Bảo trì hộp số: Những triệu chứng khi dầu sắp tới số

Bài HAO SMITH

Trong bài này, chúng ta sẽ nói tới một vài trường hợp và dấu hiệu cụ thể cho thấy dầu hộp số đã sắp “tới số,” cần phải lo thay sớm được chừng nào tốt chừng đó.

Dầu cháy khét

Đây là dấu hiệu phổ thông nhất bạn có thể cảm nhận về tình trạng overheat đang xảy ra cho hộp số. Nếu đang khi lái xe mà bạn nghe mùi khen khét như cao su cháy ở đâu bốc lên, bạn phải nghĩ đến nhiều nguyên nhân, mà dầu hộp số có thể là một trong số đó. Khi dầu hộp số thoái hóa mà vẫn cứ phải “nai lưng” ra làm việc, nó sẽ báo cho tài xế biết bằng cách lâu lâu lại phả ra mùi khét. Lâu lâu, chứ chưa phải là thường xuyên. Mặc dầu vậy, bạn phải ra tay ngay thôi (chờ đợi tới lúc nghe mùi thường xuyên thì coi như … tàn đời cô Lựu rồi!)


Trong đám dây rợ hầm bà lằng ở khuông máy, bạn sẽ thấy nổi lên hai đầu que thăm: Một là que thăm nhớt máy, hai là que thăm dầu hộp số.

Qua việc kiểm tra dầu thường xuyên, chúng ta có thể nhận ra những dấu hiệu thoái hóa, thể hiện qua các tình trạng sau:
- Chất ô nhiễm, vẩn cặn lâu ngày tích tụ lại
- Mất đi tính trơn nhờn
- Hoặc lộ rõ màu nâu đen
Nếu dùng xe thường xuyên, hoặc dùng xe để chở kéo nặng, bạn nên dùng dầu tổng hợp (synthetic fluid) để tăng sức đề kháng hao mòn và kéo dài tuổi phục vụ cho bộ hộp số.

Dầu không đủ

Sự hiện diện của dầu còn tạo ra áp lực giúp bộ số hoạt động. Thiếu áp lực của dầu, bộ số sẽ mau chóng trở thành overheat. Vì thế, chủ xe cần thường xuyên kiểm tra mức dầu trong bình để xem đủ thiếu ra sao. Cần nhắc với bạn rằng.


Bộ số bao gồm nhiều bánh răng số, không mấy khi hao mòn nhưng nếu thiếu dầu hoặc dầu thoái hóa, có thể làm các bánh răng trượt đi, gây ra tình trạng xe không vào số.

Kiểm tra mực độ dầu xem có đủ hay thiếu là việc không khó. Nếu nhà sản xuất không giấu nghề, và không niêm phong chảo dầu để chủ lái xe khỏi léng phéng vào đó như trong một số xe đời nay, thì bạn sẽ tìm ra đầu cái que thăm (dipstick) nhô lên từ giữa đám hầm bà lằng trong khuông máy. Rút cái que thăm này ra, bạn sẽ nhìn thấy hai vạch “hot” và “cool”: Nếu xe vừa dừng lại và đầu máy còn nóng, thì dầu phải lên tới trên vạch “hot.” Ngược lại, kiểm tra khi máy xe đã nguội hẳn, mức dầu sẽ co lại, và rút xuống thấp hơn, nhưng không thể thấp hơn vạch “cool.”

Nếu khám phá ra xe thiếu dầu thì vấn đề không phải chỉ là kiếm dầu châm thêm vào ngay mà phải tìm hiểu lý do: Tại sao thiếu dầu? Trả lời được câu hỏi này dĩ nhiên không dễ. Bạn cần phải đưa xe ra cho thợ chuyên môn ngay. Dù điều đó có nghĩa là phiền toái và tốn kém, bạn vẫn nên vui mừng vì đã phát giác sớm được sự khiếm khuyết còn hơn là để cho nó lên tiếng nói.

Xe không vào số

Xe không vào số là thế nào? Nếu xe dùng bộ số tay, bạn có thể thấy ngay hiện tượng này, đó là điều khiển cần gạt để đổi số mà vẫn thấy vận tốc xe không thay đổi. Đối với những xe dùng bộ số tự động, bạn không phải điều khiển cần gạt số, nhưng hệ thống số vẫn âm thầm hoạt động, chuyển sang số cao hoặc lui về số thấp, ứng với ý muốn của chủ xe. Khi xe không vào số, bạn không thể đẩy xe chạy theo ý muốn, có thể xe đang chạy nhanh mà từ từ rù lại, hoặc đang chạy chậm mà đạp ga vẫn không thể thúc xe chạy nhanh. Đó là dấu hiệu các bậc số không chịu “bắt” mà cứ trượt đi, gọi chung là xe “không vào số.”

Hiện tượng xe không vào số là hậu quả của nhiều nguyên nhân, chẳng hạn:
- Các thành phần trong bộ số bị hư, như bánh răng (gears) bị mòn, clutch hư, hoặc band bị đứt. Nhưng rất may những trường hợp xui xẻo như vậy rất ít khi xảy ra.

- Thường xuyên hơn là do dầu hộp số: Vì thiếu dầu, dầu dơ bẩn, thoái hóa, hoặc cháy khét.
Vì thế mặc dầu hộp số là bộ phận phức tạp, nhưng để bảo trì nó lại khá dễ dàng: Chăm sóc dầu hộp số. Nếu chợt nhận thấy những dấu hiệu “xe không vào số,” phần lớn đó là do dầu. Có thể chỉ cần thay dầu là mọi sự sẽ yên.

Que thăm dầu hộp số có hai vạch: Hot (nóng) và Cold (lạnh)

Thói quen lái xe

Mặc dầu gọi là “thói quen lái xe,” nhưng nhiều phần không do lỗi bạn mà do hoàn cảnh buộc bạn phải đưa xe vào những tình trạng căng thẳng, chẳng hạn:

- Kéo nặng (heavy towing): Thường xuyên kéo nặng là nguyên nhân khiến bộ hộp số dễ trở thành overheat. Sức nặng đề lên xe có nghĩa là bộ số cần phải làm việc căng thẳng hơn để có thể đưa xe lăn bánh, cũng như làm overtime vậy. Bạn cần phải trả overtime cho bộ số bằng cách kiểm tra và thay mới thường xuyên hơn.
- Thường xuyên kẹt đường, buộc xe phải nhich từng ly, vừa chạy vừa ngừng: Bạn cần biết rằng mỗi lần đạp thắng rồi chuyển sang đạp ga là mỗi lần bạn đặt thêm gánh nặng cho hộp số. Vì thế, khi mua xe, đừng nghĩ rằng xe ít chạy hoặc chỉ chạy loanh quanh trong thành phố là xe tốt. Trái lại, xe chạy đường trường thì dù mileage có cao thì vẫn tốt hơn.

- Trời nóng: Thời tiết quá nóng làm cho nhiệt độ dầu tăng lên, trở thành nguyên nhân đóng góp vào tình trạng Overheat và làm cho dầu hộp số thoái hóa nhanh chóng.

Nói tóm lại, sửa hộp số không phải là việc của thợ tay mơ, nhưng bảo trì hộp số là việc dễ dàng, và là bổn phận của từng người chủ xe. Điều căn bản là kiểm tra dầu và thay thế ngay khi dầu đã phục vụ quá tuổi thọ của nó, hoặc khi phát giác bất cứ một dấu hiệu bất thường nào như kể trên.
haosmith@yahoo.com