Công nhân ngoại quốc tại Nhật vượt trên 1 triệu người lần đầu tiên

Khu phố Akihabara tại thủ đô Đông Kinh (Junko Kimura/Getty Images)

ĐÔNG KINH - Số lượng những người lao động ngoại quốc tại Nhật Bản đã vượt quá 1 triệu người lần đầu tiên, và mốc đáng kể này được ghi nhận trong năm 2016, trong lúc quốc gia này đang bị thiếu hụt công nhân.
Hơn một triệu người ngoại quốc, phần lớn từ các nước như Trung Quốc và Việt Nam, đang làm việc tại Nhật Bản, tính cho tới tháng Mười năm ngoái, theo dữ liệu Bộ Lao Động cho biết hôm thứ Sáu. Con số này tăng gần 20 phần trăm so với năm trước đó, và là một kỷ lục mới cho năm thứ tư liên tiếp.

Các số liệu cho thấy Nhật Bản đang cảng ngày càng quay sang những công nhân ngoại quốc, để trám lại những mức thiếu hụt lao động của họ, bất chấp việc họ miễn cưỡng chấp nhận những người ngoại quốc.
Nhật Bản đang phải cuộc khủng hoảng lao động tệ nhất, tính từ năm 1991, giữa lúc dân số bị thu hẹp và già đi. Điều này khiến cho Quỹ Tiền Tệ Quốc tế kêu gọi Nhật Bản hãy chấp nhận lao động ngoại quốc, để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Thủ Tướng Shinzo Abe nói rằng nước này sẽ đưa phụ nữ và người cao niên ở Nhật Bản đi làm việc trước đã, sau đó mới tiếp nhận những người nhập cư. Nhưng những nhà hoạch định chính sách đang thăm dò những cách thức để đưa thêm lao động ngoại quốc vào, mà không gọi đó là “nhập cư”.

Trong tháng 12 chính phủ mở rộng phạm vi của một hệ thống chấp nhận những người lao động thực tập, đến từ các nước đang phát triển, đồng thời tạo ra một tình trạng visa mới dành cho các y tá và những người giúp việc nhà.

Chính phủ cũng tìm cách ve vãn người ngoại quốc có tay nghề cao, như các nhà nghiên cứu học thuật, bằng cách giảm dịu bớt con đường dẫn đến tư cách thường trú nhân.

Sự thiếu hụt lao động là đặc biệt nghiêm trọng trong lĩnh vực xây dựng. Ở đó nhu cầu đã tăng vọt trước kỳ Thế Vận Hội Tokyo năm 2020, và cho việc tái thiết sau trận động đất và trận sóng thần vào năm 2011
Hơn 41,000 người ngoại quốc đã làm việc trong ngành xây dựng, tính cho đến tháng Mười năm ngoái, tăng từ mức khoảng 29,000 trong năm trước.

Trong tháng 11, có nhiều hơn gấp tám lần những việc làm được cung cấp, để lắp ghép các khung thép xây dựng, so với số lượng công nhân, theo dữ liệu chính phủ riêng rẽ cho thấy.

Một quản đốc tại một công ty xây dựng lớn của Nhật Bản nói, “Chúng tôi có các quản đốc tại chỗ trong công ty chúng tôi. Nhưng những người thực sự làm việc, chính là nơi mà chúng tôi thiếu những người làm việc có tay nghề cao. Đó là nơi mà chúng tôi phải tìm ra người, và là lý do tại sao chúng tôi đang tìm cách mở cửa cho những người nhập cư.”

Các công nhân từ Trung Quốc chiếm hơn 30 phần trăm của lực lượng lao động ngoại quốc, tăng 6.9 phần trăm so với năm trước đó.

Các công nhân Việt Nam đứng hàng thứ nhì, chiếm khoảng 16 phần trăm trong tổng số lao động ngoại quốc, nhưng tăng hơn 50 phần trăm so với năm trước đó.

Một cuộc điều tra của Reuters trong năm ngoái cho thấy cách thức những người tị nạn, trong số đó có một số người bị cấm làm việc, đang làm việc trên những dự án công trình công cộng, giữa lúc thiếu hụt các công nhân xây dựng người Nhật.

Hệ thống lao động thực tập nhằm mục đích là huấn luyện các công nhân ngoại quốc, để họ có thể mang các năng khiếu về lại nước của họ. Hệ thống này thường được dù bởi các công ty lao động đang thiếu công nhân, để kiếm được những người làm việc. Chương trình này từ lâu bị đeo đẳng bởi những trường hợp lạm dụng lao động, trong đó có việc làm thêm giờ bất hợp pháp và nợ long. Những vụ ấy đã khiến tổ chức Human Rights Watch (Theo Dõi Nhân Quyền) và Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ lên tiếng chỉ trích.

Gần 20 phần trăm lao động nước ngoài là những công nhân thực tập, tính cho đến tháng Mười năm ngoái, theo dữ liệu Bộ Lao Động cho thấy, tăng hơn 25 phần trăm so với năm trước đó.