Hòn Vọng Phu-Lê Thương ‘Thấm Bao Niềm Chia Phôi’

Trần Thị Vĩnh Tường

California  27/2/2020

Chính sử Đại Việt Sử Ký Toàn Thư ghi người Việt phát xuất từ Hồ Động Đình cảnh đẹp thần nhiều truyện tích u linh chích quái. Sông Tiêu Sông Tương chảy vào lòng hồ, Kiều của Nguyễn Du

“Sông Tương một giải nông sờ

 Bên trông đầu nọ bên chờ cuối kia”

hay  “Ai có về bên bến sông Tương

 Nhắn người duyên dáng tôi thương” của Thông Đạt là sông Tương này. 

Chinh Phụ Ngâm

Ba trăm năm trước, Chinh Phụ Ngâm của Đặng Trần Côn viết bằng chữ Hán được Đoàn Thị Điểm (hay Phan Huy Ích) diễn nôm, “lời lời châu ngọc hàng hàng gấm thêu”:

“Nguyệt hoa, hoa nguyệt trùng trùng.
Trước hoa, dưới nguyệt trong lòng xiết đau”

nhưng đau đớn loang loáng dòng sông:

“Chốn Hàm Dương chàng còn ngảnh lại
Bến Tiêu Tương thiếp hãy trông sang
Khói Tiêu Tương cách Hàm Dương
Cây Hàm Dương cách Tiêu Tương mấy trùng”

Photo: viethoc.com

Hòn Vọng Phu

Không một dân tộc nào chỉ trong một trăm năm lặp lại nhiều phân ly sinh tử như người Việt. Cũng không nhạc sĩ nào biến khuôn nhạc thành dòng sông ly biệt như nhạc sĩ Việt. Lê Thương sanh quán tại phố Hàm Long, Hà Nội, bố mẹ là nghệ sĩ cổ nhạc. Ông cũng là thầy giáo dạy Sử-Địa.  Theo hồi ký Phạm Duy, Lê Thương là thầy tu nhà dòng hoàn tục, mà linh mục đều giỏi nhạc lý vì hát là cầu nguyện hai lần. Hiếm nhạc sĩ nào có thân thế như Lê Thương.

 Năm 1941, chàng thanh niên Lê Thương 27 tuổi giã từ Hà Nội vào Nam. Trong thơ gửi từ Saigon ngày 21-10-1987, ông kể chuyện ... “Núi Vọng Phu ở Phú Yên tại một vùng địa lý hơi man rợ, thâm u là đá đẹp nhất, xem từ biển nhìn vào làm cho tôi cảm mến...qua từng bước đường nam tiến vẫn ám ảnh tâm hồn tôi, một cậu trai giàu tưởng tượng để lúc sống bên bờ kinh Chẹc Xậy (tỉnh Bến Tre thân mến) phải thể hiện thành bài Hòn Vọng Phu 1”. Núi Vọng Phu Phú Yên có 2 đỉnh 2.021m và 1762m.

Hòn Vọng Phu ở Phú Yên-  Ảnh nhacxua.

Năm 1824, ở trời Tây Beethoven soạn "Ode to Joy", năm 1974 Tây phương hân hạnh chọn làm quốc ca cho toàn khối châu Âu, lời thơ cao cả nhạc điệu quyết liệt ca ngợi hòa bình và tình huynh đệ.

Năm 1945, ở trời Việt,  nhạc và lời Hòn Vọng Phu cũng cao cả quyết liệt không kém, vằng vặc nỗi buồn trước “mệnh biệt ly” của dân tộc lồng trong tình nghĩa vợ chồng như ngọc ẩn trong đá đẹp cổ điển Đông Phương.

.

Ảnh nhacxua.

Xang xang xang xê hò xừ xang

Trong Hòn Vọng Phu, Lê Thương cũng ký âm một dòng cổ nhạc

Xang xang xang xê hò xừ xang

xư liu xề xang liu u liu u hò

như câu 10 và câu 11 “Dạ Cổ Hoài Lang - Đêm nghe tiếng trống nhớ chồng”  của nhạc sĩ Cao Văn Lầu soạn 1918 ở Bạc Liêu

Ngày mỏi mòn như đá Vọng phu

Vọng  phu vọng luống trông tin chàng

Xê líu xừ, líu lĩu xừ xang

Xừ, xê líu xừ, líu cống xê, líu hò

Âm sắc ngũ cung làm không gian tan tác như dao vàng cứa trên bạch ngọc

“Qua Thiên San kìa ai tiễn rượu vừa tàn.
Vui ca lên rồi đi tiễn binh ngoài ngàn” 

Lê Thương qua đời năm 1996 tại Saigon, để lại tiếng vó ngựa chinh phu rung chuyển nhiều thế hệ.

Đại Lễ Hai Bà Trưng ngày 1/3/2020

Ký ức người Việt nào cũng chứa ba bốn năm điều trôi giạt, thế hệ nữ sinh Trưng Vương vẫn nhớ đến sáu bảy mối phân ly nên ban Hợp Xướng Trưng Vương chọn bài Hòn Vọng Phu I của Lê Thương hát tại Đại Lễ Hai Bà Trưng ngày 1/3/2020.

Bên Man Khê còn tung gió bụi mịt mùng
Bên Tiêu Tương còn thương tiếc nơi nghìn trùng.
Người không rời khỏi kiếp gian nan
Người biến thành tượng đá ôm con

Chủ nhật ngày 1 tháng 3 năm 2020, Hội Cựu Nữ Sinh Trưng Vương Nam California tổ chức ngày Đại Lễ Hai Bà Trưng,  đúng 1:00pm đến 5:00pm, tại Saigon Performing Arts Center, 16149 Brookhurst St, Fountain Valley, CA 92708. Mời đồng hương tham dự để nhắc nhau từ Hai Bà Trưng 2000 năm thăng trầm tới nay, người Việt bền bỉ chấp nhận hoà huyết, sáng tạo tiếng nói, dũng mãnh chống ngoại xâm, mềm dẻo giữ độc lập… mỗi ngày là mỗi cố gắng gượng dậy từ những tang thương dù không biết cuối con đường cay đắng hay vinh quang.

Phía cách quan xa vời

Chiêng trống khua trăm hồi
Ngần ngại trên núi đồi

Rồi dậy vang khắp nơi
Thấm bao niềm chia phôi.

Ai cũng đã nghe đã hát trăm lần bài sử-thi-nhạc Hòn Vọng Phu, xin mời nghe lại lần này để xem lòng mình đã biến tan chưa hay vẫn giữ hơi ấm quê hương bên kia Thái Bình Dương ngăn cách.

Trần Thị Vĩnh Tường

California  27/2/2020