Mỹ có thể sắp trục xuất 95 di dân gốc Việt

Ông Donald Trump bắt tay thủ tướng cộng sản Nguyễn Xuân Phúc tại Tòa Bạch Ốc vào cuối tháng Năm, khi mà Hoa Kỳ yêu cầu Việt Nam phải nhận nhiều hơn số di dân bị Mỹ trục xuất, cho dù họ là người tị nạn đến Mỹ trước năm 1995. (Olivier Douliery/Pool via Bloomberg)

Một số di dân trong cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ đang có tương lai rất bấp bênh.

Theo một tổ chức bênh vực quyền của di dân, hiện nay đang có khoảng 95 người Mỹ gốc Việt đã hoặc sắp bị bắt giam bởi cơ quan Thực Thi Công Lực Di Trú Và Quan Thuế Hoa Kỳ (ICE) và có thể bị trục xuất sau khi Tổng Thống Donald Trump kết thúc chuyến công du Á Châu.

Bà Nancy Nguyễn, giám đốc điều hành của tổ chức Vietlead, đã xác nhận với báo mạng HuffPost rằng đa số những người bị bắt đều là những người tị nạn và chưa có quốc tịch Hoa Kỳ.

Bà Chhaya Chhoum, một người Mỹ gốc Cam Bốt và là giám đốc điều hành của Mekong NYC, người từng nói chuyện với gia đình của các di dân bị bắt, cũng có nói với HuffPost, "Việc trục xuất là một bản án tù chung thân cho người của chúng tôi. Theo một nghĩa nào đó, chúng tôi quy trách nhiệm cho cả hai chính phủ (Hoa Kỳ và Việt Nam), vì họ đã không làm gì để bảo vệ những người này."


Một người đang bị đưa lên phi cơ để bị trục xuất ra khỏi Hoa Kỳ. (Hình: ICE)

ICE đã không đề cập những chi tiết cụ thể. Tuy nhiên ông Brendan Raedy, phát ngôn viên của ICE, trong một văn bản gửi cho HuffPost, nói rằng các quốc gia được dự kiến sẽ tuân thủ tiến trình hồi hương.
Ông viết, "Luật pháp quốc tế bắt buộc mỗi nước phải chấp nhận việc nhận lại các công dân của họ được lệnh bị trục xuất ra khỏi nước Mỹ. Hoa Kỳ thường hợp tác với các chính phủ ngoại quốc trong việc lập hồ sơ và tiếp nhận các công dân của họ khi được đề nghị làm như thế, cũng như đa số các nước trên thế giới."
Thỏa thuận giữa Hoa Kỳ và Việt Nam hiện thời đang đặt ra những hạn chế đối với những người có thể bị trục xuất. Trong năm 2008, Hoa Kỳ và Việt Nam đã ký một bản ghi nhớ thông hiểu, tạo điều kiện cho những công dân Việt Nam nào đến Hoa Kỳ vào ngày 12 hoặc sau ngày 12 tháng Bảy, 1995, và có lệnh trục xuất, đều bị trục xuất về Việt Nam. Kể từ đó bản ghi nhớ không thay đổi và cũng không được tái thương lượng.
Tuy nhiên, những vụ bắt giữ mới đây không những bao gồm những người hội đủ điều kiện để bị trục xuất, mà còn liên quan tới những người đến Hoa Kỳ trước năm 1995, tức là những người đã xin tị nạn chính trị. Với hơn 8,500 người Mỹ gốc Việt nhận được lệnh trục xuất, các chuyên gia lo ngại rằng những vụ bắt giữ này sẽ đặt ra một tiền lệ nguy hiểm, và đặt hàng ngàn cuộc sống cá nhân vào trong tình trạng nguy hiểm.
Bà Katrina Dizon Mariategue, quản đốc chính sách di trú tại Trung Tâm Hành Động Nguồn Lực Đông Nam Á, nói với HuffPost, "Tại thời điểm này, các chính phủ đó có nhiều quyền lực trong việc quyết định cấp giấy tờ đi lại cho ai. Nhưng họ cũng đang gặp phải áp lực mạnh hơn từ chính phủ Hoa Kỳ, ép phải chấp nhận càng nhiều người càng tốt."

Tính cho đến ngày Chủ Nhật vừa qua, 5 tháng 11, 2017, hơn 40 người Mỹ gốc Việt đã bị bắt tại một cơ sở ICE ở tiểu bang Georgia, nơi mà tòa lãnh sự Việt Nam đang thực hiện những cuộc phỏng vấn để có thể đưa họ về Việt Nam, theo bà Nancy Nguyễn nói với HuffPost.

Hầu hết những người này từng bị bắt trước đây vì phạm luật nhưng đã được phóng thích, nay bị bắt lại mặc dù họ đã có cuộc sống khác hẳn trong nhiều năm. Họ cũng thường xuyên báo cáo cho ICE biếttrong những lần họ đi tới đâu. Vì vậy, thời điểm diễn ra những vụ bắt giữ là điều đang gây lo ngại, theo bà Nancy Nguyễn cho biết.

Tổ chức Vietlead của bà Nancy Nguyễn đã liên lạc với nhiều người trong số những người bị giam đó. Bà nói với HuffPost rằng trong đi Á Châu hiện nay, Tổng Thống Trump sẽ yêu cầu Hà Nội xúc tiến việc nhận những di dân bị trục xuất. Trong thời gian qua chính phủ Trump đã thảo luận về đề tài hồi hương với cộng sản Việt Nam. Vấn đề đó đã được thảo luận hai lần tính riêng trong tháng Năm, khi Thủ Tướng CSVN Nguyễn Xuân Phúc cùng với một phái đoàn đến thăm Hoa Thịnh Đốn. Và có lẽ chủ đề này sẽ được đưa ra trong chuyến công du Á Châu của ông Trump.

Bà Nancy nói với HuffPost, "Một trong những điều mà chính phủ ông ta đang thúc đẩy là làm cho Việt Nam chấp nhận những người vượt ra khỏi thỏa thuận đã được viết. Tôi sợ rằng Việt Nam đang chịu thua, vì ông Trump đang đứng trước ngưỡng cửa nhà họ."

Các vụ bắt giữ xảy ra sau vụ mới đây khi 100 người Cam Bốt tị nạn bị bắt giam trong tháng qua, và tình trạng căng thẳng trong cộng đồng người tị nạn này tiếp tục gia tăng. Trong cả hai trường hợp, trong số những người bị bắt giam có nhiều người đã tránh những chuyện rắc rối trong nhiều thập niên và không có những vụ vi phạm tội mới, theo Mariategue giải thích.

Hiện thời một số tổ chức của người gốc Việt Nam và Đông Nam Á, trong đó có Vietlead, Mekong-NYC và SEARAC, đang phối hợp để đối phó trước các vụ giam giữ và hỗ trợ cho những di dân bị ảnh hưởng nhiều nhất, giữa lúc căng thẳng tiếp tục gia tăng trong cộng đồng dân tị nạn.

Bà Katrina Dizon Mariategue nói, "Đây là một thời điểm đầy lo âu. Và vẫn còn nhiều điều bất trắc về những gì sắp xảy ra."