GĐ Tim Stebbins đón Bà Thị Kính tại IU Opera Theater

Anvi Hoàng

LTS: Vở opera lớn (grand opera) “Chuyện Bà Thị Kính” (The Tale of Lady Thị Kính) của nhà soạn nhạc P.Q. Phan (Phan Quang Phục) sẽ được mở màn tại sân khấu lớn của trường nhạc Jacobs School of Music tại trường đại học Indiana University vào ngày 7, 8, 14, 15 tháng 2 năm 2014. “Chuyện Bà Thị Kính" là vở opera lớn về đề tài văn hóa Việt Nam đầu tiên của nhà soạn nhạc người Mỹ gốc Việt được dàn dựng quy mô và chuyên nghiệp trên sân khấu Mỹ, do đó Viễn Đông sẽ liên tục tường thuật những diễn biến này tới độc giả. Việc dàn dựng đã bắt đầu “chuyển động” từ nhiều tháng nay và đang đến hồi hấp dẫn. Đạo diễn sân khấu, nhạc trưởng, nhà soạn nhạc, nhà thiết kế trang phục đã được phỏng vấn. Bài kỳ này là cuộc phỏng vấn với Giám Đốc Điều Hành Tim Stebbins về việc quản lý nhà hát opera IU (Indiana University), nơi sẽ dàn dựng vở "Chuyện Bà Thị Kính".

Công việc của một GĐ điều hành như Tim Stebbins giống như là làm dâu trăm họ. Ông phải lo đến cả trăm ngàn chi tiết để một vở opera hoặc ballet có được 4 buổi trình diễn suông sẻ vào 4 đêm trên sân khấu IU Opera Theater. Sau đây là chia sẻ của ông về hoạt động và tầm cỡ của IU Opera Theater. Qua đó có thể nói việc "Chuyện Bà Thị Kính" được dàn dựng tại đây là một niềm vui lớn cho cộng đồng người Việt tại Mỹ.

Hỏi: Vai trò của IU Opera Theater trong trường nhạc Jacobs School of Music (JSoM) là gì?

Tim Stebbins: IU Opera Theater chính là một phương tiện qua đó sinh viên thanh nhạc có được cơ hội hát. Điều hơi lạ là IU Opera Theater là một phần của trường nhạc nhưng nó hoạt động độc lập riêng biệt. Ví dụ, hàng năm trường nhạc cho chúng tôi một ngân sách riêng nhưng cũng cho chúng tôi quyền điều hành riêng không phụ thuộc vào trường. Nhà hát thật ra được xây dựng như là một môi trường thử nghiệm để cho sinh viên thanh nhạc và nhạc công có cơ hội biểu diễn trên sân khấu được thiết kế theo mô hình một nhà hát opera chuyên nghiệp. Hồi xưa chúng tôi cũng có một chương trình cấp bằng kỹ thuật dựng sân khấu, thiết kế trang phục và ánh sáng cho sinh viên.

Hỏi: Với tất cả nhân viên, cơ ngơi và phương tiện như thế, công việc của ông dễ dàng hơn, hay bận rộn hơn?

Stebbins: Cả hai. Chúng tôi dựng 9 vở diễn mỗi năm [mỗi vở trình diễn 4 đêm vào ngày thứ 6, thứ 7 của 2 tuần liên tiếp]: 6 opera và 3 ballet. Trong 6 vở opera, 3 vở là hoàn toàn mới. Vì vậy chúng tôi cần có nhà thiết kế, chúng tôi phải tạo dựng cảnh, phải sơn phết – mọi thứ từ A-Z. Nếu bạn nhìn vào những công ty opera cấp khu vực như Cincinnati, Saint Louis, Atlanta, họ có nhiều nhân viên gấp 3, 4 lần chúng tôi. Chính xác là chúng tôi có nhân viên chuyên nghiệp làm trưởng mỗi bộ phận, còn lại là sinh viên. Cho nên chúng tôi thiếu nhân viên và rất nhiều việc để làm mỗi năm. Quản lý thời gian là yếu tố quan trọng trong việc điều hành của chúng tôi vì chúng tôi muốn giữ một lịch trình làm việc theo đó việc dàn dựng được chuẩn bị từ 9 tháng đến 1 năm trước.
Một mặt khác, vì chúng tôi mướn sinh viên mà không phải là nhân viên công đoàn, chúng tôi [không phải trả lệ phí công đoàn và] có thể làm nhiều việc hơn vì tiền được trải mỏng ra. Chúng tôi chạy cùng sinh viên như thế. Họ rất tuyệt, và họ hoàn thành công việc xuất sắc. Nhà hát của chúng tôi là cả một guồng máy lớn – chắc chắn là lớn hơn nhiều so với các công ty opera cấp vùng.

Hỏi: Chi phí trung bình để thực hiện một vở opera là bao nhiêu?

Stebbins: Đối với chúng tôi, chi phí trung bình để thực hiện một vở opera là từ 150 đến 200 ngàn đô la. Có nhiều vở tốn kém hơn và nhiều vở ít tốn hơn. Tuy nhiên, nếu vở opera này mà được một công ty opera chuyên nghiệp ở ngoài dàn dựng thì chi phí ít nhất là một triệu đô la. Chúng tôi làm được như vậy là vì không phải trả tiền lệ phí công đoàn, và tiền lương cho sinh viên trong trường thì không cao như trả cho nhân viên bình thường bên ngoài. Do đó chúng tôi có thể dàn dựng những vở opera tầm cỡ lớn với chi phí thấp hơn.

Hỏi: Có thể nói các vở diễn của IU Opera Theater là sánh ngang bằng với các công ty opera chuyên nghiệp?
Stebbins: Có thể nói như thế và chúng tôi luôn nói như thế bởi vì đó là sự thật. Hơn thế nữa, về nhiều mặt, chúng tôi còn tốt hơn. Chúng tôi không có phương tiện chuyên nghiệp về mặt nhân viên. Hầu hết các nhân viên ở đây trưởng thành ở đây. Họ vào đây với tư cách là sinh viên, rồi học và ở lại đây làm việc. David Higgins làm việc ở đây rất lâu. Ông là nhà thiết kế cảnh tuyệt vời và là cựu sinh viên của trường. Robert OHearn có một nghề nghiệp sáng chói tại nhà hát opera MET đã về làm việc ở đây gần 20 năm, cũng là một cựu sinh viên. Hiện nay, các khách mời của chúng tôi cho sang năm gồm có Dough Fitch, người dựng vở “The Cunning Little Vixen” với dàn nhạc giao hưởng New York (New York Philharmonic), và Robert Perdziola, cũng là một nhà thiết kế cảnh hàng đầu. Có nghĩa là những nhà thiết kế chúng tôi mời vào các vị trí chuyên nghiệp ở đây cũng là những người thiết kế cho MET, cho nhà hát opera Chicago Lyrics, v.v... Chúng tôi chỉ làm việc khác đi, với ít nhân viên hơn, với sinh viên. Và đây là một điều tuyệt vời.

Hỏi: IU Opera Theater thường được so sánh với MET, chúng ta có cạnh tranh với MET không?
Stebbins: Không ai có thể cạnh tranh với MET. Nó đứng riêng, độc lập trong thế giới opera. Không thể nói chúng tôi cạnh tranh với MET, nhưng tôi nghĩ rằng chất lượng của chúng tôi ngang ngửa trong lĩnh vực dựng sân khấu truyền thống và sản phẩm sau cùng. Chỗ khác biệt với MET là trong khi họ có thể bỏ ra cả triệu đô la để thiết kế ánh sáng, chúng tôi bỏ ra 200 ngàn cho toàn bộ buổi diễn. Do đó, họ có thể làm được nhiều điều kỳ diệu hơn về mặt kỹ thuật. Chính điều đó là điểm khác biệt với IU, bên cạnh các ca sĩ chuyên nghiệp. Nhưng nếu chỉ xét về mặt thiết kế cảnh và khả năng thực hiện một vở opera quy mô lớn thì IU ngang ngửa MET hoặc bất cứ công ty opera chuyên nghiệp nào.

Hỏi: Ông có nghĩ IU Opera Theater đã phát huy hết tiềm năng?
Stebbins: Tôi nghĩ là rồi, nhưng theo một cách yên ả quá. Tôi thường được nghe những nhà đạo diễn từ môi trường chuyên nghiệp bên ngoài khen rằng không biết có bao nhiêu ca sĩ opera từ trường nhạc của chúng tôi ra, và họ đều là ca sĩ giỏi. Sự tồn tại của những ca sĩ này cho thấy chúng tôi đã làm tốt – chúng tôi đào tạo họ đúng chuẩn và phần nhiều trong số họ theo đuổi sự nghiệp chuyên môn. Điểm chúng tôi không làm tốt lắm là: trong nhiều năm, chúng tôi không cảm thấy cần phải quảng cáo mình. Chúng tôi cho rằng mình là trường nhạc Jacobs School of Music rồi và tiếng tăm của chúng tôi tự nói lên điều đó. Nhưng gần đây chúng tôi khó thu hút được sinh viên giỏi như đã từng làm cách đây 20 năm, bởi vì môi trường bây giờ cạnh tranh nhiều hơn. Chúng tôi ý thức rằng mình cần phải tiếp tục quảng cáo và tiếp tục quảng bá mình.

Hỏi: Tương lai của IU Opera Theater trong 5 năm sắp tới sẽ như thế nào?
Stebbins: Hy vọng trong 5 năm tới, chúng tôi có thể cảm thấy sự khác biệt về mặt tiếng tăm của mình so với hiện nay. Trong tiểu bang Indiana, tôi muốn thấy nhiều người từ thành phố thủ đô Indianapolis và từ các thành phố khác tới Bloomington. Tôi muốn thấy sự phát triển hợp tác giữa chúng tôi và các công ty opera khác. Chúng tôi là một trong một số nhỏ các công ty opera vẫn còn dàn dựng và biểu diễn – chúng tôi dựng 3 vở opera mới mỗi năm và không có nhiều công ty opera có thể làm chuyện này. Theo tin tôi biết từ các công ty opera cấp vùng thì họ ủng hộ mối liên hệ chặt chẽ hơn với IU bởi vì chúng tôi có khả năng dàn dựng những vở diễn ở trình độ chuyên nghiệp cao mà họ không làm được. Do đó tôi muốn thấy vai trò của chúng tôi trong thế giới chuyên nghiệp mở rộng ra. Tôi muốn người ta công nhận rằng chúng tôi là một cơ sở giáo dục có khả năng dàn dựng opera tốt nhất trên thế giới, và là một trong những nhà hát opera tốt nhất trong ngành. Chúng tôi có cơ sở vật chất tuyệt vời, chúng tôi có ngân quỹ, chúng tôi có tài năng của nhiều ca sĩ và nghệ sĩ. Tôi nghĩ chỉ là vấn đề “biết mặt biết tên” đối với quần chúng thôi, và nếu họ nhận thấy điều gì quen thuộc họ sẽ nhận thấy giá trị của nó. Đây là hướng đi của chúng tôi và tôi không thấy lý do gì làm chúng tôi thất bại. Tôi cho rằng bạn sẽ nhìn thấy sự thay đổi trong 5 năm.

*****
Hiện nay, việc chuẩn bị cho Bà Thị Kính đã quá nửa đường. Tôi ghé thăm nhà hát và xưởng làm việc. Nhà thiết kế cảnh đã hoàn tất các bản vẽ của ông. GĐ kỹ thuật đã nghiên cứu chúng và phân tách cảnh ra thành nhiều phần nhỏ cho thợ mộc đóng, cắt. Họ đã đóng xong các sàn diễn di động. Công việc xây dựng cảnh, từ khâu dựng cảnh cho đến sơn phết cho phông, sẽ được hoàn tất vào cuối tháng 10. Xin mời đón đọc các bài tiếp theo để có thể ngía những tấm hình màu của phông cảnh – nhà ở mới của "Bà Thị Kính".