Mời dự lễ vinh danh soạn giả Yên Lang nhân 49 ngày mất của ông

Bài BĂNG HUYỀN

Vào ngày 5 tháng 6, 2017 vừa qua, những khán giả yêu thích cải lương, các nghệ sĩ cải lương, các nhạc sĩ cổ nhạc rất đau buồn khi biết tin soạn giả Yên Lang sau vài ngày nhập viên do căn bệnh suy thận và ruột bị biến chứng khiến khó thở, đã trút hơi thở cuối cùng lúc 8 giờ 50 phút ngày 5 tháng 6 tại bệnh viện Garden Grove, thành phố Garden Grove, Nam California, hưởng thọ 77 tuổi.


Soạn giả Yên Lang trong một lần đến thăm nhật báo Viễn Đông. (Băng Huyền/ Viễn Đông)

Chị Mai Chân, là thành viên Ban Chấp Hành Hội Tương Tế Nghệ Sĩ Hải Ngoại và là Trưởng Đoàn Nghệ Thuật Sân Khấu Văn Lang (Đoàn NTSK Văn Lang), nhờ nhật báo Viễn Đông chuyển đến quí thân hữu, quí nghệ sĩ, quí khán giả mộ điệu gần xa lời tri ân, “Kính thưa quí vị, Hội Tương tế Nghệ Sĩ Hải Ngoại, Đoàn Nghệ Thuật Sân Khấu Văn Lang xin thay mặt cho gia đình cố soạn giả Yên Lang xin chân thành cảm tạ quí quan khách, quí thân hữu, quí nghệ sĩ ,quí khán giả mộ điệu xa gần đã đến thăm viếng và tiễn đưa cố soạn giả Yên Lang đến nơi an nghỉ sau cùng. Kính mời quý vị hãy đến dự buổi lễ Vinh Danh soạn giả Yên Lang nhân 49 ngày mất của ông, do Hội Tương Tế Nghệ Sĩ Hải Ngoại và Đoàn NTSK Văn Lang đồng tổ chức.”

Chương trình sẽ diễn ra từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều Chủ Nhật, ngày 30 tháng 7, 2017 tại hội trường Việt Báo, 14841 Moran st, Westminster. Vào cửa miễn phí. Ban tổ chức cung cấp thức ăn cho quý vị tham dự và có buổi trình diễn văn nghệ. Phần văn nghệ này sẽ trình diễn lại những sáng tác của soạn giả Yên Lang do các nghệ sĩ tài danh hải ngoại và các nghệ sĩ trẻ của Đoàn Nghệ Thuật Sân Khấu Văn Lang biểu diễn.

Thành công với những vở cải lương hương xa

Những khán giả yêu cải lương trước năm 1975 trên sân khấu đoàn cải lương Kim Chung, khó có thể nào quên được vở cải lương mang màu sắc hương xa, chuyện tình đầy ngang trái của nàng quận chúa Mông Cổ Hồ Bảo Xuyên (nghệ sĩ Lệ Thủy) dẫn quân xâm lược Trung Nguyên, vô tình vướng vào tình yêu với chàng trai Hán Quốc Tần Lĩnh Sơn (cố nghệ sĩ Minh Phụng), đau khổ giữa nợ nước và tình riêng trong vở cải lương “Đêm Lạnh Chùa Hoang.”

Giọng ca trong trẻo, ngọt ngào của Lệ Thủy và cố nghệ sĩ Minh Phụng, cùng chất trữ tình của ngôn từ mà soạn giả viết ra trong kịch bản, đã khiến người nghe rung động, thấm thía. Hay với chuyện tình buồn trong vở “Mùa Thu Trên Bạch Mã Sơn”, là chuyện về Bách Kiếm Vương Hồ Vũ, gã đại hiệp hào sảng đa tình nhiều u uất và nàng tiểu thư Phùng Cẩm Loan của Phùng Gia Trang uy danh chốn võ lâm. Họ yêu nhau, song cha Cẩm Loan đã gả nàng cho sư huynh Trác Phùng Quân của Trác gia danh trấn giang hồ.


Chị Mai Chân (áo dài đen, thứ nhì từ bên trái) cùng các thành viên trong Ban Chấp Hành Hội Tương Tế Nghệ Sĩ Hải Ngoại đến chia buồn với hiền thê của soạn giả Yên Lang, nghệ sĩ Kiều Oanh (mặc áo tang, ngồi xe lăn) trong lễ tang soạn giả Yên Lang tại Peek Funeral Home, thành phố Westminster. (Hình cung cấp)

Ngày cưới của Phùng Cẩm Loan, kiệu hoa bị thánh cô Chu Mộng Thúy của Thần Long giáo chặn đánh, vì thánh cô yêu Trác Phùng Quân. Vương Hồ Vũ theo lời phó thác của cha Phùng Cẩm Loan, vì bảo vệ cho kiệu hoa của người yêu về đến Bạch Mã Sơn, nên đã tử thương. Kiệu hoa của Phùng Cẩm Loan về tới được Bạch Mã Sơn nhưng nàng bị hại mù mắt, không biết rằng Vương Hồ Vũ đã chết...

Những lời ca trữ tình, buồn se sắt, từng được thu đĩa với giọng ca của các nghệ sĩ Minh Cảnh, Mỹ Châu... luôn ở sâu trong ký ức của khán giả gần xa. Đó là 2 trong số hơn 30 vở cải lương nổi tiếng như “Máu Nhuộm Sân Chùa”, “Tâm Sự Loài Chim Biển”, “Bão Biển.”.. do ngòi bút tài hoa của soạn giả Yên Lang sáng tạo ra, từng đem lại cơ hội cho nhiều nghệ sĩ cải lương tài danh. Tài ca diễn của họ, đã lưu lại sâu trong nỗi nhớ nhung của khán giả năm xưa, về một thời “vàng son” của cải lương.

“Ở đây mùa thu có buồn lắm không
mà sao gió heo may mưa sầu như giục giã
Tiếng chuông chiều văng vẳng vọng canh phu
Như tâm tư nức nở của người con gái nhỏ”
(Trích “Mùa Thu Trên Bạch Mã Sơn” của soạn giả Yên Lang).
Ngòi bút trữ tình sâu lắng, nên thơ của soạn giả Yên Lang đã đưa người nghe lênh đênh trên đường “về Bạch Mã chập chùng mưa bay.” “Bàng bạc mùa thu trơ trọi lá và buồn hắt hiu”… Ông được xem là một bậc thầy chuyên sáng tác kịch bản cải lương kiếm hiệp kỳ tình, đưa thể loại này lên đỉnh cao.
Lúc soạn giả Yên Lang còn tại thế, trong một lần được Viễn Đông phỏng vấn về show Đại Nhạc Hội Hương Sĩ Nhân 13, nhằm vinh danh soạn giả Yên Lang, do nghệ sĩ Hương Sỹ Nhân tổ chức năm 2013 trước đây, soạn giả Yên Lang có cho biết, sở dĩ hầu hết các tác phẩm của ông đều mang màu sắc hương xa vì thời gian dài là soạn giả thường trực của đoàn Kim Chung, ông phải theo đường lối của đoàn Kim Chung, sáng tác những vở cải lương thể loại hương xa. Hơn nữa ông vốn rất mê các tác phẩm của nhà văn kiếm hiệp Kim Dung, nên phần nào có ảnh hưởng. Những anh hùng trong kịch bản của Yên Lang đều có chất lãng tử, lang bạt kỳ hồ, nghĩa khí, ngay thẳng, bộc trực, và những câu chuyện tình trong những kịch bản ấy, cũng đắm say và nồng đượm vô ngần.

Người soạn giả tài hoa

Cũng trong lần phỏng vấn ông trước đây tại nhật báo Viễn Đông, soạn giả Yên Lang đã nhắc lại con đường làm bạn với chữ nghĩa văn chương và trở thành một soạn giả cải lương của mình, ông cho biết, tên thật của ông là Nguyễn Ngọc Thanh, chào đời năm 1940, là con một trong một gia đình nghèo tại Giòng Me – Cầu Kè, một vùng quê ở ngoại thành Bạc Liêu (“chiếc nôi” của sân khấu cải lương và đờn ca tài tử miền Nam).
Năm 17 tuổi, cha mẹ cho ông lên Sài Gòn học Tú tài, ông đã sớm tham gia làng văn nghệ Sài Gòn với tư cách người làm thơ. Ông từng làm thơ, viết văn cho tuần báo Tầm Nguyên, làm thơ đăng báo Nhân Loại để kiếm tiền thêm, khi đó ông lấy bút danh là Huyền Thanh Huyền. Huyền còn có nghĩa là dây đàn, bởi ông vốn rất mê tiếng đàn nắn nót cung tơ của cải lương.

Đến năm 1960, ông chuyển hướng sang viết kịch bản sân khấu cải lương, lấy bút danh Yên Lang, do chưa rành về bài bản cải lương, nên ông viết chung với Nguyễn Liêu vở đầu tay “Nắng Chiều Lên Cổ Tháp”, đã được đoàn Song Kiều dàn dựng, vở thứ hai là “Bếp Lửa Chiều Ly Biệt” cũng viết chung với Nguyễn Liêu, do đoàn Bạch Vân dàn dựng.

Tác phẩm thứ ba, ông tự đứng tên riêng một mình, được lấy cảm hứng từ nỗi hoài nhớ quê ngoại ở Thông Lưu (thuộc thị trấn Châu Hưng, huyện Vĩnh Lợi ngày nay), mang tên “Đường Về Quê Ngoại” do đoàn Song Kiều biểu diễn, gây được tiếng vang lớn. Sau này khi ông được mời về làm soạn giả thường trực của đoàn cải lương Kim Chung, ông sửa lại là “Manh Áo Quê Nghèo.”

Cũng nhờ thời gian làm soạn giả tại đoàn Song Kiều, ông đã lọt vào mắt xanh của cô đào chính Kiều Oanh, con gái của ông bầu đoàn cải lương Song Kiều. Cả hai ông bà đã kết hôn với nhau, là điểm tựa thủy chung cho nhau từ thuở tóc còn xanh cho đến tận ngày nay.

Trong sự nghiệp sáng tác của mình, soạn giả Yên Lang đã có hơn 100 bản vọng cổ, tân cổ giao duyên và hơn 30 tác phẩm cải lương nổi tiếng, như Mùa Thu Trên Bạch Mã Sơn, Tâm Sự Loài Chim Biển (Yên Lang viết chung với Nguyên Thảo), Người Đẹp Tây Thi, Bão Biển, Bão Cát, Đường Về Quê Ngoại (Manh Áo Quê Nghèo), Nắng Thu Về Ngõ Trúc, Người Phu Khiêng Kiệu Cưới, Băng Tuyền Nữ Chúa, Pháo Hồng Tiễn Bước Em Đi (Máu Nhuộm Sân Chùa), Bẻ Kiếm Bên Trời (Yên Lang viết chung với Thiên Lý), Quán Khuya Sầu Viễn Khách (Yên Lang viết chung với Hồng Điệp), Thằng Điên Trên Bến Hạ (Yên Lang viết chung với Nguyên Thảo, là em của sông), Tâm Sự Loài Chim Biển (viết chung với Nguyên Thảo)... Sau năm 1975, ông viết các vở: Khi Rừng Thu Thay Lá, Một Chuyện Tình Buồn, Kỷ Niệm Thời Con Gái.

Ông từng là soạn giả của những đoàn cải lương như Song Kiều, Bạch Vân, Kim Chung, Dạ Lý Hương, Việt Nam Minh Vương... nhưng thời gian gắn bó với đoàn Kim Chung là dài nhất. Năm 1975, soạn giả Yên Lang vốn là một sĩ quan cảnh sát VNCH, đã bị đi tù cải tạo 6 năm. Năm 1995 ông và gia đình sang định cư tại Hoa Kỳ diện H.O.

Chị Mai Chân cho biết thêm về soạn giả Yên Lang: “Vào năm 1995 cả gia đình chú đến định cư tại Hoa Kỳ theo diện H0 ở Atlanta, tiểu bang Georgia. Sau vài năm gia đình chú dời về San Diego (Nam Cali). Được sự khuyến khích của ông Tường Dũ, Tô Kiều Phương, Nhật Hồng nên gia đình chú đã chuyển về sống tại thành phố Garden Grove cho đến ngày ông qua đời. Hiền thê của chú là nghệ sĩ Kiều Oanh là đào chánh và là con gái của bầu đoàn Song Kiều. Họ đã gặp và yêu nhau trong thời gian chú còn là soạn giả của đoàn Song Kiều. Đám cưới của hai ông bà được tổ chức tại rạp Chung Bá, nay là rạp Cao Văn Lầu.

“Vì yêu thương chồng và vì sự nghiệp của chồng cho nên nghệ sĩ Kiều Oanh đã rời đoàn Song Kiều từ giã sân khấu, để trở về đời sống thường của người vợ hiền cho gia đình và các con. Hai ông bà có 3 con trai và một con gái.Trong số bốn con của chú có một con trai là Lam Tuyền nối nghiệp chú làm soạn giả thường trực cho nhà hát Trần Hữu Trang với những kịch bản, bài tân cổ nổi tiếng hiện tại trên khắp trời nghệ thuật Việt Nam. Lam Tuyền cùng với Nghệ Sĩ Giang Bích Phượng và các con cũng đã định cư tại Hoa Kỳ trong những tháng ngày gần đây. Trước khi mất, soạn giả Yên Lang là thành viên của Ban Chấp Hành Hội Tương Tế Nghệ Sĩ Hải Ngoại và là thành viên Ban Cố Vấn của Đoàn NTSK Văn Lang.”

Chị Mai Chân nói, với chị dù soạn giả Yên Lang đã ra đi nhưng những lời của soạn giả Yên Lang vẫn văng vẳng bên tai và chị nhớ hoài “hình ảnh của chú với gọng kính lão, miệt mài viết lên những áng thơ văn cho những kịch bản mới, cho ngày giỗ Tổ 12 tháng 8 âm lịch hằng năm. Giờ đây thì chú đã thực sự xa vắng rồi, tụi cháu rất nhớ chú ở những những ngày chú còn nhọc nhằn bên đàn con cháu nghệ sĩ trẻ, để trau chuốt từng lời ca tiếng hát, hòa quyện cung oán cung ai để làm vui cho đời cho nhân thế, lắm lúc có những show hát không thành công, các nghệ sĩ không nhận thù lao, chú cũng không ngoại lệ, thương nhìn chú, cháu rất đau lòng, mà ngày tháng cứ vô tình qua nhanh và nghệ thuật cải lương vẫn còn mờ nhạt nơi phương trời tạm dung của những kẻ ly hương.

“Dù rằng chú cùng với các giáo sư Trần Văn Chi, giáo sư Nguyễn Thanh Giàu, nhà báo Nguyễn Thanh Huy, doanh gia Nguyễn Văn Chiêu, soạn giả Nguyễn Văn Hương đã cố tình gây thành phong trào để lưu giữ và phát triển nền văn hóa nghệ thuật cổ truyền qua bộ môn Cải Lương với một hy vọng cho tương lai tuổi trẻ nơi hải ngoại.”

Chị bày tỏ cảm xúc với người soạn giả quá cố, “Thưa Chú kính yêu, hoài bão, con đường của chú, của các chú trong Ban Chấp hành Hội nghệ sĩ và nhóm nghệ sĩ trẻ hải ngoại vẫn còn sâu thẳm ở phía trước mà chú đã vội vã ra đi..., rồi đây những tháng năm còn lại chắc các chú và nghệ sĩ phải có nhiều vất vả lắm trên con đường vẫn còn thênh thang và nhiều thử thách.

“Ngoài con đường nghệ thuật ra chú còn khuyến khích anh em nghệ sĩ của Đoàn NTSK Văn Lang trong tinh thần thương yêu đùm bọc nhau và tương trợ nhau trong tinh thần lá lành đùm lá rách. Chú cùng các chú trong ban chấp hành Hội Tương Tế Nghệ Sĩ Hải Ngoại và Đoàn NTSK Văn Lang đã tổ chức “Đêm hát tình thương” để tương trợ cho NS Trung Quân và Nhạc sĩ Lê Khiêm trong lúc 2 người đang bạo bịnh vào tháng 11 năm 2015 vừa qua. Hôm nay thì phải nghe Nhạc sĩ Lê Khiêm và NSTrung Quân than thở , “Anh đã lo cho tụi em,giờ thì tụi em phải khóc tiễn biệt anh.”

Chị Mai Chân nhớ lại, “Vào ngày 25 tháng 5, 2017, Mai Chân được chị Bích Thuận (là người học trò mới của chú) cho biết là chú đang ở bệnh viện Garden Grove nên cùng với nhau vào thăm chú ngay. Lúc gặp chú, chú rất vui và có vẻ như chú không phải đang ở bệnh viên. Chú hỏi thăm Mai Chân về ngày Giỗ Tổ sắp tới và chú đã dặn dò: “Năm nay giổ tổ rơi vào năm đúng ngày kỷ niệm 100 năm cổ nhạc ra đời, con phải chuẩn bị ngay bây giờ. Chú sẽ viết một bài Lý về 100 năm cổ nhạc.” Chú nhấn mạnh: “ Hai hôm nữa về tới nhà là chú viết ngay.”

“Vì nghiệp, vì để trả nợ cho nhân thế, cho nên lúc nào chú cũng vẫn lo cho nghệ thuật cải lương dù rằng đang ở bệnh viện và dù rằng chỉ còn lại 10 ngày thôi, mười ngày ngắn ngủi chú phải từ giả cõi đời này, chú vẫn ân cần dặn dò đủ thứ cho đêm giổ tổ thứ 100 năm vào ngày 12 tháng 8 âm lịch sắp tới.”

Chị cho biết nhiều năm qua, “Vợ chồng soạn giả Yên Lang chưa bao giờ bỏ sót một lần nào những lần Đoàn NTSK Văn Lang tổ chức giổ tổ sân khấu Cải Lương, để nhắc lại những thăng trầm của nền văn hóa cổ truyền của dân tộc qua bộ môn cải lương, và nhắc lại những công lao của các vị tiền bối đã nắn nót từ tiếng ca ai oán,tiếng đàn réo rắc,những văn tự mượt mà đã tạo nên một nghệ thuật cải lương to lớn cho quê hương, cho đất nước Việt Nam.”
(bh)