Một vụ án nhân quyền

Bài NGUYỄN ĐẠT THỊNH

Trong phiên điều trần trước tòa liên bang tại Charleston, South Carolina hôm thứ Ba, mùng 2 tháng 5, 2017, cựu cảnh sát viên Michael T. Slager, nhận tội sử dụng sức mạnh sát nhân để xâm phạm nhân quyền của anh Walter L. Scott, và giết chết anh trong một hoàn cảnh không cần đến sức mạnh quá đáng đó.
Chuyện xảy ra vào lúc 9 rưỡi sáng ngày 4 tháng Tư, 2015, cảnh sát viên Slager chặn xe anh Scott lại vì một cái đèn thắng chết bóng; Scott ngừng xe, rồi mở cửa nhảy ra, bỏ xe chạy bộ; anh Slager rượt theo và bắn chết anh Scott.

Anh cảnh sát người da trắng, anh lái xe người da đen, yếu tố đó nêu lên nghi vấn kỳ thị chủng tộc trong vụ án. Một đoạn video được phổ biến trên mạng, chiếu cảnh anh Slager bắn 8 phát đạn vào sau lưng anh Scott, trong lúc anh này bỏ chạy; cảnh này phủ nhận luận điệu của cảnh sát cho là anh Slager phải bắn anh Scott để tự vệ, vì bị anh Scott cướp được khẩu súng điện của Slager, và đang chạy tới để tấn công Slager. Khúc video khiến Slager bị truy tố về tội sát nhân.


Slager bắn sau lưng người bỏ chạy, khiến Slager bị truy tố về tội sát nhân

Bắn sau lưng người bỏ chạy, khiến Slager bị truy tố về tội sát nhân

Vụ án được bốn cơ quan điều tra -cả bốn cuộc điều tra đều riêng biệt; bốn cơ quan đó là Nha Thi Hành Pháp Luật tiểu bang South Carolina, sở cảnh sát liên bang FBI, sở Chưởng Lý Liên Bang vùng South Carolina, và phòng Nhân Quyền, bộ Tư Pháp.

Tháng Sáu 2015, đại bồi thẩm đoàn tiểu bang truy tố Slager về tội cố sát; tháng Giêng 2016 anh được tại ngoại. Cuối năm 2016 anh bị đem xử, nhưng vì 12 vị bồi thẩm không thỏa thuận được với nhau, xem anh có tội hay không, nên vụ xử bất thành.

Nói cách khác, anh Slager không bị trừng phạt gì cả, mặc dù anh bắn 8 viên đạn vào lưng anh Scott trong lúc anh này bỏ chạy, không tạo ra một đe dọa nào biện minh cho nhu cầu tự vệ Slager nêu ra; những vụ “công lý nhắm mắt” tương tự như vậy xảy ra khá thông thường, nhất là đối với những bị cáo là cảnh sát viên còn tại chức.

Biện hộ cho gia đình anh Scott, luật sư Chris Stewart nói, “Vụ xử bất thành chỉ mới là hiệp thứ nhất của một trận quyền Anh nhiều hiệp; chúng ta, ai cũng nhìn tận mắt cảnh bắn giết. Kẻ giết người phải bị trừng phạt."
Lúc đó bà Thống Đốc Nikki R. Haley, ra thông báo, nói, “Đôi khi công lý đến rất chậm, nhưng rồi cũng vẫn đến; chúng ta phải tin điều đó. Riêng tôi, thì tôi tin."

Bà Haley là vị thống đốc thứ 116 của bang South Carolina, và hiện là vị đại sứ thứ 29 của Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc.


Bà Nikki R. Haley

Công tố viện nói họ sẽ tìm cách đưa Slager trở ra tòa thêm một lần nữa; trong lúc luật sư biện hộ Slager, ông Andrew J. Savage III, yên lặng ra khỏi tòa, không tuyên bố gì cả; các phụ thẩm mệt khờ người sau 4 tuần lễ nghe nhân chứng trình bày việc cảnh sát giết người.
Tuy nhiên bằng cớ giá trị nhất vẫn là đoạn video do ông Feidin Santana quay được bằng máy điện thoại, trong lúc ông đang đi bộ tới sở làm hôm mùng 4 tháng Tư, 2015.
Tháng 5, 2016 Slager bị truy tố trước tòa liên bang về tội vi phạm nhân quyền của Scott -một tội danh khác, chứ không phải tội sát nhân mà anh đã thoát lưới pháp luật. Một năm sau, ngày mùng 2 tháng 5, 2017 anh thỏa thuận với công tố viện nhận tội vi phạm nhân quyền của Scott, đánh đổi lại tòa địa phương sẽ hủy bỏ không truy tố anh về tội sát nhân nữa. Một lợi điểm khác là Slager sẽ tránh được một phiên xử do bồi thẩm đoàn cứu xét; là một nhân viên công lực đang tại chức trong lúc nội vụ xảy ra, anh chỉ bị xét xử do một vị chánh án.

Mức án tối đa của tội vi phạm nhân quyền là chung thân tù giam, trong lúc án sát nhân có thể khiến anh Slager bị xử tử.

Thẩm phán liên bang cho South Carolina, ông David Norton sẽ xử anh Slager hôm 15 tháng này; không ai nghĩ là anh sẽ lãnh trọn mức án chung thân, nhờ bản thỏa thuận anh ký với công tố viện.
Bộ Trưởng Tư Pháp Jeff Sessions tuyên bố, “Bộ Tư Pháp sẽ trừng phạt bất cứ nhân viên công lực nào xâm phạm nhân quyền của công dân Hoa Kỳ bằng cách sử dụng sức mạnh quá đáng; việc họ làm không chỉ gây tổn thương cho nạn nhân, mà còn gây tổn thương cho uy tín của đất nước, làm mọi người mất tín nhiệm đối với khối đông đảo cảnh sát viên lương thiện và khả kính.”

Ông Andrew J. Savage III, luật sư của bị cáo Slager, nói, “Hy vọng thái độ nhận trách nhiệm của anh Slager làm nguôi ngoai nỗi buồn của gia đình nạn nhân.”

Anthony Scott -người anh của Walter L. Scott, nạn nhân bị Slate giết- xác nhận, “Chúng tôi nghe thoải mái hơn, em tôi bỏ chạy mà hung thủ cứ nói là anh ta bị nó đánh nên phải bắn để tự vệ. Giờ này anh ta xác nhận việc anh ta làm. Chúng tôi bớt uất ức."

Bà Scarlett Wilson, viên chức công tố của South Carolina, nhận định, “Chúng tôi nhận thấy biến chuyển mới -truy tố bị can Michael Slager- là phù hợp với quyền lợi của tiểu bang; ông ta bắn vào lưng ông Scott -50 tuổi- trong lúc ông ta biết việc làm đó là sai lầm và bất hợp pháp. Việc truy tố ông Slager cũng là việc vinh danh nhân quyền của ông Scott.”

Bà Scarlett Wilson

Vụ án Slager được dư luận coi như một thử nghiệm về giá trị của luật pháp Hoa Kỳ; trước Slager, nhiều cảnh sát Mỹ Trắng giết công dân Mỹ Đen mà không bị truy tố.
Giáo sư David Harris, dạy luật tại University of Pittsburgh nhận định, “Bị can đã được miễn tố một lần tại tòa tiểu bang; lần này anh ta nhận tội. Đừng tưởng vì thỏa thuận với công tố viện mà bản án nhẹ hơn.”
Một bản án nặng hy vọng có thể làm giảm bớt cái thích thú giết Mỹ Đen của một thiểu số cảnh sát viên Mỹ Trắng; ngược lại một bản án quá nhẹ sẽ khuyến khích tệ nạn đó tái phát mạnh mẽ hơn. (ndt)