Mời dự chương trình hòa nhạc Góc Nhìn qua Thời Gian, thưởng thức Opera Câu Chuyện Bà Thị Kính

Bài BĂNG HUYỀN

Những khán giả đã từng thích thú khi tham dự buổi hòa nhạc rất đặc sắc “On Life” do hội nghệ thuật bất vụ lợi VASCAM-Vietnamese American Society for Creative Arts and Music (www.vascam.org) thực hiện, với sự tham gia của 40 nghệ sĩ chuyên nghiệp đã diễn ra vào chiều Chủ Nhật 26 tháng 3, 2017 tại đại hí viện sang trọng Musco Center For The Arts (thuộc Chapman University, địa chỉ: 1 University Dr, Orange, CA 92866), là một hí viện với sức chứa một ngàn một trăm ghế ngồi, có không gian âm thanh tốt nhất, giúp khán giả thưởng thức được âm thanh trung thực nhất từ các nhạc khí và tiếng hát của các nghệ sĩ mà không cần qua trung gian của hệ thống khuếch âm.

“On Life” đã giới thiệu một số tác phẩm âm nhạc hiện đại của các soạn nhạc gia Cung Tiến, Tôn Thất Tiết, P.Q. Phan (Phan Quang Phục) và các trích đoạn tiêu biểu trong vở opera Câu Chuyện Bà Thị Kính (The Tale of Lady Thị Kính) của giáo sư, soạn nhạc gia P.Q. Phan viết, được hát bởi những giọng opera chuyên nghiệp Bryan Arreola, Veronica Jensen, Angela Yoon, Bích Vân, Teresa Mai cùng dàn nhạc VASCAM Ensemble điều khiển bởi nhạc trưởng Nguyễn Bội Cơ và sự phụ họa hợp xướng của nhóm Ngàn Khơi.

Sắp tới đây, cũng vào lúc 4 giờ chiều Chủ Nhật, ngày 25 tháng Ba, 2018 hội nghệ thuật bất vụ lợi VASCAM sẽ tiếp tục trở lại với khán giả quận Cam tại đại hí viện Musco Center For The Arts, kỳ này với tư cách là một thành viên liên kết nghệ thuật (Artistic Affiliate) của MUSCO, cùng với LA OPERA và Philharmonic Society of Orange County, trong chương trình hòa nhạc mang tên “Góc Nhìn qua Thời Gian” (Of Times & Perspectives), hứa hẹn sẽ hấp dẫn hơn kỳ trước gấp bội.


Giáo sư Lê Văn Khoa và Giáo sư P.Q. Phan tại buổi gặp gỡ, quảng bá chương trình hòa nhạc “Góc Nhìn Qua Thời Gian.” (Băng Huyền/ Viễn Đông)

Buổi giới thiệu Góc Nhìn qua Thời Gian

Với mục đích giới thiệu buổi hòa nhạc “Góc Nhìn qua Thời Gian” với đồng hương, những ngày vừa qua, soạn nhạc gia P.Q. Phan và vợ là cô Anvi Hoàng đã đến miền Nam California để gặp gỡ đồng hương, quảng bá về chương trình tại tư gia của một thành viên hội VASCAM. Vợ chồng soạn nhạc gia P.Q. Phan mong muốn giúp những đồng hương chưa hiểu rõ về VASCAM, sẽ hiểu hơn về mục đích VASCAM được lập ra, nhằm “Tìm kiếm và hỗ trợ những tài năng nghệ thuật và âm nhạc người Mỹ gốc Việt để họ có điều kiện trình làng những tác phẩm của mình, nói lên sự đóng góp về nghệ thuật và âm nhạc của người Mỹ gốc Việt cho đất nước Hoa Kỳ. Đồng thời đem đến cho khán giả một kinh nghiệm thưởng thức âm nhạc vừa đặc sắc vừa mang tính gắn kết cộng đồng.”

Nghệ sĩ Tâm Đàn hát “Jewel Song,” là một bài hát được trích trong vở opera Faust của Charles Gounod (Băng Huyền/ Viễn Đông)

Tên tiếng Việt của VASCAM là Hội Sáng Tạo Nghệ Thuật và Âm Nhạc Cho Người Mỹ Gốc Việt, do vợ chồng soạn nhạc gia, giáo sư tiến sĩ P.Q. Phan cùng bốn thành viên sáng lập ra vào tháng 11 năm 2015. Buổi hòa nhạc “Góc Nhìn qua Thời Gian” là chương trình thứ ba do VASCAM thực hiện.

Tại buổi gặp gỡ, giáo sư tiến sĩ P.Q. Phan cho biết buổi hòa nhạc sắp tới sẽ giới thiệu 5 nhà sáng tác gốc Việt, còn sống, thuộc 5 thế hệ khác nhau. Gồm, Việt Cường, Khôi Đặng, P.Q. Phan, Tôn Thất Tiết và Lê Văn Khoa, và ông cho rằng, “Mục đích chính là để phô trương những tài năng và tinh hoa của người gốc Việt. Phục rất may mắn tìm được những thế hệ khác nhau, Phục rất vui vì tìm được ông Lê Văn Khoa, là một trong những cột trụ của cộng đồng người Mỹ gốc Việt tại miền Nam California và ông Tôn Thất Tiết, là một trong những cột trụ của người gốc Việt bên khối Châu Âu. Còn Phục đại diện cho giới soạn nhạc gốc Việt 55 tuổi, và 2 cậu còn lại, một cậu 35 tuổi và một cậu 25 tuổi.”

Vì không thể ở lại dự đến cuối của buổi gặp gỡ, giáo sư Lê Văn Khoa đã chia sẻ đôi lời với đồng hương trước khi ông phải rời đi. Ông nói, “kính thưa các anh chị em, thật vinh hạnh khi tôi đứng đây trước các anh chị em, như Phục vừa nói, thì mình làm một gạch nối qua các thế hệ, từ lớn tuổi đến những người trẻ nhất, tụ họp với nhau lại để cùng làm việc. Điều hay nhất là mình dùng âm nhạc, có thể nói nó là tiếng nói của vũ trụ, không riêng gì của cả thế giới mà của cả vũ trụ, để mà đạt đến với nhau bằng âm thanh. Và ngôn ngữ thì tốt rồi, nhưng mà dù ngôn ngữ bất đồng, chúng ta vẫn còn liên lạc với nhau bằng âm thanh. Chúng ta cố làm sao kết hợp với nhau để tạo dựng một cộng đồng cho mạnh cho hùng tráng, vẻ vang người Việt ở xứ người.”

Theo lời giáo sư tiến sĩ Phan Quang Phục, cũng như năm ngoái, buổi hòa nhạc “Góc Nhìn qua Thời Gian” sẽ có 2 phần, phần đầu dài khoảng 40 phút, giới thiệu các tác phẩm của 5 nhà sáng tác gốc Việt gồm các tiết mục solo clarinet, ca khúc nghệ thuật, hòa tấu trống. Phần 2 cũng là điểm nhấn chính của chương trình, dài 75 phút, với các màn của vở opera “Câu Chuyện Bà Thị Kính.”

Ông cho biết, “Vở Opera này có 10 màn, năm 2018 trong chương trình Góc Nhìn qua Thời Gian sẽ diễn sáu màn của vở. Sẽ có màn lễ cưới giữa Thị Kính và Thiện Sĩ. Màn cô Thị Kính cắt tóc đi tu. Màn Thị Mầu lên chùa tán tỉnh Tiểu Kính Tâm. Ngoài ra có thêm màn diễn để quý vị thấy được sự hóm hỉnh của Mãng Ông, cuộc đấu trí giữa Mẹ Mõ và Lý Trưởng, sự cân nhắc giữa lý trí và tình thương của Sư Cụ, suy tư về cuộc đời và con người của Thị Kính. Chương trình Góc Nhìn qua Thời Gian được dàn dựng đặc sắc và trang phục đẹp mắt.

Với sự tham gia của 10 soloist. Nhạc sĩ trình tấu clarinet từ Boston (Massachusetts), ca sĩ soprano từ College Station(Texas), ca sĩ giọng mezzo từ San Jose (California), ca sĩ tenor và bass từ North Carolina, cùng 5 nghệ sĩ điêu luyện từ Quận Cam. Dàn nhạc VASCAM gồm 10 người, Ban Hợp Xướng Ngàn Khơi hơn 15 người, một nhạc trưởng, và 5 nhà sáng tác nhạc đến từ Philadelphia, Texas, Indiana, Pháp và California. Các nghệ sĩ Veronica Jensen vai Thị Kính, nghệ sĩ Angela Yoon vai Thị Mầu, và Bích Vân vai Sùng Bà đã xuất sắc trong các màn diễn của vở opera “Câu Chuyện Bà Thị Kính” trong chương trình “On Life” năm 2017, sắp tới trong chương trình “Góc Nhìn Qua Thời Gian,” các nghệ sĩ này tiếp tục hội ngộ với khán giả, riêng Bích Vân lần này sẽ vào vai Mẹ Mõ, người đàn bà thuộc tầng lớp thấp trong xã hội, nhưng lại khôn lanh, thông thái hơn cả ngài lý trưởng, đại diện cho cơ quan pháp quyền của làng xã Việt Nam xưa.

Giáo sư Tiến sĩ P.Q. Phan và opera Câu Chuyện Bà Thị Kính

Trong cộng đồng người Việt ít người biết đến Giáo sư Tiến sĩ P.Q. Phan, nhưng với thế giới âm nhạc dòng chính, ông là một tên tuổi lớn. Ông là một nhạc sĩ sáng tác nhạc cổ điển đương đại (contemporary classical music), đã tốt nghiệp bằng cử nhân âm nhạc tại đại học University of Southern California năm 1987, bằng cao học âm nhạc năm 1989 và bằng tiến sĩ âm nhạc năm 1993 tại đại học University of Michigan.
Ông đã từng dạy nhạc tại University of Illinois ở Urbana-Champaign và Cleveland State University. Hiện ông là giáo sư (Full Professor) ngành sáng tác tại trường nhạc Jacobs School of Music (thuộc top 3 trong nước Mỹ và top 6 trên thế giới), thuộc trường đại học Indiana University, ở Bloomington, Indiana. Sáng tác của ông đã được trình tấu tại Mỹ, Canada, Mexico, nhiều nước Âu Châu, Do Thái, Thổ Nhĩ Kỳ, Úc, Tân Tây Lan, Trung Quốc, Hồng Kông, Singapore, Đại Hàn và Nhật Bản.

Ông đã nhận nhiều giải thưởng âm nhạc giá trị: Rome Prize, Rockefeller Foundation Grant, Meet the Composers: Music Alive Residency Award with the American Composers Orchestra, ASCAP Standard Awards… Giáo sư Tiến sĩ P.Q. Phan cho rằng “Quan Âm Thị Kính” là một vở chèo tuyệt hảo, không có ai sửa được cả. Chỉ có người trình diễn hay, trình diễn dở thôi. Ông nghĩ rằng, tại sao mình không lấy câu chuyện quá tuyệt vời như vậy, mô tả qua lối của người Tây Phương, hình thức opera.

Từ trái, Tiến sĩ Đỗ Bằng Lăng, nghệ sĩ Tâm Đan Belinda Gronzolez, Giáo sư P.Q. Phan tại buổi gặp gỡ, quảng bá chương trình hòa nhạc “Góc Nhìn Qua Thời Gian” (Băng Huyền/ Viễn Đông)

“Khi mình mô tả câu chuyện tuyệt vời như thế qua hình thức mà thế giới Tây phương hay thế giới hiện tại bây giờ gần gũi với họ nhiều hơn, thì họ sẽ chấp nhận nhiều hơn, lúc đó văn hóa chúng ta mới phát triển mạnh hơn nữa. Nếu chúng ta chi mang vở chèo để diễn, thì người ta sẽ nói đây chỉ là cái mảnh trong viện bảo tàng, nó là mảnh chết chứ không phải mảnh sống. Nhưng nếu mình làm kiểu opera, phát triển nó ra, thì lúc bấy giờ nó trở thành mảng sống, không phải là mảnh chết nữa. Đó là mục đích chính. Mục đích thứ hai nữa là tôi không sống trong thế kỷ thứ 10, cũng không phải thế kỷ 18, mà tôi nghĩ chèo nó không đi theo thời gian hiện tại, nên tôi thấy Opera thích hợp với tôi nhiều hơn.”

Vì vậy từ vở chèo cổ dân gian của Việt Nam “Quan Âm Thị Kính” đã được soạn nhạc gia P.Q. Phan sáng tác lại thành vở opera mang tên “Câu Chuyện Bà Thị Kính” (The Tale of Lady Thị Kính), dài 135 phút, theo phong cách “đại nhạc kịch” (grand opera) với dàn nhạc lớn, dàn hợp xướng và 14 vai diễn, toàn bộ phần lời hát bằng tiếng Anh, là những bài hát dưới dạng aria, duet, cabaletta, chorus... và có hai bài hợp xướng được hát bằng tiếng Việt. Vở opera vẫn giữ được nét đẹp nguyên thủy của vở chèo cổ, đó là lòng nhân đạo của người Việt Nam, nhưng nhà soạn nhạc P.Q. Phan đã nâng nó lên một tầm mức cao hơn, “vẻ đẹp của nhân loại.” Để đưa văn hóa Việt Nam gia nhập vào văn hóa dòng chính của xã hội Mỹ.

Vở opera “Câu Chuyện Bà Thị Kính” đã được mở màn tại sân khấu lớn của trường nhạc Jacobs School of Music tại trường đại học Indiana University vào ngày 7, 8, 14, 15 tháng 2 năm 2014. Khán giả của buổi diễn hầu hết là người bản xứ, mỗi buổi có gần cả ngàn người, có buổi hơn một ngàn người, hôm nào kết thúc đêm diễn cũng được khán thính giả đồng loạt đứng dậy vỗ tay không ngừng, kéo dài khoảng 15 phút. Nhắc lại điều này, soạn nhạc gia P.Q. Phan cho biết ông rất hãnh diện và cảm động, vì câu chuyện về đề tài văn hóa Việt Nam đã nhận được sự đồng cảm và thích thú từ rất nhiều khán giả người bản xứ.


Cô Anvi Hoàng, là hiền thê của Giáo sư P.Q. Phan tại buổi gặp gỡ, quảng bá chương trình hòa nhạc “Góc Nhìn Qua Thời Gian.” (Băng Huyền/ Viễn Đông)

Trong buổi quảng bá hòa nhạc “Góc Nhìn qua Thời Gian,” Giáo sư tiến sĩ P.Q. Phan cũng đã giới thiệu qua về yêu cầu của opera, nghệ sĩ phải hát không có microphone, nhưng vẫn bảo đảm cả khán phòng đều nghe. Vì vậy để trở thành nghệ sĩ opera, người ta rất chú trọng vào giọng hát. Phải có kỹ thuật phóng thanh tốt và lan tỏa độ vang, đây là một kỹ thuật quan trọng trong ca hát của nghệ sĩ opera. Âm thanh của nghệ sĩ opera khi phóng ra có thể vang xa rất rộng, tỏa ra khắp không gian xa tắp rồi từ xa vọng lại về tai người nghe một thứ âm thanh tuyệt đẹp, độ dàn trải rất lớn, đem lại hiệu ứng âm thanh rất đã tai, đẹp lồng lộng. Bằng cách này, dù nhà hát có rộng cỡ nào, dàn nhạc có mạnh đến đâu thì mọi khán giả dù ngồi xa tít vẫn cảm giác như âm thanh đến ngay từ chỗ bên cạnh mình vậy.

Ngoài ra, Giáo sư tiến sĩ P.Q. Phan còn giải thích cách đặt tên nhân vật của vở chèo cổ “Quan Âm Thị Kính,” là điều ông đã không thay đổi khi viết lại vở opera “Câu Chuyện Bà Thị Kính.” Ông cho biết do vở chèo cổ “Quan Âm Thị Kính” là vở diễn được sáng tác từ dân gian, nên tên của mỗi nhân vật đều bộc lộ phẩm chất và tính cách của mỗi con người. “Thị Kính, là người đàn bà đáng kính trọng. "Thị" là cô hay bà (chỉ người nữ) "Kính" là đáng kính. Thị Mầu, Mầu là màu mè, ý nói Thị Mầu là cô gái chỉ thích màu mè bên ngoài phù hợp với tính cách đàn đúm, lả lơi lòe loẹt bên ngoài của cô ta. Mãn Ông là người rất sảng khoái, rất vui tính. Thiện Sĩ: Người học trò tốt, có tâm lành; Sư Cụ: vị sư già; Sùng Bà: người đàn bà dễ nổi nóng; Sùng Ông: người đàn ông dễ nổi nóng; Cậu Nô, Nô là nô lệ. Mẹ Mõ là vợ người đánh mõ…”

Cũng trong buổi gặp gỡ này, Giáo sư tiến sĩ P.Q. Phan đã giới thiệu nghệ sĩ trẻ Tâm Đan Belinda Gronzolez là một nghệ sĩ người Mỹ gốc Việt có chất giọng Dramatic soprano, một chất giọng vang, khoẻ, mạnh mẽ trong opera và nhạc cổ điển. Ông nói, “Thường những người có chất giọng Dramatic soprano, ít nhất phải 30 tuổi mới phát triển. Nhưng chỉ có thời gian rất ngắn để tận dụng khả năng của người ta. Người đó chỉ có thể hát khoảng giữa 50 tuổi là tối đa. Nên những người tài năng như vậy, mình cần phải ủng hộ rất nhiều.
Những người làm kỹ sư, bác sĩ, có thể làm nghề từ 50 năm cũng được, còn những người có giọng Dramatic soprano, phải tập luyện mười mấy năm, nhưng trong giai đoạn trình diễn, giỏi lắm là 25 năm là tối đa. Nên mình phải tìm cách ủng hộ. Phục có khuyên cô Tâm Đan cần tìm nơi để huấn luyện thêm, để có khả năng đi tiếp tục nữa. Cô đã nộp đơn thi vào trường Indiana University Jacobs School of Music và được mời tháng 2 năm 2018 đến thi tại trường thi. Phục hy vọng cô sẽ được nhận vào. Nếu huấn luyện thêm 2 năm nữa thì cộng đồng mình sẽ rất có lợi.”

Giáo sư tiến sĩ P.Q. Phan cho biết trong chương trình “Góc Nhìn Qua Thời Gian,” nghệ sĩ Tâm Đan sẽ hát một bài của Giáo sư Lê Văn Khoa trong phần 1, qua phần 2 cô sẽ làm người kể chuyện trong một vài màn diễn của vở opera “Câu Chuyện Bà Thị Kính,” ngoài ra cô sẽ hát vai người bạn của Thị Mầu.

Ngoài nghệ sĩ Tâm Đan, tại buổi quảng bá chương trình hòa nhạc “Góc Nhìn Qua Thời Gian,” Giáo Sư Tiến Sĩ P.Q. Phan còn giới thiệu Tiến sĩ Đỗ Bằng Lăng, cô có bằng tiến sĩ về đàn piano. Ông nói, “Khi đi xem chương trình, quý vị sẽ không thấy cô Bằng Lăng trên sân khấu. Tuy nhiên, nếu không có cô Bằng Lăng làm việc chung với chúng tôi, thì không thể nào có buổi nhạc này được. Vì cô Bằng Lăng sẽ làm việc sau bức màn, nhiều khi những người làm việc sau bức màn còn quan trọng hơn những người trước bức màn. Nhiệm vụ của cô Bằng Lăng là đệm đàn trong buổi tập cho các nghệ sĩ vào buổi chiều, và tối thì mọi người sẽ tập chung với dàn nhạc trong suốt 4 buổi tập như vậy. Nên sự đóng góp của cô Bằng Lăng là rất quan trọng.”

Nghệ sĩ Tâm Đan và tiến sĩ Đỗ Bằng Lăng, mỗi người mỗi vẻ, đã gửi tặng những người tham dự tại buổi quảng bá chương trình hòa nhạc “Góc Nhìn Qua Thời Gian” một tiết mục, để minh chứng cho tài năng tuyệt vời mà giáo sư tiến sĩ P.Q. Phan đã hết lòng khen tặng. Được tiếng đàn dương cầm tuyệt đẹp của tiến sĩ Đỗ Bằng Lăng đệm, nghệ sĩ Tâm Đan không dùng microphone, đã cất cao giọng hát cao vút nhưng lại không mảnh, nhẹ mà lại chắc nịch, âm sắc sáng và góc cạnh, có độ vang rất lớn. Tạo cho người nghe cảm giác vọng lại từ bốn phía về tai nghe của thính giả chứ không phải từ phía ca sĩ hát, đem lại sự thán phục cho những người tham dự, đã tặng những tràng pháo tay vang dài sau khi cô kết thúc “Jewel Song,” là một bài hát được trích trong vở opera Faust của Charles Gounod.

Tiến sĩ Đỗ Bằng Lăng cũng đã nhận được những tràng pháo tay dài không kém khi cô trổ tài trên phím đàn dương cầm với kỹ thuật biểu diễn hoàn hảo, tinh tế, khi độc tấu tác phẩm Prelude op 23 no 2 in Bb của nhà soạn nhạc người Nga Rachmaninoff, đem đến cho người nghe vẻ đẹp trong giai điệu đầy lôi cuốn.

Những khán giả đã thưởng thức chương trình “On Life” vào tháng 3 năm 2017, chắn chắn sẽ khó lòng mà bỏ qua buổi diễn “Góc Nhìn Qua Thời Gian” sẽ diễn ra vào 4 giờ chiều Chủ Nhật, ngày 25 tháng 3 năm 2018, vì mỗi người đã có những trãi nghiệm tuyệt diệu từ chương trình cũ, sẽ càng thêm háo hức vì với chương trình mới sẽ được thực hiện đặc sắc hơn. Còn những ai chưa đến xem chương trình, thì đây là cơ hội quý giá để quý vị có những giờ phút tuyệt vời để thưởng thức những tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao của các nhà soạn nhạc gốc Việt và các tài năng xuất sắc, đặc biệt còn được xem 6 màn của vở opera “Câu Chuyện Bà Thị Kính” không dễ gì xem được ngay tại quận Cam này. Còn là dịp để quý vị ủng hộ tinh thần cho những người có tấm lòng sâu nặng với văn hóa Việt Nam được phát triển mạnh mẽ trên xứ người!

Vé có các hạng $30- $95. Quý vị muốn tìm hiểu thêm về buổi hòa nhạc “Góc Nhìn qua Thời Gian” (Of Times & Perspectives) và đặt mua vé online, hãy vào website: http://muscocenter.org. Hoặc mua vé tại Nhật Báo Viễn Đông, nhà sách Tú Quỳnh.