Hội bắn pháo thăng thiên Thái Lan: Vui, cầu mưa, mà cũng có nạn cá độ

Hỏa tiễn được đưa lên giàn phóng tại Yasathorn. (Liam Cochran/ABC News)

YASATHORN – Một bài phóng sự mới đây đăng trên mạng ABC News tại Úc đã nói về một trò chơi truyền thống tại Thái Lan, trong miền khô hạn mà người địa phương muốn lập hội bắn pháo thăng thiên, hay hỏa tiễn do họ chế tạo, để bắn lên trời và cầu cho mưa rơi xuống. Dưới đây là phần tóm dịch của bài viết về truyền thống chế tạo và bắn hỏa tiễn tại xứ Thái.


Đại hội bắn hỏa tiễn diễn ra trước mùa mưa, trong vùng đông Thái Lan, gần Lào và Cam Bốt. (Liam Cochran/ABC News)

Anh Thamnong Chaiyanit đã tập trung tư tưởng khi anh đâm thẳng một mũi khoan dài một mét vào khối thuốc súng được nén lại. Trong khi nước tràn ngập mũi khoan xoay tít, anh phải hết sức cẩn thận vì chỉ cần một tia lửa lóe ra là thuốc súng sẽ nổ và kết thúc mạng sống của anh, và của tất cả những người khác ở gần đó, nơi họ đang nhồi bột nổ và uốn tre cho thẳng.

Trại Angel of Time (Thiên Sứ Thời Gian) là một xưởng lộ thiên ở Yasathorn, chuyên chế tạo pháo thăng thiên cho các đại hội hàng năm, diễn ra khắp cả miền đông bắc Thái Lan trong những tuần trước mùa mưa.
Pháo thăng thiên có nhiều cỡ khác nhau, lớn như hỏa tiễn, với đường kính từ 3 đến 10 inch. Loại pháo này được làm từ ống nước màu lam, được nhồi chặt bằng một hỗn hợp gồm lưu huỳnh, potassium nitrate, và than (thuốc súng), và được gắn vào đuôi dài làm bằng tre.


Người chế hỏa tiễn phải có nhiều kinh nghiệm, rất cẩn thận vì làm việc với thuốc súng. (Liam Cochran/ABC News)

Thế thì cái gì làm nên một trái pháo thăng thiên tốt?
Boonpeng Chaiyanit, người điều hành trại Thiên Sứ Thời Gian, nói, “Ồ, khó mà trả lời, vì có nhiều yếu tố. Điều quan trọng nhất là tinh thần của chúng tôi, mức độ can đảm, chúng tôi có dám làm thử hay không. Đó là một cuộc thử thách tinh thần của chúng tôi,” ông Boonpeng nói với đài ABC Úc.

Một sơ suất trong việc chế pháo có thể gây tử vong cho những người làm việc, và một trái pháo thăng thiên bị khuyết điểm phát nổ khi cất cánh có thể giết chết những người đứng xem.

Nhưng trong 40 năm làm pháo thăng thiên, ông Boonpeng chưa bao giờ gặp phải tai nạn.
Dưới bầu trời xanh nóng nực, những người đàn ông lanh lẹ trèo lên những tấm bệ phóng bằng gỗ, dùng dây băng, lá cây rị xuống pháo thăng thiên, và một lời cầu nguyện cuối cùng ở chân bệ phóng.

Tuy có một cuộc đếm ngược để phóng pháo lên, nhưng người ta luôn luôn cho thêm vài giây để tăng sự hứng thú, hồi hộp trong sự chờ đợi của người xem.

Sau đó một tiếng rít rầm rộ giữa lúc khói trắng bắn ra dưới đáy trái pháo thăng thiên, cho đến khi pháo bung ra và bay vút lên trời.

Những người từ các đội pháo thăng thiên - dường như toàn là đàn ông, đôi khi say tít - giơ tay lên trời và hò vang sau một lượt phóng thành công.

Bên ngoài “vùng nguy hiểm” 150 mét, các khán giả tụ tập dưới những mái che và những chiếc dù, trong cái nóng 43 độ.

Đó là một bầu không khí hân hoan, với những quầy rượu whiskey, các món ăn đường phố, và những vũ công quay tít trên sân khấu theo điệu nhạc mê cuồng của vùng này, được gọi là molam.

Boon bang fai là một đại hội tưng bừng của nền văn hóa thích vui nhộn của người Isaan, sống trong các tỉnh miền đông bắc giáp giới với Lào và Cam Bốt, nơi mà người Thái Lan cũng ăn mừng lễ hội pháo thăng thiên.
Ông Wattapat A-tupho, một cư dân địa phương, cười khúc khích và nói với ABC, “Tôi nghĩ rằng pháo thăng thiên từ thành phố của chúng tôi đã gây cảm hứng cho người Mỹ bắt chước mà chế ra một chiếc hỏa tiễn lớn bay lên cung trăng.”

Dân Thái Lan thích cá độ về pháo thăng thiên, ngay cả khi việc này là bất hợp pháp. Từ lâu những người đốt pháo vẫn cạnh tranh nhau, và theo truyền thống những kẻ thua cuộc bị ném xuống một hố bùn.
Nhưng hoạt động cá độ với những món tiền lớn cũng xảy ra, ảnh hưởng đến xã hội.

Bà Siriporn Yodkamolsat, một nhà nghiên cứu thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Cờ Bạc tại trường Đại Học Chulalongkhorm, nói, “Rõ ràng việc đó tạo ra nợ nần, gia đình tan nát, và bạo hành gia đình.”

Theo trung tâm này ước tính, trong năm 2010 dân Thái cá độ với số tiền gây kinh ngạc $2.2 tỷ Mỹ kim, trong suốt 50 ngày của đại hội bắn pháo thăng thiên. Đó là gấp bốn lần số tiền chi tiêu cho giải thể thao Melbourne Cup kéo dài bốn ngày tại Úc.

Nhóm quân đội cầm quyền ở Thái Lan đã tìm cách kiềm chế nạn cờ bạc trong hai năm qua, chính yếu bằng cách hạn chế kích thước của pháo thăng thiên.

Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều tiền sang tay tại lễ hội pháo thăng thiên Yasathorn, nơi có những người đàn ông che mặt để tránh bị quan sát.

Các chuyên gia nói rằng số tiền nghiêm trọng phát xuất từ những nơi khác, với những khoản cá cược và các kết quả được theo dõi bằng cách dùng Line, ứng dụng nhắn tin được nhiều người ưa chuộng.
Những trái pháo thăng thiên lớn nhất thu hút những khoản cá độ lớn nhất.

Các chuyên gia nói rằng trước đây, những khoản cá độ đơn lẻ lên đến $30,000 đã được đặt vào loại pháo mà dân chúng địa phương gọi là Apollo, rất lớn với đường kính 10 inch, xứng với tên được lấy cảm hứng từ phi thuyền Apollo của cơ quan không gian NASA.

Cách hai giờ lái xe từ Yasathorn, trong tỉnh Mahasarakam, một đại hội nhỏ hơn đã được cho phép một cách hiếm hoi, để phóng lên một trái pháo Apollo.

Các đám đông tụ tập để xem những mục chuẩn bị cuối cùng của nhóm từ trại Thiên Sứ Thời Gian.
Chủ trại Boonpeng Chaiyanit và Thamnong Chaiyanit em trai ông, người gan lì khoan ống pháo, đang đứng xem ở đó, trong lúc những chiếc áo cà sa màu cam của các nhà sư được buộc vào trái pháo thăng thiên để mang thêm may mắn.

Việc cất cánh diễn ra một cách rầm rộ, với khói cuồn cuộn bốc ra xung quanh bệ phóng trước khi đoạn hỏa tiễn năm mét bay lên không trung.

Hỏa tiễn Apollo bay trong 225 giây, một kết quả đáng nể nhưng không bằng thời gian bay lập kỷ lục là hơn năm phút.

Theo một câu chuyện dân gian địa phương, lý do cho việc làm pháo thăng thiên có từ thới Praya Kankak, một Hoàng Tử Cóc chiến đấu với Vua Trời, khi ông vua này không cho mưa đổ trong bảy năm.
Huy động một đội quân mối để xây lên những gò cao tới trời, và một lực lượng không quân của loài ong, Hoàng Tử Cóc đánh bại Vua Trời.

Vì vậy, những trái pháo thăng thiên ngày nay được bắn hoặc để nhắc Vua Trời nhớ tới hiệp ước của ông với Hoàng Tử Cóc, hoặc để làm một tín hiệu để cho mưa tuôn xuống.

Ở Yasathorn, câu chuyện này đưa đến một pho tượng một con cóc khổng lồ cao năm tầng, chứa một bảo tàng viện dành cho truyền thuyết đó, và trưng bày các loài cóc.

Sau một ngày nắng nóng ran, rượu whisky và những trái pháo thăng thiên, việc phóng hỏa tiễn Apollo đánh dấu sự kết thúc của các lễ hội trong tỉnh Mahasarakam.

Khi các nhân viên cứu hỏa xịt nước vào bệ phóng cháy đen, hàng ngàn khán giả biến mất.
Sau đó, trong ánh sáng chói vàng của buổi chiều tà - đúng như dự kiến - trời đổ mưa.