Hội thảo tìm phương án tranh đấu cho nạn nhân Formosa Việt Nam, Texas, và Đài Loan

Chụp hình lưu niệm sau buổi hội thảo tại trường University of California in Irvine chiều thứ Năm, 3 tháng 3, 2022.

IRVINE (CA) – Vào chiều thứ Năm, ngày 3 tháng Ba, tại khuôn viên trường đại học UCI (University of California, Irvine) đã diễn ra một buổi hội thảo liên quan đến tác hại môi trường của công ty Formosa Plastics với mục đích kết nối các cá nhân và tổ chức có cùng quan điểm nhằm tìm ra những phương án tranh đấu hữu hiệu nhất cho các nạn nhân của Formosa tại Việt Nam, Texas, và Đài Loan.

Cuộc hội thảo “Sau Thảm Họa Formosa, Xây Dựng Lại Những Cộng Đồng Ven Biển” (In the Wake of Formosa Plastics Rebuilding Coastal Communities) do phân khoa Environmental Injustice của trường Đại Học Irvine (UCI) tại Quận Cam, phối hợp với hội JFFV (Justice For Formosa Victims - Công Lý Cho Nạn Nhân Formosa) tổ chức.

Buồi gặp gỡ này nằm trong chuỗi các buổi hội thảo mở rộng mà mọi người có thể tham dự trực tiếp qua hệ thống Zoom, kể cả một số diễn giả. Trước khi các diễn giả chính trình bày, vị khách mời đặc biệt của chương trình là Thị Trưởng Trí Tạ của Westminster đã có đôi lời về tình trạng vi phạm nhân quyền của nhà cầm quyền Cộng Sản Việt Nam đã khiến cho việc tranh đấu cho các nạn nhân Formosa bị cản trở rất nhiều.

Điều này đã được vị diễn giả kế tiếp là bà Nancy Bùi (nhà báo Triều Giang), phó chủ tịch ngoại vụ của tổ chức Justice for Formosa Victims Association, xác nhận sau nhiều năm hỗ trợ các nạn nhân Formosa tại Việt Nam theo đuổi các vụ kiện đòi bồi thường nhưng không có được kết quả thỏa đáng. Tuy nhiên, bà Nancy cho biết sẽ tiếp tục lên tiếng bằng nhiều phương cách và với sự kết nối giữa các nhà nghiên cứu, các nhà hoạt động, cũng như các chuyên gia trong lãnh vực pháp lý, chính trị, v.v. sẽ giúp chuyển đạt thông điệp xa rộng hơn về mức tàn phá môi trường của đại công ty Formosa Plastics.

Đặc biệt trong số các diễn giả có nhà hoạt động Diane Wilson ở Texas với hơn 30 năm miệt mài lên tiếng về tình trạng ô nhiễm môi trường do công ty Formosa Plastics tại Texas gây ra. Theo bà thì việc đối đầu với một công ty có tầm ảnh hưởng lớn là một thử thách, nhưng không có nghĩa là vô vọng, và bà vẫn sẽ tiếp tục cùng với các nhà hoạt động khác tranh đấu cho các cộng đồng miền duyên hải tại Texas, Việt Nam và Đài Loan.

Để biết thêm chi tiết về quá trình tranh đấu cho các nạn nhân Formosa, xin vào https://disaster-sts-network.org.

Trong thông cáo báo chí trước buổi hội thảo, ban tổ chức cho biết việc đấu tranh đòi công lý cho môi trường biển và nạn nhân của thảm họa môi trường do công ty Formosa gây nên năm 2016 tại miền Trung VN là một cuộc đấu tranh lâu dài về mặt pháp lý cũng như dư luận thế giới.

Do đó, Hội Công Lý Cho Nạn Nhân Formosa JFFV ngoài việc tranh đấu trước tòa án còn liên minh với các tổ chức tranh đấu cho môi trường và nhân quyền của các quốc gia từng là nạn nhân của công ty Formosa.

Một trong những liên minh mà hội JFFV đang làm việc chặt chẽ là Phân khoa Environmental Injustice thuộc Department of Anthropology của Đại Học UCI do giáo sư Kim Fortun phụ trách qua hai dự án:

Thư khố (Archives): Ghi chép, phổ biến và lưu trữ mọi sự kiện liên quan đến thảm họa môi trường do công ty Formosa gây nên, để giúp những nhà nghiên cứu cũng như đại chúng muốn tìm hiểu về thảm họa này từ nguồn tin trung thực đáng tin cậy. Thư khố nói trên của Đại Học UCI hợp tác với nhiều đối tác khác, dù rằng JFFV cũng liên minh với những đối tác này trong nhiều công tác khác nhưng trong Thư khố của Đại học UCI, hội JFFV chuyên trách về thảm họa môi trường do Formosa gây nên tại Việt Nam.

Phim tài liệu Red Sea: Hội JFFV đứng ra thực hiện phim Red Sea, Vietnam’s Modern Disaster nói về thảm họa môi trường do công ty Formosa gây nên cho các tỉnh miền trung Việt Nam năm 2016 và những hệ quả của nó để cho thế giới hiểu, cảm thông và đứng về phía nạn nhân lên án những bất công do sự tham lam và vô trách nhiệm của các đại công ty đa quốc gia gây nên cho những người dân khó nghèo không tiếng nói. Đặc biệt là giới trẻ được học hỏi những kinh nghiệm của cuộc đấu tranh gay go này. Phim Red Sea được hội JFFV thực hiện với sự hợp tác của Đại học UCI”.

Trước buổi hội thảo tại trường UCI, chiều ngày 2 tháng 3, bà Nancy Bùi, ông Nguyễn Văn Khanh, cựu giám đốc đài RFA tiếng Việt, và ông Hà Khánh Phi, phụ tá đạo diễn phim Biển Đỏ (Red Sea) đã có cuộc gặp thân mật với khoảng 20 thân hữu tại Quận Cam.

Trong cuộc gặp này, Nancy Bùi cho biết khá nhiều chi tiết quan trọng, như hội JFFV giúp đại diện cho 7,875 nguyên đơn tại VN, miệt mài theo đuổi vụ kiện 24 bị đơn của công ty Formosa (gồm 18 công ty cổ phần và 6 CEO) để đòi công lý cho ngư dân miền Trung trong hơn ba năm qua.

Tháng 5 và tháng 6 năm 2019, JFFV được ba tổ hợp luật sư chuyên về môi trường và nhân quyền giúp kiện Formosa tại ba nơi: Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, Tòa án Liên bang Hoa Kỳ (New Jersey) và Tòa án Đài Loan khiến Formosa lúng túng chống đỡ, xin tạm ngừng vụ kiện ở Mỹ (để chờ kết quả bên Đài Loan).

Tại Đài Loan, Formosa mướn bốn tổ hợp luật sư hàng đầu bào chữa. Vụ kiện sẽ còn kéo dài nhiều năm và tốn rất nhiều ngân quỹ. JFFV đã gây quỹ bốn lượt nhưng vẫn chưa đủ để thanh toán số tiền hơn năm trăm ngàn đôla. Một số chuyên gia cho rằng JFFV có nhiều khả năng thắng kiện. Trên đây là những tin vui khởi đầu cho ngư dân miền Trung, “muốn cá chứ không muốn thép.”

Một chi tiết khác cũng rất quan trọng là mặc dù qua báo chí, Formosa cho biết đã đền ngư dân miền Trung $5 triệu đôla nhưng JFFV không tìm thấy số tiền chi này trong các bản báo cáo tài chánh hàng năm của công ty. JFFV cũng đã đưa được các mẫu nước biển và bùn đất từ miền Trung ra ngoài Việt Nam xét nghiệm về mức độ nhiễm độc.

Anh Nguyễn Văn Khanh tâm sự, chúng ta đến đây là vì Việt Nam, vì người dân VN. Vụ kiện được sự góp sức của rất nhiều người Việt âm thầm, và qua vụ kiện này, chúng tôi biết rằng rất nhiều người Việt còn yêu nuớc hơn chúng tôi nữa. Họ không quản ngại điều gì.

Tại cuộc hội thảo ở trường UCI còn có một số nhân vật quen thuộc trong cộng đồng như nhạc sĩ Trần Chí Phúc, xướng ngôn viên Nhã Lan, blogger Điếu Cày Nguyễn Văn Hải.