Duterte bỏ Mỹ, ve vãn Bắc Kinh tìm mối lợi kinh tế

MANILA – Tổng thống Phi Luật Tân sắp đến Trung Quốc với một phái đoàn hùng hậu mà đa số là giới kinh doanh. Có tới 250 giám đốc điều hành kinh doanh Phi Luật Tân sẽ đi thăm Bắc Kinh cùng với Tổng Thống Rodrigo Duterte trong tuần tới. Chuyến viếng thăm diễn ra giữa lúc ông Duterte sẵn sàng gạt sang một bên những năm thù địch với Trung Quốc, để tìm kiếm một quan hệ hợp tác mới với quốc gia láng giềng khổng lồ, vào thời điểm tình hình căng thẳng tăng cao giữa Manila và đồng minh truyền thống của họ là Hoa Thịnh Đốn.

Chưa có lời loan báo chính thức nào về phái đoàn này. Nhưng các nhóm kinh doanh và các viên chức chính phủ cho biết rằng số người ghi danh để cùng đi với ông Duterte, trong chuyến công du của ông từ ngày 19 tới ngày 21 tháng Mười, đã đông vượt mức ấn định.

Giới kinh doanh Phi Luật Tân đang háo hức muốn nói chuyện với giới lãnh đạo kinh doanh Trung Quốc và các quan chức chính phủ, về những thỏa thuận thương mại trong một loạt lãnh vực, từ hỏa xa, xây dựng, cho tới du lịch, kinh doanh nông nghiệp, năng lượng và sản xuất chế tạo, theo các nguồn tin cho biết.

Ban đầu chỉ có khoảng hơn hai chục nhà kinh doanh Phi Luật Tân sẽ tháp tùng ông Duterte. Nhưng số lượng đã tăng lên tới khoảng 250 người tính đến ngày thứ Ba vừa qua, theo Thứ Trưởng Bộ Thương Mại Nora Terrado nói với hãng tin Reuters. Bà Terrado nói, “Theo tôi biết, vã còn có thêm 100 người khác muốn đi.” Bà nói thêm rằng tầm cỡ của phái đoàn là không bình thường, vì hai bên đã đồng ý với nhau về chuyến thăm chỉ mới cách đây khoảng một tháng mà thôi.

Chuyến đi này có thể báo hiệu một sự thay đổi trong mối quan hệ giữa Manila và Bắc Kinh, mà trong những năm gần đây bị vướng phải sự không tin cậy lẫn nhau, vì những tuyên bố tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông. Chuyến viếng thăm này có thể làm đảo lộn các liên minh chiến lược, trong một khu vực càng ngày càng cần sự thận trọng cảnh giác đối với ảnh hưởng và sức mạnh quân sự của Trung Quốc, và nơi mà Hoa Kỳ muốn có một sự hiện diện hùng mạnh.

Một phán quyết của tòa án trọng tài tại Hague, vào ngày 12 tháng Bảy, nói rằng Trung Quốc đã vi phạm các quyền chủ quyền của Phi Luật Tân ở Biển Đông. Phán quyết ấy đe dọa sẽ dẫn đến một mức suy giảm nhiều hơn nữa trong các mối quan hệ giữa Manila và Bắc Kinh.

Nhưng thay vì vậy, ông Duterte, lên nhậm chức vào ngày 30 tháng Sáu sau khi chiến thắng trong cuộc bầu cử hồi tháng Năm, đã chủ động ve vãn Trung Quốc, và nói rằng ông muốn giảm thiểu sự lệ thuộc của nước ông vào Hoa Kỳ. Ông Duterte nói rằng ông sẽ tổ chức các cuộc đàm phán với Trung Quốc về vụ tranh chấp Biển Đông.

Những lời ông hứa hẹn giải quyết vấn đề với Trung Quốc phần lớn phát xuất từ một loạt lời lẽ thù địch gần như hàng ngày chống lại Washington. Điều này làm nêu lên những câu hỏi rằng liệu những phát biểu xấu của ông có nặng ký hay không, hoặc chỉ là nhằm nâng cao cá nhấn ông Duterte với chiến lược chống Tây Phương và đề cao người Phi Luật Tân.

Trong những ngày gần đây, có những dấu hiệu rõ ràng cho thấy những mối quan hệ kinh doanh đang được cải thiện giữa hai quốc gia Á Châu. Hôm thứ Bảy, trong một cuộc phỏng vấn tại Washington, Bộ Trưởng Tài Chánh Phi Luật Tân Carlos Dominguez nói rằng ông Duterte sẽ tìm kiếm hàng tỷ Mỹ kim, trong những khoản đầu tư vào hạ tầng kiến trúc từ Trung Quốc trong những tháng sắp tới. Hôm Chủ Nhật, Bộ Trưởng Nông nghiệp Phi Luật Tân Emmanuel Pinol nói rằng việc Trung Quốc sẽ bãi bỏ lệnh cấm xuất cảng trái cây của 27 công ty Phi Luật Tân là một “món quà” tặng cho ông Duterte.

Những lời phát biểu sớm từ các viên chức cao cấp của Manila báo hiệu một mối quan hệ kinh tế mới mẻ, và có thể là sâu đậm hơn nhiều với Bắc Kinh, mà từ trước đến nay chưa bao giờ có.

Ông Francis Chua, nguyên chủ tịch Phòng Thương Mại và Kỹ Nghệ Phi Luật Tân, nói, “Chúng tôi có một tổng thống rất được lòng dân. Và tổng thống đã quyết định rằng ông muốn có một mối quan hệ tốt đẹp với Trung Quốc.”

Bắc Kinh chưa chính thức xác nhận chuyến viếng thăm của ông Duterte. Nhưng trong cuộc họp báo thường lệ hôm thứ Ba, phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Geng Shuang nói rằng cả hai bên đều liên lạc chặt chẽ với nhau, và họ hy vọng ông Duterte sẽ tới thăm vào một thời điểm sớm. Ông Shuang cho biết hai bên đã mong muốn cải thiện quan hệ, và Trung Quốc sẵn sàng tăng cường hợp tác trong mọi phương diện.

Những cuộc thảo luận giữa các viên chức của hai nước sẽ được tổ chức vào ngày đầu tiên của chuyến viếng thăm này. Sang ngày thứ hai, Tổng Thống Duterte và Chủ Tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ nói chuyện với khoảng 600 người đại diện cho các công ty tư nhân của hai nước, theo một số nguồn tin cho biết, trích dẫn một chương trình dự kiến.

Trong ngày thứ Ba, ngoài Trung Quốc, ông Duterte nói rằng ông hy vọng sẽ có dịp viếng thăm Nga. Ông cũng đưa ra những lời chỉ trích Mỹ, cho rằng người Mỹ đã “kiêu căng.”