Nga rút khỏi Hiệp Ước Bầu Trời Mở

Tổng Thống Mỹ Joe Biden và Tổng Thống Nga Vladimir Putin sẽ nói gì khi họ gặp mặt nhau tại Geneva, Thụy Sĩ vào ngày 16 tháng 9, tức thứ Tư tuần sau. Sau khi xó bỏ một số hiệp ước nhằm kiểm soát vũ khí, hai quốc gia nay chỉ còn duy trì hiệp ước kiểm soát đầu đạn nguyên tử New START. (Getty Images)

MOSCOW - Tổng Thống Nga Vladimir Putin đã ký đạo luật rút Nga khỏi Hiệp Ước Bầu Trời Mở (Open Skies Treaty), sau khi Hoa Kỳ từ chối quay lại thỏa thuận này.

"Quyết định của Hoa Kỳ đã phá hư cân bằng quyền lợi giữa các thành viên trong hiệp ước, buộc Nga phải rút khỏi thỏa thuận. Điều này sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho quá trình xây dựng lòng tin và minh bạch, đồng thời đe dọa an ninh quốc gia Nga,” Điện Kremlin ra thông cáo hôm thứ Hai, sau khi Tổng Thống Putin ký đạo luật chính thức rút Nga khỏi Hiệp Ước Bầu Trời Mở với Hoa Kỳ.

Quyết định diễn ra chỉ một tuần sau khi bà Phụ Tá Ngoại Trưởng Hoa Kỳ Wendy Sherman thông báo cho người đồng cấp Nga Sergei Ryabkov về quyết định không quay lại hiệp ước này.

Trước đó Moscow từng hy vọng Tổng Thống Putin và Tổng Thống Joe Biden có thể thảo luận về Hiệp Ước Bầu Trời Mở trong hội nghị ở Geneva vào giữa tháng 6.

Quyết định rút khỏi Hiệp Ước Bầu Trời Mở khiến Hoa Kỳ và Nga chỉ còn một thỏa thuận kiểm soát vũ khí duy nhất là Hiệp Ước Cắt Giảm Vũ Khí Chiến Lược Mới (New START).

Hiệp Ước Bầu Trời Mở được ký năm 1992 và có hiệu lực từ năm 2002, cho phép gần 30 quốc gia thành viên được thực hiện các chuyến bay quan sát có báo trước qua lãnh thổ của nhau, để theo dõi các hoạt động quân sự.

Quốc gia được quan sát sẽ nhận thông báo trước chuyến bay 72 giờ, đường bay sẽ được gởi tới trước 24 giờ, để nước này đề nghị sửa đổi. Hiệp ước cũng cho phép các thành viên được yêu cầu cung cấp bản sao các hình ảnh được chụp, trong chuyến bay quan sát do nước khác thực hiện.

Tuy nhiên, chính quyền cựu Tổng Thống Donald Trump vào tháng 11, 2020 đã thông báo quyết định rút khỏi hiệp ước này, sau khi cáo buộc Nga liên tục vi phạm thỏa thuận, như ngăn cản chuyến bay của Hoa Kỳ trên không phận Gruzia và vùng lãnh thổ Kaliningrad của Nga.

Washington cũng cho rằng, Moscow đang lợi dụng những chuyến bay tại Hoa Kỳ và châu Âu để xác định các cơ sở hạ tầng quan trọng, để xây dựng kịch bản tấn công khi xảy ra chiến tranh.

Bầu Trời Mở là một trong những hiệp ước lớn mà Washington rút lui dưới thời Trump. Cựu tổng thống cũng rút Hoa Kỳ khỏi Hiệp Ước Các Lực Lượng Hạt Nhân Tầm Trung (INF) với Nga, làm tăng căng thẳng giữa Moscow và Washington.

Tổng Thống Biden khi nhậm chức đã tuyên bố sẽ có lập trường cứng rắn hơn với Nga, nhưng tỏ ra cởi mở hơn với các hiệp ước quốc tế.

Vài ngày sau khi nhậm chức, ông Biden đã gia hạn New START thêm 5 năm. Hiệp ước này được Hoa Kỳ và Nga ký tháng 4, 2010, giới hạn số đầu đạn hạt nhân của hai nước.