Người gốc Việt ở Phila vận động chống trục xuất về Việt Nam

Lê Hùng phát biểu tại cuộc biểu tình được tổ chức trong một khu thương xá nằm trên đường West Oregon Avenue ở Nam Philadelphia ngày Chủ Nhật, 27 tháng 1, 2019. (Kimberly Paynter/WHYY)

PHILADELPHIA - Cộng đồng người Việt trên khắp nước Mỹ đang lên tiếng kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ hãy ngưng chính sách trục xuất di dân chỉ vì họ phạm luật tiểu hình nhiều năm trước đây. Các cộng đồng khác cũng đồng thanh với cộng đồng Việt trong vấn đề này. Dưới đây là bài viết của nữ ký giả Laura Benshoff, về trường hợp của một người Mỹ gốc Việt từng đến Hoa Kỳ theo diện con lai, nay có nguy cơ bị trục xuất về Việt Nam mặc dù ông đã ở Mỹ nhiều năm và có con học đại học. Bài viết dành cho đài WHYY, đăng ngày 28 tháng 1, 2019, được trích lược như sau.

*
Vào năm 1992, Lê Hùng gặp rắc rối với pháp luật. Ông là con của một quân nhân Mỹ và mẹ Việt Nam. Ông đến Philadelphia sau một thời gian ngắn ở Virginia, nhờ đạo luật Amerasian Homecoming Act. Luật này giúp cho con lai của các quân nhân Mỹ được đến Hoa Kỳ và sống hợp pháp.

Kể về lúc mới đến Mỹ, Lê Hùng cho biết một người sếp đã dụ dỗ anh giúp thực hiện một vụ trộm cắp, và vì vụ đó ông bị bắt. Ở tuổi 22 và không quen thuộc với hệ thống pháp luật Hoa Kỳ, ông đã nhận tội với những cáo buộc bao gồm trộm cắp, tấn công, và âm mưu trộm cắp, và ông lãnh án treo tám năm có điều kiện. Giờ đây ông là một trong số hơn 7,000 di dân gốc Việt bị đe dọa trục xuất vì những tội xưa, mặc dù họ đã sống nhiều thập niên ở Mỹ.

Vào chiều Chủ Nhật (27 tháng 1), hơn 40 người trong cộng đồng Đông Nam Á và những người ủng hộ đã tụ tập ở bên ngoài một khu thương xá, trên đường West Oregon Avenue ở Nam Philadelphia. Đây là một phần trong một chiến dịch trên toàn quốc, nhằm gây chú ý tới vấn đề chính phủ liên bang trục xuất những di dân từ Việt Nam, Cam Bốt và Lào.

Theo luật di trú của Hoa Kỳ, những di dân hợp pháp, kể cả những người có thẻ xanh, đều có thể bị trục xuất nếu họ đã bị kết án về một số tội phạm.

Bà Katie Waldman, phát ngôn viên của Bộ Nội An, nói với báo điện tử Politico trong tháng qua về các di dân có nguy cơ bị trục xuất. “Họ không phải là công dân trong các thời chính phủ trước đây, họ đã bị bắt, bị kết án, và cuối cùng bị ra lệnh trục xuất bởi một thẩm phán di trú liên bang.”

Ông Lê Hùng hiện đang làm chủ một tiệm nail ở Mount Pocono, và có một đứa con đang học tại trường Penn State Univeristy. Ông nói rằng ông và những di dân khác trong trường hợp tương tự đều xứng đáng có được “cơ hội thứ nhì” cho những tội mà họ đã phạm, khi mới đến nước Mỹ.

Anh nói, “Nếu tôi luôn luôn vượt qua làn ranh, tôi sẽ hiểu. Nhưng tôi chỉ phạm lỗi có một lần.”
Trong cuộc biểu tình đó, những thành viên của các nhóm như Vietlead, 1Love Movement, và Cambodian Association of Greater Philadelphia, hô vang khẩu hiệu và tuần hành đến khu công viên Mifflin Square Park, để cho mọi người cùng biết về mối đe dọa của việc trục xuất trong các cộng đồng di dân.

 “Chúng tôi đến đây để giữ gia đình của chúng ta được ở lại với nhau. Chúng tôi ở đây để cho các cộng đồng biết về cơ quan ICE và những điều đang xảy ra,” bà Nancy Nguyễn nói với WHYY. Bà là giám đốc điều hành của Vietlead, một tổ chức ở Nam Philadelphia hỗ trợ cho cộng đồng Đông Nam Á địa phương.

Thị Trưởng Jim Kenney của Philadelphia, hai Nghị Viên Thành Phố Mark Squilla và Helen Gym, và Dân Biểu Tiểu Bang Elizabeth Fiedler, đều xuất hiện để ủng hộ những di dân gốc Đông Nam Á. Các di dân này bắt đầu định cư tại thành phố cách đây 40 năm. Philadelphia là nơi cư trú của khoảng 13,700 người di cư gốc Việt, theo số liệu Thống Kê Dân Số Hoa Kỳ do trung tâm Pew Research Center biên soạn; trên toàn quốc, có hơn 1. 2 triệu người tị nạn gốc Đông Nam Á đã tới Hoa Kỳ tính từ năm 1975.
Thị Trưởng Kenney nói với đám đông hôm Chủ Nhật, “Chúng tôi sẽ hỗ trợ quý bạn.”

Sau cuộc chiến Việt Nam, nhiều người phải rời bỏ quê hương vì họ có thể bị trả thù hoặc bị giết vì là có quan hệ với Hoa Kỳ và chính phủ Việt Nam Cộng Hòa. Trong nhiều năm, tình trạng thiếu bang giao giữa hai nước đã che chở cho những người tị nạn lẽ ra có thể bị trục xuất vì phạm tội sau khi đến Hoa Kỳ.

Trong năm 2008, chính phủ Mỹ và Việt Nam ký một thỏa thuận về việc tái định cư. Thỏa thuận này cho phép Hoa Kỳ trục xuất những người Việt Nam di cư đến Mỹ sau năm 1995. Giờ đây chính phủ Trump lập luận rằng thỏa thuận năm 2008 không ngăn cản Hoa Kỳ trục xuất những người Việt di cư tới Mỹ trước năm 1995, nếu họ có hồ sơ phạm tội. Nếu Việt Nam đồng ý chấp nhận những người bị trục xuất đó, thì hơn 7,000 người Việt di cư nhận được lệnh trục xuất đều có thể bị buộc phải rời khỏi Mỹ.

Cho đến nay, 11 người đã bị trục xuất. Mới đây nhà chức trách di trú liên bang cũng đẩy mạnh việc trục xuất những người Cam Bốt tị nạn từng phạm tội hình sự. Trong số này có nhiều người đến Mỹ khi còn là trẻ em hoặc ở tuổi thiếu niên, từng thoát khỏi chế độ Khmer Đỏ. Trong tháng 12, Hoa Kỳ trả về hơn 40 người Cam Bốt di cư tới Mỹ khi còn nhỏ hoặc ở tuổi thiếu niên.

“Khi đến đây, những người trẻ tuổi của chúng tôi không được cung cấp những nguồn lực và sự hỗ trợ mà họ cần, để có được một cuộc sống hữu ích,” bà Rorng Sorn nói. Bà là một người Cam Bốt tị nạn, và là cựu giám đốc điều hành của hiệp hội Cambodian Association of Greater Philadelphia.
Bà nói rằng hậu quả là một số người trở thành những kẻ tội phạm, coi đó là một cách thức để sống sót sau khi phải tái định cư vào cảnh nghèo đói.

Giờ đây những vụ kết án cũ có thể dẫn đến việc trục xuất.
Những nhóm như Vietlead đã vận động hành lang nơi các giới chức Mỹ và Việt Nam, để ngăn chặn việc giam giữ và trục xuất những người tị nạn gốc Đông Nam Á.

Các thành viên cộng đồng như Lê Hùng vẫn bị mắc kẹt ở giữa. Hùng cho biết ông đã hợp tác trong nhiều năm với Cơ Quan Thực Thi Công Lực Di Trú Và Quan Thuế Hoa Kỳ, nhưng lo sợ rằng ông có thể bị bắt giam và trục xuất bất cứ lúc nào.

Ông nói, “Việt Nam không chấp nhận tôi. Họ đuổi tôi ra vì họ nói tôi là người Mỹ... Bây giờ quê hương tôi [Hoa Kỳ], đang đuổi tôi đi. Tôi không thể trở về lại Việt Nam.”