Kinh tế Mỹ đang lên, vậy sao 40% người Mỹ nói vẫn ráng sức để trả các hóa đơn hàng tháng?

AT&T là một trong 75 công ty tham dự cuộc tuyển nhân viên dành ưu tiên cho các cựu quân nhân Hoa Kỳ tại Carson Civic Center ở thành phố Carson, California tháng Sáu, 2019. (Getty Images)

Thời gian phát triển kinh tế đã trở thành dài nhất trong lịch sử Hoa Kỳ trong tuần lễ Độc Lập vừa qua, vượt qua sự bùng nổ của thập niên 1990, kéo dài đúng một thập niên.

Thị trường chứng khoán đang ở mức kỷ lục, với chỉ số trung bình công nghiệp Dow Jones đóng cửa ở mức cao mới ngày vào thứ Tư trước ngày lễ 4 tháng 7 và Tổng Thống Donald Trump đã đưa sự thành công mạnh mẽ của nền kinh tế vào tâm điểm của cuộc vận động tái tranh cử.

Nhưng sự phát triển này đã yếu hơn và lợi ích của nó được phân phối không đồng đều so với các chu kỳ tăng trưởng trước đó, khiến nhiều người Mỹ rơi vào tình thế dễ bị tổn thương.

Đây là một “sự phục hồi hai tầng” (two-tier recovery), theo ý kiến của ông Matthew Mish, người đứng đầu chiến lược tín dụng tại ngân hàng đầu tư UBS cho biết. Ông nói rằng khoảng 60 phần trăm người Mỹ đã được hưởng lợi về tài chính, trong khi 40 phần trăm thì không.

Về 40 phần trăm mà ông Mish gọi là tầng dưới, đã chứng kiến mức tăng lương thấp hoặc không ổn định, chi phí gia tăng cho nhà ở, cho y tế và giáo dục, và cho mức tiền nợ cá nhân gia tăng. Họ có xu hướng không có nhà hoặc nhiều cổ phiếu.

Trong các cuộc thảo luận với những người Mỹ không thể thanh toán tất cả các hóa đơn của họ, một mẫu số chung được thấy rõ ràng: Hầu hết đều có đủ tài chánh để sống qua ngày cho đến khi có một biến cố xảy ra như mất việc, bị bệnh ung thư, bị tai nạn xe cộ hoặc bị thiệt hại do bão, thiên tai gây ra.
Các chi phí phụ khiến họ bị chậm trễ trả hóa đơn và rồi họ không bao giờ hoàn toàn đứng dậy lại như trước.
Các nhà kinh tế lo ngại tình hình tài chính bấp bênh như vậy sẽ khiến nhiều người Mỹ gặp rủi ro khi thậm chí nền kinh tế bị chậm lại rất nhẹ, đưa đến nguy cơ xảy ra một cuộc suy thoái tệ hại hơn bất cứ cuộc suy thoái nào khác trong lịch sử gần đây, ngoại trừ cuộc Đại Suy Thoái thập niên 1930.
Sự dễ bị tổn thương của 40% này là do các yếu tố kết hợp. Đầu tiên, một gia đình trung bình ở Mỹ vẫn chưa phục hồi hoàn toàn sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, Quỹ Dự Trữ Liên Bang (Fed) nhận thấy điều đó, đưa đến sự việc gần một nửa quốc gia bị thiếu một tấm đệm để rơi vào trong trường hợp gặp trường hợp bất ngờ hoặc có suy thoái kinh tế kế tiếp.

Thành phần 40% ngày này không có nhiều tài sản bằng sao với thành phần tương tự năm 1989, theo dữ liệu của Fed cho đến tháng Ba năm nay.

Trong khi mức tăng trưởng tiền lương đã tăng lên trong những tháng gần đây, đặc biệt là đối với những người lao động được trả lương thấp nhất, các gia đình vẫn phải vật lộn trong nhiều năm tới để có một nền tảng vững chắc hơn về tài chánh.

Một nửa số công việc của Hoa Kỳ trả ít hơn mức lương $18.58 một giờ và hơn một phần ba trả dưới $15, điều này gây khó khăn cho việc để dành tiền hoặc đầu tư cho một tương lai khá hơn.
Tổng Thống Trump và nhóm của ông cho rằng một nền kinh tế mạnh mẽ đang làm cho tài chính của nhiều người Mỹ ngày càng lên, bao gồm cả những công nhân áo xanh (những người làm việc tay chân và nhận lương theo giờ). Ngược lại, đảng Dân Chủ đang kêu gọi mở rộng lớn các chương trình của chính phủ để giải quyết bất bình đẳng. Làm thế nào để giúp những người dễ bị tổn thương về kinh tế có thể là một cuộc tranh luận quan trọng trong cuộc đua tổng thống năm 2020.
Để có đủ cho việc chi tiêu, người Mỹ đã vay rất nhiều trong những năm gần đây. Tổng số nợ hộ gia đình của Mỹ hiện là $13.7 nghìn tỷ, vượt qua mức cao nhất từng có năm 2008, theo dữ kiện Ngân Hàng Dự Trữ Liên Bang New York. Tiền nợ gia tăng trong thời gian này là tiền dành cho xe hơi và đại học, chưa tính tiền nhà hàng tháng.