Mueller muốn biết tại sao người Nga được ưu đãi tại buổi lễ tuyên thệ nhậm chức của Trump

Tổng Thống Donald Trump đọc diễn văn tại lễ tuyên thệ của ông ngày 20 tháng Giêng, 2017. (Alex Wong/Getty Images)

HOA THỊNH ĐỐN - Điều gì mờ ám đã xảy ra tại lễ nhậm chức của Tổng Thống Donald Trump cách đây 18 tháng, và tại sao công tố viên đặc biệt Robert Mueller lại có vẻ quan tâm đến điều đó?

Trong tuần qua, đài ABC News loan tin rằng một số người Nga giàu có đã được “cấp quyền giao thiệp bất thường” trong những bữa tiệc mừng ông Trump lên nhậm chức tổng thống trong tháng Giêng năm 2017. Đài này cũng nói rằng ông Mueller đang tìm cách giải thích tại sao như vậy.

Đây không phải là lần đầu tiên người Mỹ nghe nói về việc ông Robert Mueller quan tâm đến lễ nhậm chức. Trong tháng Tư, đài CNN loan tin rằng công tố viên đặc biệt đang điều tra xem “những đại gia Nga có đóng góp tiền bạc trực tiếp hoặc gián tiếp hay không, cho cuộc vận động tranh cử và lễ nhậm chức tổng thống của ông Donald Trump.” Thậm chí ông Mueller trực tiếp chất vấn một số người Nga giàu có và đầy quyền lực.

Những bản tin này được đưa ra trong những tháng từ khi cựu phụ tá Rick Gates của ông Trump đồng ý một thỏa thuận về việc nhận tội với nhóm điều tra của ông Mueller, để đổi lấy việc ông Gates hợp tác. Đó có thể không phải là một sự trùng hợp ngẫu nhiên khi báo chí bắt đầu loan tin về lễ nhậm chức và người Nga. Lý do là ông Gates đã dính líu rất nhiều vào việc tổ chức lễ nhậm chức cho ông Trump.

Ngoài Nga, từ lâu đã có những câu hỏi quan trọng về số tiền đằng sau lễ nhậm chức của ông Trump - và nói một cách chính xác, số tiền đó đã đi đâu, vào túi ai?

Ủy ban lễ nhậm chức của ông Trump đã gây quỹ được một khoản tiền rất lớn là $106.7 triệu Mỹ kim, gấp đôi số tiền kỷ lục trước đó được lập bởi lễ nhậm chức của ông Barack Obama vào năm 2009. Nhưng không rõ họ đã làm gì với số tiền đó.

Trong một bản tin cho ProPublica và WNYC trước đó trong năm nay, ông Greg Jenkins, chủ tịch ban tổ chức lễ nhậm chức lần thứ nhì của ông George W. Bush, nói rằng ông sửng sốt khi nghe về số tiền của Trump. Ông Greg nói, “Họ đã có một phần ba trong tổng số nhân viên và một phần tư trong số các tiết mục so với chúng tôi trước đây, nhưng họ gây quỹ được ít nhất gấp đôi so với chúng tôi. Vì vậy có một câu hỏi là: Số tiền đó đã đi đâu? Tôi không biết.”

Tương tự như những dự án kinh doanh của tổ chức Trump Organization, lễ nhậm chức của ông Trump đã kết hợp những món tiền khổng lồ qua những bữa tiệc lộng lẫy, với những câu hỏi về việc quản trị tài chánh, sự tham nhũng, và ảnh hưởng mờ ám của người ngoại quốc.

Sau khi Donald Trump bất ngờ thắng cử trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, ông muốn tổ chức một lễ nhậm chức xứng đáng với tên tuổi và danh tiếng sang trọng của ông. Chính phủ liên bang đã đài thọ chương trình tuyên thệ nhậm chức cũng như an ninh cùng các dịch vụ liên quan. Nhưng để tổ chức những đại tiệc lớn trước và sau lễ tuyên thệ, như chương trình văn nghệ ở khu National Mall trước đó, các bữa tiệc và những chương trình dành cho những người ủng hộ ưu tú, và những cuộc vui chơi vào đêm lễ nhậm chức - ông Trump sẽ phải tự đi tìm nguồn tài trợ, hay tự bỏ tiền túi.

Vì vậy, ông cần tiền, rất nhiều tiền. Việc các tổng thống gây quỹ cho mục đích này không phải là điều bất bình thường. Mới đây nhất, ông Barack Obama gây quỹ được khoảng $53 triệu cho lễ nhậm chức đầu tiên của ông, và $43 triệu cho lễ nhậm chức lần thứ nhì.

Ông Trump đã bắt chước ông Obama. Thay vì chính ông tài trợ cho lễ nhậm chức, vị tổng thống tỉ phú này lại quyết định theo gương người tiền nhiệm, và gây quỹ từ các tỷ phú, các nhà tài chánh giàu có và các đại công ty.

Vì vậy, một tuần sau cuộc bầu cử, ông Trump đề cử một loạt đảng viên Cộng Hòa thượng lưu giàu có được đưa vào các chức “phó chủ tịch tài chánh” cho chương trình tuyên thệ này. Trong số đó, có hai tỷ phú sòng bạc Sheldon Adelson và Steve Wynn (ông Wynn sau đó bị tố cáo lạm dụng tình dục các nhân viên), nhà thầu quốc phòng Elliott Broidy (sau này dính líu vào vụ trả tiền cho người mẫu Playboy để cô giữ im lặng vụ ngoại tình của họ), và Anthony Scaramucci (về sau làm giám đốc truyền thông của Tòa Bạch Ốc trong 10 ngày, trước khi từ chức qua một cuộc phỏng vấn nói chuyện tục tĩu với tạp chí The New Yorker).

Người phụ trách tất cả, với vai trò chủ tịch ủy ban lễ nhậm chức, là Tom Barrack. Là một nhà tỷ phú đầu tư địa ốc và là bạn thân của ông Trump trong nhiều thập niên, những hoạt động kinh doanh của ông Barrack gần đây được tập trung ở Saudi Arabia, Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, và Qatar. Ông nói rằng mục tiêu của ông làm cho lễ nhậm chức có được “nét gợi cảm mềm mại” và “sự đồi trụy thơ mộng” (“soft sensuality” and a “poetic cadence”).

Để giúp lập kế hoạch và gây quỹ, ông Barrack quay sang nhờ ông Rick Gates, phụ tá vận động tranh cử của ông Trump và là cánh tay phải lâu năm của ông Paul Manafort.  (Barrack quen biết Manafort từ thập niên 1970, và giúp thuyết phục ông Trump đưa ông ta vào ban vận động tranh cử).

Ngay cả vào thời điểm đó, việc lựa chọn như thế làm cho người ta ngạc nhiên, vì Manafort đã bị loại ra khỏi ban vận động tranh cử, sau những vụ tai tiếng về công việc ông thực hiện cho các chính trị gia thân Nga ở Ukraine. Tuy nhiên, theo một bản tin trong tháng 11 năm 2016 do Michael Isikoff của Yahoo News, ông Gates đã trở thành dụng cụ trong việc gây quỹ và lập kế hoạch. Isikoff dẫn lời một nguồn tin gọi Gates là chủ tịch trong “bóng tối” của lễ nhậm chức và “phó giám đốc” của Barrack.

Cuối cùng, đám đông dự lễ nhậm chức không hẳn là đông nhất trong lịch sử - nhưng việc gây quỹ đầu tiên chắc chắn là lớn nhất. Barrack, Gates, và nhóm này đã thu vào hơn $106 triệu, một khoản tiền gây kinh ngạc vì nhiều gấp đôi so với của Obama năm 2009.

Càng tặng nhiều tiền, thì càng có được sự tiếp xúc gần hơn với Trump. Trong số những đặc quyền khác, một đại gia chỉ cần chi $1 triệu Mỹ kim để được dự “Bữa Ăn Trưa Lãnh Đạo” tại khách sạn của ông Trump, $500,000 để ăn tối với Phó Tổng Thống Mike Pence, và $250,000 cho bữa tối dưới ánh nến lung linh tại Union Station với gia đình Trump and gia đình Pence.