tổng thống trong thời gian tranh cử, Cò Arpaio còn có tác phong toàn quyền, muốn làm gì thì làm, không câu nệ pháp luật, không nể nang ai cả, giống như một nhân vật được nhà thơ Nguyễn Du mô tả bằng hai câu thơ:

“Chọc trời, quấy nước mặc dầu,
Dọc ngang nào biết trên đầu có ai.”
Tại khám đường Tent City, một trong những cơ sở đặt dưới quyền chỉ huy của ông, ông treo bảng quảng cáo VACANCY (còn chỗ trống) và khẩu hiệu I DO IT MY WAY (tôi làm theo kiểu riêng của tôi )
Nhiều lần tổng thống cũng tỏ ra có phong độ hiên ngang DO IT MY WAY đó.
 

Thẩm phán Susan R. Bolton


Cò Joe Arpaio người công khai chủ trương I DO IT MY WAY

Hôm sau, thứ Ba, tại Trump Tower ở New York, tổng thống lại tuyên bố là cả hai phe tham dự cuộc xô xát tại Charlottesville đều đáng trách, vì phe mà ông gọi là “thiên tả” chống biểu tình kéo đến tấn công phe Mỹ trắng trong lúc phe này đang biểu tình đòi giữ lại bức tượng kỷ niệm một tướng lãnh thời Nội Chiến Hoa Kỳ, kiến trúc mà Hội Đồng Thành Phố Charlottesville quyết định phá hủy.
Đó là lần thứ nhì tổng thống thay đổi lập trường, trở lại với lập trường tuần trước -chỉ trích “nhiều phe” gây ra cuộc xô xát chính trị; ông bỏ lập trường hôm thứ Hai, buộc tội nhóm quá khích da trắng.
Ông nói, “Võ trang bằng gậy gộc, họ choảng nhau kịch liệt, nhìn thấy mà khiếp, phe thiên tả hung hăng tấn công phe kia;” nói cách khác ông kết tội phe chống biểu tình đánh trước, và chịu trách nhiệm về những gì đã xảy ra, kể cả việc cô Heather Heyer bị anh James Alex Fields, Jr., cán chết trong lúc anh lái xe ủi vào đám đông người chống biểu tình.

Trump chưa đến giai đoạn lập luận là việc anh Fields giết người chỉ là để tự vệ, bảo vệ tập thể Quyền Lực Da Trắng, bị nhóm người mà ông dán nhãn “tả phái” tấn công.

Lập trường được ông công bố hôm thứ Ba, là lập trường thứ ba của ông -giống như lập trường đầu tiên ông đã tuyên bố, và bị anh lãnh tụ KKK David Duke chỉ trích bằng Tweeter.

Duke viết: Tôi đề nghị ông nhìn kỹ chân dung của ông trong gương & và nhớ lại là chính những người Mỹ Trắng chúng tôi đưa ông lên địa vị tổng thống, chứ không phải bọn tả phái cực đoan.

Có thể Duke đã làm ông tin là phiếu của khối cử tri da trắng đưa ông vào Bạch Cung, và thuyết phục ông có thái độ “ăn quả, nhớ và bênh vực kẻ trồng cây”; do đó ông thay đổi lập trường -thôi không đơn thuần lên án nhóm Quyền Lực Da Trắng nữa.

Sau khi tổng thống thay đổi lập trường, không lên án nhóm Quyền Lực Da Trắng, Duke tweets khen ông là ngay thẳng và can đảm. Anh viết, “Xin cảm ơn tổng thống Trump về sự ngay thẳng và can đảm của ông nói lên sự thật về Charlottesville, và lên án bọn khủng bố tả phái.”

Dĩ nhiên tổng thống là người rất can đảm; ông dám nói những điều mà 44 vị tiền nhiệm của ông chưa vị nào dám nói, và dám làm nhiều việc mà chưa một lãnh tụ chính trị nào trên thế giới dám làm; điển hình là việc ông tuyên bố sẽ ân xá ông cò Joe Arpaio, vượt quyền tòa án, bất chấp chủ thuyết tam quyền phân lập.


Cò Joe Arpaio và tổng thống

Không chỉ coi rẻ ngành tư pháp, tổng thống còn coi rẻ cả ngành lập pháp nữa, ông từng mắng mỏ nghị sĩ trưởng khối đa số Thượng Viện Mitch McConnell, bảo ông này là nếu không bóc gỡ nổi đạo luật Obamacare quá tốn kém vì tài trợ người Mỹ nghèo mua bảo hiểm, thì từ chức đi; bị chửi nặng đến như vậy mà 100 ông bà nghị sĩ vẫn lủi thủi trở lại Thượng Viện tìm cách hủy bỏ Obamacare theo lệnh tổng thống.

Rất có thể, tổng thống sẽ ân xá anh James Alex Fields, Jr., dù anh bị đại bồi thẩm đoàn truy tố về tội cố sát. Đừng hỏi ông có quyền ân xá một kẻ sát nhân hay không, vì quyền ân xá của tổng thống Hoa Kỳ rất lớn, rất rộng.

Giáo sư Andrew Rudalevige -chuyên giảng dạy về tổ chức chính quyền Mỹ và những tương quan giữa các ngành hành pháp, lập pháp và tư pháp- mô tả quyền ân xá của tổng thống là “vô cùng bao quát, và cũng vô cùng mạnh.”

Tổng Thống Jimmy Carter từng ân xá cho 200,000 thanh niên Hoa Kỳ trốn quân dịch để tránh cuộc chiến tranh nguy hiểm tại Việt Nam; Tổng Thống Barack Obama ân xá 1,700 tù nhân không phạm tội bạo động. Tháng Chín 1974, Tổng Thống Gerald Ford ân xá Tổng Thống Richard Nixon, sau khi ông này từ nhiệm để tránh không bị truất phế về vụ Watergate.

Tổng thống có quyền ân xá bất cứ ai, dù người đó phạm bất cứ tội gì; ông còn có thể ân xá cho chính ông nữa, chỉ ngoại trừ một trường hợp duy nhất là ông không được tự ân xá biểu quyết truất phế ông.
Rudalevige giải thích chính điều “ngoại trừ” đó khiến Tổng Thống Richard Nixon phải từ chức để phó tổng thống Ford lên nắm quyền tổng thống có quyền ân xá, để tha ông.

Năm đó truyền thông Hoa Kỳ chưa bị tổng thống gọi là bọn fake news (bọn tin giả) nên họ vận động thành công việc đòi tân Tổng Thống Ford ra giải thích trước Quốc Hội xem ông có toa rập với cựu Tổng Thống Nixon đánh đổi chức vụ tổng thống lấy cam kết ân xá hay không.

Hậu quả của toa rập đó là đảng Cộng Hòa mất 50 ghế quốc hội, trong cuộc bầu cử giữa kỳ 1974, và hai năm sau, tổng thống Ford thất cử.

Việc Tổng Thống Trump có thể phải từ chức để tránh bị truất phế và truy tố như tổng thống Nixon đã từ chức, sẽ không xảy ra -ít nhất trong hai năm nữa -thời gian mà các chính khách Cộng Hòa còn nắm quyền kiểm soát quốc hội; tuy nhiên nếu ông ân xá anh James Alex Fields, Jr., người lái xe lủi vào đám đông những người chống biểu tình, giết cô Heather Heyer, và gây thương tích cho 19 người khác, thì hiện tượng Cộng Hòa mất quyền kiểm soát Quốc Hội sẽ xảy ra năm tới, và mất ghế tổng thống năm 2020.
Chính ông chọn kịch bản đó bằng quyết định không lên án hai tổ chức KKK và Quyền Lực Da Trắng, rồi, ngày hôm sau, lại lên án những tổ chức đó, và đổi thái độ lần chót đổ lỗi cho tất cả mọi người -cả nhóm biểu tình lẫn nhóm chống biểu tình.

Ông nghĩ là cô Heyer bị giết là lỗi tại cổ, cái lỗi dám chống lại Quyền Lực Da Trắng.