Bảo trì xe hơi: Khác biệt giữa Timing Belt và Serpentine Belt

Bài HAO SMITH

Khi mở nắp đậy đầu máy, bạn thấy rất nhiều bộ phận ngoằn ngoèo đan chéo nhau như một mê hồn trận đối với nhiều người. Một trong những thứ bạn có thể thấy là sợi dây kéo rất dài, ngoằn ngoèo như con rắn, choàng trên khá nhiều bộ phận thuộc đầu máy. Dựa vào hình thể ấy, người ta gọi nó là Serpentine Belt (dây con rắn) cho dễ nhớ. Ngoài ra, đầu máy còn có một sợi belt khác, cũng làm một công việc tương tự, nhưng được gọi là Timing Belt. Hai sợi belt này làm việc gì, giống hoặc khác nhau ra sao?


Dây kéo Serpentine ngoằn ngoèo như con rắn (serpentine), nối kết nhiều bộ phận phụ thuộc

Timing Belt và Serpentine Belt xét về bản chất thì giống nhau vì cùng là dây kéo, nối kết những bộ phận máy, và thúc đẩy vận hành bằng cách kéo cho các bộ phận ấy chuyển động dựa vào ròng rọc và bạc đạn. Những trục trặc liên quan đến 2 loại belts này là: Ròng rọc, bạc đạn có thể hư, lỏng, dây kéo có thể sờn rách.

Khác biệt

Tuy nhiên, Timing Belt và Serpentine rất khác nhau về nhiệm vụ:
- Timing Belt là dây kéo hệ thống piston trong bloc máy. Để hiểu nhiệm vụ của Timing Belt, chúng ta cần nói sơ về hoạt động của bloc máy: Cốt lõi của đầu máy là một hệ thống gồm bốn pít-tông (pistons) hoặc sáu pít-tông, di chuyển ăn khớp nhịp nhàng với nhau một cách tuyệt đối, piston này lên thì piston kia xuống, tạo thành một chuyển động liên hoàn không ngừng nghỉ mỗi khi chúng ta khởi động máy xe. Sự chuyển động nhịp nhàng phải được “căn giờ” (timing) thật chính xác, chính vì thế sợi dây belt làm công việc ấy được gọi là Timing Belt. Nói tóm lại, Timing Belt là sợi dây nối hai đầu piston gọi là “cam,” phục vụ độc quyền cho bloc máy. Cũng có khi Timing Belt kéo theo cả Water Pump nữa.


Thay belts, nên khảo giá nhiều chỗ và tìm đến một cơ sở thực sự uy tín, vì có thể bạn sẽ cần phải thay thế nhiều bộ phận liên quan.

Do Timing Belt trực tiếp liên quan tới bloc máy, vai trò của nó rất là quan trọng. Nếu mua lại một cái xe cũ mà thấy đồng hồ cây số đã chỉ trên 150,000 miles rồi mà người chủ cũ chưa hề bao giờ thay Timing Belt, thì một trong những điều bạn phải nghĩ tới khi cái xe về tay mình là phải cho thay Timing Belt đi, mất khoảng vài trăm đô nữa, kẻo rồi “sống tay người, chết tay ta,” cái Timing Belt bị đứt bất ngờ, kéo theo nhiều thiệt hại khác. Để yên tâm trước khi bỏ tiền ra, bạn nên tham khảo sách cẩm nang (car manual) để xem nhà sản xuất dự trù khi nào phải thay timing belt. Nếu nó đã tới “số” rồi, xin đừng ngại thay luôn để được yên tâm sử dụng … xe mới! Đồng tiền bỏ ra cho cái Timing Belt tuy có lớn thật, nhưng rất là xứng đáng.

- Trong khi đó, Serpentine Belt là dây kéo các bộ phận phụ thuộc trong đầu máy, như máy lạnh (AC), máy phát điện (Alternator), máy bơm coolant ( water pump), quạt giải nhiệt (cooling fan), hệ thống tay lái tự động (power steering). Serpentine belt cũng được gọi là

Drive Belt

Dùng mắt thường để phân biệt, bạn sẽ thấy serpentine belt chính là sợi dây chạy ngoằn ngoèo như con rắn khi vừa mở nắp hood lên, nhưng Timing Belt thì bạn không thấy được, vì nó được che đậy dưới một cái nắp khác trùm lên đầu máy.

Những điều cần để ý khi thay Timing Belts

- Với những bộ phận liên quan: Thay Timing Belt khá mắc mỏ và phức tạp hơn nhiều so với Serpentine Belt. Nếu Serpentine hư, bạn có thể tháo ra và thay nó một cách độc lập, không dính tới Timing Belt. Nhưng thay Timing Belt thì phức tạp hơn. Trước tiên, nó đắt hơn, ít nhất bạn cũng phải bỏ ra vài trăm, có khi tới bạc ngàn. Trong nhiều trường hợp, khi thay Timing Belt, người thợ cũng phải tháo cả Serpentine Belt ra nữa. Như vậy, bạn nên hỏi trước về trường hợp cái xe của mình: Nếu trong lúc thay Timing Belt mà phải tháo Serpentine ra, bạn nên thay cả Serpentine luôn (vì giá khá rẻ) để cho tiện một lần công.


Dây kéo Timing Belt nối kết hai đầu “cam” trên hai trục bloc máy, trông có vẻ đơn sơ trên biểu đồ, nhưng tháo gỡ khó hơn, vì nằm ẩn sâu bên dưới nhiều bộ phận khác.

Đồng thời, bạn cũng nên hỏi luôn về Water Pump. Như trên đã nói, trong đa số trường hợp, Water Pump (máy bơm coolant) được vận hành bởi Serpentine Belt, nhưng có khi water pump lại nối kết với Timing Belt. Nếu xe của bạn rơi vào trường hợp họa hiếm này, bạn nên thay cả Water Pump luôn cho dù bộ phận này chưa tỏ dấu hiệu trục trặc, cùng lúc thay Timing Belt. Lý do: Tiền mua Water Pump hoặc các đồ parts khác thường không bao nhiêu, chỉ có công thợ là đáng nói. Nếu không thay cùng lúc, chờ khi Water Pump dở chứng mới thay, thợ lại phải tháo cả Timing Belt ra thì coi như tốn công gấp đôi, lại phải thêm vài trăm đô nữa chứ không ít.
Xe mới còn trong thời hạn bảo hành, bạn có thể mang xe đến đòi đại lý sửa chữa Timing Belt, vì đây là trách nhiệm của họ. Ngoài hạn bảo hành mà cần phải thay Timing Belt, bạn nên khảo giá với một vài tiệm sửa xe tư nhân, và giao xe cho một cơ sở có uy tín. Và nếu người thợ đề nghị phải thay thêm thứ này thứ kia, bạn nên hỏi lại xem đó có phải là những thứ phải tháo gỡ khi thay Timing Belt không, nếu đúng như vậy thì cũng nên cho chúng về hưu một thể cho đỡ nhức đầu sau này.
haosmith@yahoo.com