Loài kiến biết tự nổ để bảo vệ đồng loại

BORNEA - Các nhà khoa học vừa phát hiện loài kiến nổ mới trên đảo Borneo, Thái Bình Dương. Loài kiến này được đặt tên là Colobopsis explodens. Dù trông như kiến nâu đỏ bình thường, nhưng chúng lại sở hữu khả năng phòng vệ độc đáo. Kiến Colobopsis explodens không có bộ hàm lớn, cũng không thể đốt. Khi bị đe dọa, chúng sẽ giơ cao phần đuôi để cảnh cáo, theo bà Alice Laciny, nhà côn trùng học tại Bảo tàng Lịch Sử Tự Nhiên Vienna.

Nếu kẻ tấn công không rút lui, một hoặc nhiều con kiến nhỏ sẽ tự gập mình lại mạnh đến mức phần đuôi vỡ tung. Khi nổ, phần đuôi này tiết ra chất độc dính màu vàng nhạt, có mùi khó chịu. Sự hy sinh này nhằm bảo vệ các thành viên còn lại trong đàn.

Giới khoa học biết đến sự tồn tại của kiến nổ từ hơn 100 năm trước nhưng chúng rất hiếm gặp, theo ông Tomer Czaczkes, nhà sinh thái học hành vi chuyên nghiên cứu kiến tại Đại học Regensburg, Đức. Kiến sống thành đàn lớn nên chúng dễ trở thành nguồn thức ăn cho nhiều thú săn mồi. Đây cũng là lý do kiến phát triển nhiều cách thông minh để phòng vệ. "Hầu như mọi loài kiến đều có thể cắn, đốt, hoặc phun formic acid,” ông Czaczkes cho biết.

Hy sinh không phải hành vi chỉ tồn tại ở kiến nổ. Hàng đêm, một loài kiến ở Brazil thường dùng cát lấp lối vào tổ nhằm ngăn thú săn mồi phát hiện khi đang ngủ. Tuy nhiên, một số kiến thợ phải ở ngoài để hoàn thành công việc, và hầu hết chúng sẽ chết khi bình minh lên.

Kiến nổ có cách phân chia công việc khác thường. Với đa số loài kiến, kiến thợ lớn đóng vai trò quan trọng khi bảo vệ đàn và tấn công kẻ thù. Nhưng với Colobopsis explodens, kiến thợ nhỏ lại mang chất độc bảo vệ tổ. "Kiến lớn hiếm khi xuất hiện bên ngoài vì chúng thường ở trong tổ,” bà Laciny giải thích. Chúng sẽ trở thành lá chắn sống trước lối vào trong trường hợp kiến nhỏ không thể đẩy lui kẻ thù.” Bà Laciny dự định tiếp tục nghiên cứu về kiến nổ, tìm hiểu thành phần chất độc vàng, và cách chúng chống lại kẻ tấn công lớn hơn. Việc nghiên cứu gặp một số khó khăn, do loài kiến này sống ở Borneo, nơi có khí hậu ẩm ướt và nhiều mưa.