Gậy ông đập lưng ông: Trump yêu cầu có trọng tài là một sai lầm?

Các công tố viên liên bang rời Tòa Liên Bang Brooklyn ngày 20 tháng 9, 2022 tại New York City. Trong ngày đó, đội luật sư của ông Donald Trump cũng trình diện với Thẩm Phán Raymond Dearie, người được hai bên đồng ý làm trọng tài về vụ FBI tịch thu các hồ sơ của chính quyền tại khu dinh thư Mar-a-Lago, Florida. (Alex Kent/ Getty Images) 

Trước đây cựu Tổng Thống Donald Trump đã yêu cầu có một thẩm phán can thiệp vào cuộc điều tra tội phạm tích trữ tài liệu chính phủ của ông, bằng cách bổ nhiệm một người điều khiển đặc biệt (special master). Hiện nay, nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng đây có thể là một sai lầm đáng kể.

Ông Peter M. Shane, một học giả pháp luật tại Đại Học New York và là một chuyên gia trong lãnh vực luật “tách rời quyền lực,” nói, “Có thể theo quan điểm của Trump, việc tạo ra sự chậm trễ và hỗn loạn là một ưu điểm, nhưng việc này hiện đang cho cảm giác phản tác dụng rất lớn.”

Ban đầu, yêu cầu của Trump rằng phải có một trọng tài bên ngoài sàng lọc các tài liệu mà FBI thu giữ từ bất động sản ở Florida của ông dường như có lợi cho ông. Vụ kiện của ông được giao cho một thẩm phán mà ông đã bổ nhiệm, bà Aileen Cannon thuộc tòa liên bang Nam Florida. Bà này làm cho các chuyên gia pháp lý ngạc nhiên khi chấp thuận yêu cầu của ông Trump.

Khi đưa ra tên người điều khiển đặc biệt do các luật sư của Trump gợi ý, bà Cannon đã hầu như ngăn chặn cuộc điều tra của Bộ Tư Pháp và trao cho trọng tài này một nhiệm vụ rộng rãi. Trọng tài này, ông Raymond Dearie thuộc tòa liên bang New York, sẽ sàng lọc các tài liệu không chỉ cho đặc quyền luật sư-khách hàng, điều này không có gì lạ, mà còn cho đặc quyền hành pháp, một điều chưa từng thấy.

Nhưng chiến thắng ngoài mặt của Trump chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Một phán quyết của tòa phúc thẩm vào tuần trước và một lá thư mà Bộ Tư Pháp đệ trình vào cuối thứ Ba tuần này về các khiếu nại tiếp theo mà nhóm pháp lý của Trump đã nộp kín cho Dearie cho thấy rằng những mặt thuận lợi để có được một người điều khiển đặc biệt đang bị giảm đi và những bất lợi ngày càng gia tăng.

Ông James M. Trusty, một luật sư của Trump, đã không trả lời yêu cầu bình luận. Nhưng vào cuối ngày thứ Tư, nhóm của Trump đã chuyển các khiếu nại của họ tới Dearie - một lá thư đề ngày Chủ Nhật, ngày 25 tháng 9 - ở dạng chưa được niêm phong, cho thấy căng thẳng rõ ràng hơn.

Tòa phúc thẩm tuần trước cho phép Bộ Tư Pháp tiếp tục sử dụng khoảng 100 tài liệu được đánh dấu bí mật trong cuộc điều tra của họ, đồng thời gửi điện báo nói tòa án cho rằng bà thẩm phán Cannon có thể đã sai lầm khi bổ nhiệm một người điều khiển đặc biệt.

Trong việc ngăn chặn một phần lệnh của bà Cannon, hội đồng tòa phúc thẩm, bao gồm hai người được Trump bổ nhiệm, đã cho phép các nhà điều tra xem xét lại tài liệu gây ra mối đe dọa pháp lý nghiêm trọng nhất cho đến nay cho Trump. Các tội danh có thể gồm có lưu giữ bất hợp pháp bí mật an ninh quốc gia, cản trở và bất chấp trát đòi hầu tòa yêu cầu tất cả các hồ sơ nhạy cảm mà ông vẫn còn giữ.

Nhưng Bộ Tư Pháp hiện đã chấp thuận cho phần còn lại của quy trình đặc biệt, có nghĩa là trọng tài bên ngoài vẫn sẽ đánh giá khoảng 11,000 hồ sơ chưa được phân loại và các vật phẩm khác được thu giữ từ khu phức hợp Mar-a-Lago của Trump ở Florida. Một lá thư thứ hai từ ông Trusty hôm thứ Tư cho biết con số này lên tới gần 200,000 trang tài liệu. Vì việc xem xét đó không còn trì hoãn hoặc chuyển hướng được cuộc điều tra tội phạm, nên không rõ có lợi ích nào còn lại cho Trump không.

Một người điều khiển đặc biệt sẽ tốn rất nhiều tiền. Bà thẩm phán Cannon đã từ chối đề nghị của Trump rằng người dân phải trả một nửa chi phí của cuộc xem xét. Bà nói rằng ông Trump phải hoàn toàn chịu trách nhiệm. Điều đó gồm toàn bộ chi phí của người sao chép tất cả tài liệu, cũng như những nhân viên hỗ trợ cho Dearie, thí dụ một phụ tá có lương $500 một giờ. Trump cũng sẽ phải trả phí luật sư của riêng mình khi họ sàng lọc hàng nghìn trang hồ sơ và sau đó kiện tụng tranh chấp về những trang nào có thể được giữ lại do đặc quyền.

Ông Dearie dường như đang tổ chức việc xem xét tài liệu theo những cách có thể đe dọa phá vỡ nhanh chóng hàng rào bảo vệ của cựu tổng thống. Ví dụ: thẩm phán đã yêu cầu Trump nộp vào thứ Sáu một tuyên bố hoặc bản tuyên thệ xác minh danh sách kiểm kê hoặc kể ra bất kỳ mục nào trên đó “mà nguyên đơn khẳng định không bị thu giữ” trong cuộc khám xét.

Nhưng nếu Trump thừa nhận rằng FBI đã lấy bất kỳ tài liệu nào được đánh dấu là bí mật từ văn phòng cá nhân của ông ấy và một phòng lưu trữ ở Mar-a-Lago, như kiểm kê cho biết, điều đó sẽ trở thành bằng chứng có thể được sử dụng để chống lại ông nếu sau đó ông bị buộc tội bất chấp trát đòi hầu tòa.

Việc yêu cầu luật sư của Trump xác minh hoặc phản đối bản kiểm kê cũng có nghĩa là khiến họ khẳng định trước tòa hoặc từ chối tuyên bố mà Trump đã đưa ra trước công chúng: cáo buộc của Trump rằng FBI đã đưa ra bằng chứng giả. Mặc dù nói dối khán giả TV hoặc trên phương tiện truyền thông xã hội không phải là tội phạm, nhưng việc nói dối trước tòa sẽ dẫn đến hậu quả.

Căn bản là ông Dearie đang nói với nhóm pháp lý của Trump “hãy chấp nhận hoặc im lặng,” bà Julie O’Sullivan, giáo sư luật tại Đại Học Georgetown cho biết.

“Họ nghĩ rằng thắng trận đầu là một chiến thắng, nhưng họ không nghĩ cặn kẽ thắng trận đó có nghĩa gì với một thẩm phán có uy tín được bổ nhiệm làm người điều khiển đặc biệt,” Sullivan nói. “Họ không thể nghĩ rằng mọi thẩm phán sẽ cho họ thoát hoàn toàn, bất chấp luật pháp. Đó là một chiến lược chính trị hoặc quan hệ công chúng, không phải pháp lý. "

Trong lá thư hôm Chủ Nhật gửi cho ông trọng tài Dearie, nhóm pháp lý của Trump lập luận rằng Cannon đã không cho phép người điều khiển đặc biệt tìm kiếm một tuyên bố xác minh bản kiểm kê từ Trump hoặc các đại diện của ông. Các luật sư cũng cho biết họ sẽ cần xem các tài liệu được đánh dấu là bí mật để cung cấp bất kỳ chứng nhận nào như vậy.

Một căng thẳng khác tập trung vào sự khăng khăng công khai của Trump rằng ông đã giải mật mọi thứ mà ông đem đến Mar-a-Lago, một tuyên bố không có bằng chứng đáng tin cậy nào.

Các luật sư của ông đã không lặp lại tuyên bố đó trước tòa. Thay vào đó, họ chỉ nói bóng gió rằng ông có thể đã làm như vậy bằng cách nhấn mạnh rằng một tổng thống có quyền giải mật rộng rãi mà không khẳng định rằng ông thực sự đã sử dụng chúng trong hồ sơ.

Tại một phiên điều trần vào tháng này, Dearie nói rằng nhóm pháp lý của Trump sẽ cần phải đệ trình bằng chứng về bất kỳ thông tin giải mật nào - như tuyên bố hoặc bản tuyên thệ - hoặc ông sẽ kết luận rằng chúng vẫn là tài liệu bí mật.

“Tôi đoán quan điểm của tôi về nó,” ông nói, “bạn không thể vừa có chiếc bánh vừa ăn nó.”

Để miễn các tài liệu được đánh dấu là bí mật khỏi cuộc xem xét của người điều khiển đặc biệt, tòa phúc thẩm cũng tập trung vào việc ngắt kết nối. "Không có bằng chứng cho thấy bất kỳ hồ sơ nào trong số này đã được giải mật", hội đồng gồm ba thẩm phán viết, lưu ý rằng các luật sư của Trump đã "chống lại việc cung cấp bất kỳ bằng chứng nào cho thấy ông đã giải mật bất kỳ tài liệu nào trong số này."

Trump, thông qua các luật sư của mình, đang bực mình các lệnh khác từ người điều khiển đặc biệt, bức thư Chủ Nhật của họ cho thấy. Ví dụ, ông trọng tài Dearie đã nói rằng họ phải phân loại từng tài liệu mà Trump tuyên bố là được đặc quyền. Họ phải nói là họ muốn nói là đặc quyền luật sư-khách hàng hoặc đặc quyền hành pháp. Và nếu họ muốn cho là đặc quyền hành pháp, thì họ cũng phải phân biệt giữa những hồ sơ chỉ đơn thuần được che chắn để khỏi tiết lộ cho những người bên ngoài cơ quan hành pháp và những hồ sơ mà chính cơ quan hành pháp được cho là không thể xem xét. Họ cũng phải giải thích lý do tại sao mỗi tài liệu đủ điều kiện cho trạng thái như vậy.

Dearie đang tìm cách buộc các luật sư của Trump đối mặt với một điểm yếu trong lý thuyết của họ rằng đặc quyền hành pháp có liên quan đến sự việc. Nhiều chuyên gia pháp lý nghi ngờ một cựu tổng thống có thể viện dẫn đặc quyền trái với mong muốn của tổng thống đương nhiệm, ngăn Bộ Tư Pháp xem xét các tài liệu của nhánh hành pháp trong một cuộc điều tra tội phạm.

Nhưng trong lá thư của họ, các luật sư của Trump nói rằng Dearie đã vượt quá những gì mà Cannon đã ủy quyền cho ông ta yêu cầu họ và nói rằng họ "không thấy cơ sở nào để phân chia" các yêu cầu đặc quyền hành pháp của họ thành hai loại khác nhau như ông ta đã xác định.

Về phần mình, Bộ Tư Pháp tỏ ra thích thú với sự khó chịu ngày càng tăng của Trump.

“Nguyên đơn đã đưa ra thủ tục dân sự, công bằng này,” bộ này viết trong lá thư của mình. “Ông ta chịu trách nhiệm chứng minh. Nếu ông ta muốn người điều khiển đặc biệt đưa ra các khuyến nghị về việc liệu ông ta có được hưởng sự tha thứ mà ông ta tìm kiếm hay không, nguyên đơn sẽ cần phải tham gia vào quá trình” mà ông trọng tài Dearie đưa ra.