Bảo trì xe: Thay dầu thắng (kỳ 2)

Bài HAO SMITH

Lần trước chúng ta đã nói sơ về vai trò của dầu thắng (brake fluid). Để biết được xe đã đến thời điểm thay dầu thắng chưa, bạn có thể tự đặt cho mình ba câu hỏi: Tính về đường dài thì xe đã chạy được khoảng 30,000 dặm kể từ sau khi thay dầu lần trước chưa? Hoặc, tính về thời gian thì từ lúc bạn thay dầu lần trước đến nay đã được từ 3 tới 5 năm chưa? Hay là, bạn mới mua lại chiếc xe này mà không biết người chủ trước đã thay dầu lúc nào?
Xe rơi vào một trong ba trường hợp trên là đã đủ điều kiện để tiến hành thay dầu thắng rồi đấy, bạn có thể bắt tay vào việc.


Sơ đồ hệ thống thắng, lực từ bàn đạp nhờ dầu thắng chuyển đến các bánh xe

A. Đặc tính dầu thắng

Trước tiên, bạn phải kiếm loại dầu thích hợp, cần dùng thứ tốt nhất, do một nhà sản xuất có uy tín sản xuất. Hiện nay, thứ dầu phổ thông cho đa số các loại xe là DOT 3, DOT 4. Bạn không sợ quên mấy cái tên này, vì nó thường được ghi rõ trên nắp của bình dầu. Dầu thắng có mấy đặc tính cần để ý như sau:

1. Ăn mòn
Dầu thắng có một “thói quen” không ai thích là “ăn mòn”. Trước tiên là đối với lớp áo sơn trên thành xe. Vì thế khi thay dầu, nhớ lấy một miếng vải, ni-lông hoặc giấy lớn trùm trên thành xe, để những giọt dầu có văng ra không dính vào lớp áo sơn, làm loang lổ thành xe.
Biết được sự e ngại của khách hàng, giới sản xuất đã cho ra đời loại dầu mới, DOT 5, không còn có thói xấu “ăn sơn” nữa. Tuy nhiên, DOT lại có khuyết điểm là nếu hơi nước len vào hòa lẫn trong dầu, nó sẽ tạo thành những túi nước có khả năng “ăn mòn” các bộ phận kim loại bên trong hệ thống. Tránh ăn sơn bên ngoài thì lại ăn mòn bên trong, cái thứ dầu thắng này đi đâu cũng vẫn thèm … ăn.


Dùng ống hút (turkey blaster) để rút dầu cũ từ trong bình ra

2. Ô nhiễm bọt khí
Dầu thắng rất kỵ với không khí và hơi nước. Khí trời hoặc hơi nước thấm vào dầu sẽ làm giảm sức chịu nóng và giảm phẩm chất của dầu. Vào mùa lạnh, hơi nước lẫn vào dầu sẽ đóng thành cục băng, làm cho dầu không thể di chuyển linh động được nữa, dẫn đến tình trạng thắng không ăn.

Không khí và hơi nước làm rỉ sét, và tệ hơn nữa, có thể tạo ra acid ăn mòn các bộ phận trong hệ thống thắng, làm thắng không còn hoạt động được. Những xe dùng thắng ABS hoặc các hệ thống đắt tiền lại càng cần được bảo quản và tránh xa những tác nhân gậm nhấm ăn mòn này hơn.

Đề phòng sự ô nhiễm do không khí hoặc hơi nước, chúng ta không nên tích trữ hoặc để dành dầu thắng. Cần bao nhiêu mua bấy nhiêu, dùng cho đủ, rồi đưa phần còn lại đến trung tâm recycle, giống như lượng dầu cũ không còn sử dụng được nữa. Đừng nên tiếc của, vì dầu thắng còn lại trong bình chứa sẽ hấp thụ hơi nước từ khí trời và mau chóng thoái hóa. Rất may, dầu thắng là thứ dễ mua, liệng bỏ đi cũng không đến nỗi phí phạn.

B. Tiến hành thay dầu
Việc thay dầu có thể thực hiện theo cách đơn giản 50%, hoặc cách trọn vẹn 100%. Nếu là tay mơ, hoặc không có nhiều thời giờ, bạn có thể tạm bằng lòng với cách đơn giản, thay thế 50%. Xin nhắc lại, trước khi bắt đầu, kiếm một miếng vải, trùm trên thành xe, phòng khi dầu vương trên lớp áo sơn. Nếu có thể được, dùng bình xịt rửa thắng (brake cleaner) để lau sạch đất cát dính bên ngoài bình dầu (reservoir) từ bao lâu nay.


Bình dầu “ngự” trên ống xi lanh chính được gọi là “con heo dầu” (master cylinder)

Rồi tiến hành như sau:
1. Tìm ra vị trí bình dầu (reservoir) nằm trên ống xi lanh chính được gọi là “con heo dầu” (master cylinder).
2. Kiếm một ống hút lớn, gọi là Turkey Baster để hút sạch dầu cũ từ trong bình ra.
3. Dùng một miếng vải trơn, không tưa sớ vải (lint-free) để lau sạch bên trong bình, nếu có thể được.
4. Đổ dầu mới vào bình lên tới vạch “full” (hoặc vạch dầu cũ in dấu trên thành bình. Sẽ giải thích việc này sau).

5. Nhanh chóng đậy nắp bình trở lại
Đến đây coi như xong những bước căn bản, bạn đã thay được nửa số dầu cũ với phương pháp 50%. Dừng lại ở đây cũng tạm được, nhưng hệ thống vẫn còn 50% lượng dầu cũ, và nhất là, hiện có nhiều bọt khí len vào trong lúc chúng ta mở nắp ra để làm việc. Những túi bọt khí này luân lưu trong hệ thống, khiến cho thắng không “ăn” mấy. Lý tưởng là phải thay 100% dầu mới và khử được hết những túi bọt khí ra khỏi hệ thống. Muốn làm như vậy, chúng ta phải tiến tới giai đoạn thứ hai, mất công gấp 4 lần (xe có 8 bánh sẽ mất công gấp 8 lần) so với giai đoạn vừa kể, nhưng thực ra không khó khăn gì. Chúng ta sẽ nói tới việc đó trong bài sau.
haosmith@yahoo.com