Mỹ giúp cứu vợ con của một luật sư thoát khỏi Trung Quốc

Bà Chen Guiqiu, bên phải, cầm tấm biểu ngữ "Welcome to America" với con gái lớn Xie Yajuan, 15 tuổi, và con gái út Xie Yuchen, 4 tuổi, khi đến đất nước tự do ở Texas trong tháng Ba năm nay. (Hình của hội China Aid)


BANGKOK - Bị kẹt trong một nhà giam ở Bangkok với một lệnh trục xuất của chính phủ thái Lan, bà Chen Guiqiu chờ đợi với nỗi sợ hãi về những gì chắc chắn sắp xảy đến cho bà. Một viên chức di trú Thái Lan đã cho bà xem một đoạn video giám sát, cho thấy có hơn một chục nhân viên an ninh Trung Quốc đang chờ sẵn ở bên ngoài cổng. Nếu bị trục xuất ra ngoài là bà sẽ bị đám công an đó bắt ngay về nước.
Trong mấy phút, Chen sợ rằng bà và hai đứa con gái, 15 tuổi và 4 tuổi, sẽ bị bắt về Trung Quốc. Ở đó chồng bà, luật sư nhân quyền nổi tiếng Xie Yang, đã bị giam với tội danh do nhà nước đưa ra là tội kích động khuynh đảo. Đó cũng là nơi mà sự trừng phạt vì mưu toan trốn chạy chắc chắn đang chờ đợi bà.
Sau nhiều tuần chạy trốn, Chen bị kiệt sức, và tưởng chừng vận may của bà cũng cạn kiệt. Là một tín đồ Thiên Chúa Giáo, bà cầu nguyện, “Xin đừng bỏ mặc chúng con lúc này, không phải như thế này.”
Lời cầu nguyện được đáp ứng, và sự giúp đỡ đã đến bất ngờ từ Hoa Kỳ.

Các viên chức tòa đại sứ Mỹ đã đến nhà tù, đưa Chen và hai đứa con gái của bà ra khỏi đó. Chẳng bao lâu các nhân viên an ninh Trung Quốc ở bên ngoài mới biết chuyện xảy ra và đuổi theo họ đến tận phi trường Bangkok. Tại đó các quan chức Trung Quốc tranh cãi sôi nổi với các viên chức Thái Lan và Mỹ, về việc băt giữ ba mẹ con này.

Đến đầu tháng Năm nay, Chen và những người ủng hộ bà mới dám tiết lộ những chi tiết lần đầu tiên với hãng tin AP, về cuộc thoát tay cộng sản trong tháng Ba tại Thái Lan.

Câu chuyện dài này chứng tỏ rằng, ít nhất trong một số trường hợp, các viên chức Mỹ sẵn sàng hành động, thậm chí vào thời điểm chỉ mấy tuần trước khi Tổng Thống Donald Trump gặp lãnh tự Tập Cận Bình tại Florida. Chính phủ Trump bị chỉ trích vì không xem trọng vấn đề nhân quyền trong chính sách ngoại giao. Tuy nhiên, họ ra tay có thể là vì đây là một trường hợp đặc biệt, nếu không vì Chen là vợ của một luật sư đang bị giám, thì là vì con gái của họ là một công dân Mỹ 4 tuổi.

Cơn khốn khổ của họ bắt đầu vào hôm 9 tháng Bảy, 2015, khi Trung Cộng mở một cuộc đàn áp các luật sư nhân quyền. Chồng của Chen là luật sư đại diện cho những người nông dân bị đuổi ra khỏi ruộng đất của họ. Ông cũng đại diện cho những nhà hoạt động vì dân chủ. Ông nằm trong số hàng chục người bắt giữ, và sau đó bị truy tố về những tội chống phá nhà nước.

Trong tháng Giêng, Chen đã giúp công bố những lời chồng bà tường thuật về chuyện bị đánh đập, bị tước mất giấc ngủ, và bị tra tấn. Cảnh sát đã triệu tập Chen và tra khảo bà trong nhiều giờ. Theo bà nói, trong những lần đó họ dọa trục xuất bà, không cho con bà đi học, và làm cho bà bị sa thải khỏi công việc giáo sư đại học.

Thế rồi bà Chen đã liên lạc với ông Bob Fu, một nhà hoạt động nhân quyền theo Thiên Chúa Giáo sống ở Texas, và là người đã giúp cho một số nhà bất đồng chính kiến trốn khỏi Trung Quốc trước đây.
Vào sáng ngày 19 tháng Hai, bà Chen nói với hai đứa con gái, “Chúng ta đi một chuyến.”

Họ đi từ nhà ở miền trung về phía nam Trung Quốc, sau đó vượt qua ít nhất hai nước (có thể là Việt Nam và Lào), mà không có giấy tờ. Bà cho biết có những đêm họ không có chỗ nào để ngủ, và có những ngày họ chỉ có một túi kẹo chocolate để ăn.

Sau 5 ngày đi, họ đến một ngôi nhà an toàn ở Bangkok. Bằng một cách nào đó, nhà chức trách Trung Quốc vẫn biết rằng bà có thể đang ở Thái Lan. Các công an ép buộc các thân nhân và bạn bè của bà phải bay cùng với họ tới Bangkok, trong một nỗ lực khác thường để tìm nơi bà ở.

Vào ngày 2 tháng Ba, cảnh sát Thái Lan xông vào ngôi nhà an toàn và đưa gia đình đến nơi giam giữ. Sáng hôm sau, một thẩm phán di trú ra lệnh cho Chen phải bị trục xuất.

Ở Texas, ông Fu báo động cho Bộ Ngoại Giao và các cộng sự của ông ở Thái Lan. Họ nhanh chóng xác định được nơi bà đang ở.

Theo ông Fu cho biết, các viên chức Mỹ đã vào trong nhà tù hôm 3 tháng Ba. Họ thấy hai con gái của Chen, và cuối cùng tìm ra Chen. Người Mỹ đã thuyết phục các viên chức Thái Lan để cho họ đưa bà ra ngả phía sau, theo ông Fu và một người khác biết rõ việc đó. Người này nói với điều kiện giấu tên, vì không được phép nói chuyện công khai.

Bà Chen đã bị các viên chức Thái Lan chặn lại tại phi trường. Trong một cuộc giằng co kéo dài nhiều giờ tại sân bay, theo người biết về hoạt động ấy nói, một cuộc đối đầu giữa các viên chức Trung Quốc, Hoa Kỳ, và Thái Lan, gần như sôi sục biến thành một cuộc xô đẩy bằng tay.

Chen và Fu từ chối giải thích chuyện gì đã xảy ra kế tiếp, viện dẫn những sự nhạy cảm ngoại giao, ngoài việc cho biết gia đình ấy đã đến Mỹ vào ngày 17 tháng Ba.

Bộ Ngoại Giao và Bộ Công An Trung Cộng, cũng như giới có thẩm quyền ở Thái Lan và Hoa Kỳ đều tránh nói chuyện thêm với hãng AP về tin này.

Việc các viên chức Mỹ thực hiện một hành động táo bạo như vậy, để giúp các công dân Trung Hoa, là điều không bình thường, theo các nhà hoạt động nhân quyền nói. Một yếu tố hầu chắc: Con gái nhỏ hơn của Chen được sinh ra ở Mỹ khi Xie Yang đang học ở đó.

Nay được an toàn ở Texas, Chen nói rằng bà muốn cảm ơn Bộ Ngoại Giao và chính phủ Trump. Nhưng niềm vui chưa trọn của bà đã bị giảm sút bởi tin đau thương.

Phiên tòa xét xử ông Xie, được tổ chức hôm thứ Hai, 8 tháng 5, đã diễn ra mà không có một nhân chứng nào được dự. Ông Xie phải nhận tội và xin tòa khoan hồng. Một cựu luật sư của ông Xie, người đã giúp công bố lời tường thuật của ông về việc ông bị tra tấn, đã bị bắt giữ trong tuần qua. Bà Chen nói rằng các quan chức Trung Quốc đã nhiều lần thẩm vấn những người thân của bà. Những người này đã bị buộc phải đi đến Thái Lan, và đã nhận passport của họ.

Hiện thời Chen và các con gái của bà đang sống nhờ lòng từ thiện của những người ủng hộ ba mẹ con bà.