Ba công dân Mỹ được Bắc Hàn thả là ai?

Người Nam Hàn tại trạm xe điện Seoul đang xem hình ảnh Ngoại Trưởng Mỹ Mike Pompeo gặp lãnh tụ Kim Jong Un ngày thứ Tư, 9 tháng 5, 2019. (Chung Sung-Jun/Getty Images)

SEOUL – Trước ngày hội nghị thượng đỉnh giữa Hoa Kỳ và Bắc Hàn, ba công dân Mỹ gốc Đại Hàn đã được cộng sản Bắc Hàn trả tự do, mở đường cho cuộc gặp gỡ lịch sử giữa Donald Trump và Kim Jong Un. Ba người này được rời Bắc Hàn cùng Ngoại Trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo.

Mặc dù Hoa Thịnh Đốn và Bình Nhưỡng là thù địch trong nhiều năm, mỗi năm vẫn có hàng trăm người Mỹ tìm đến Bắc Hàn, một nước có vũ khí hạt nhân. Đến tháng Chín năm ngoái, Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ cuối cùng mới ban hành lệnh cấm công dân đến Bắc Hàn, sau vụ anh Otto Warmbier được trả trong tình trạng bị bệnh nguy kịch, và rồi anh ta chết tại quê nhà ở Ohio.

Nhiều người Mỹ đã thực hiện những hành trình liều lĩnh tới Bắc Hàn vì nhiều lý do khác nhau, từ đi du lịch, kinh doanh, cho tới công tác nhân đạo, truyền giáo.


Từ trái là Kim Hak Song, Kim Dong Chul, và Tony Kim

Sáu người Nam Hàn đã bị bắt giữ từ năm 2013, gồm ba nhà truyền đạo Thiên Chúa Giáo và ba người đào thoát ban đầu từ Bắc Hàn. Nam Hàn cũng đề nghị Bắc Hàn hãy thả mấy người này.
Chuyến thăm của Ngoại Trrưởng Pompeo diễn ra trong lúc Tổng Thống Trump đang chuẩn bị cho một hội nghị thượng đỉnh lịch sử với lãnh tụ Kim Jong Un trong vài tuần sắp tới. Cuộc gặp gỡ này sẽ diễn ra trong lúc quan hệ ngoại giao đang được hâm nóng và biến chuyển nhanh.
Về ba công dân Mỹ vừa được thả:

- Ông Kim Hak-song từng làm việc cho Đại Học Khoa Học và Công Nghệ Bình Nhưỡng (PUST), phụ trách công việc phát triển nông nghiệp với nông trại của trường này.

Ông bị bắt tại nhà ga Pyongyang (Bình Nhưỡng) trong tháng Năm, 2017, vì bị nghi ngờ có “những hành vi thù địch” chống lại nhà cầm quyền, khi ông đang lên một chuyến tàu chạy sang nhà ông ở Đan Đông, Trung Quốc.

Ông Kim, ở độ tuổi 55, sinh tại Cát Lâm, Trung Quốc, và được đào tạo một trường đại học ở California. Một người từng học với Kim cho biết rằng ông Kim đã trở về Trung Quốc sau khoảng 10 năm sống ở Mỹ.
PUST được thành lập bởi nhóm Cơ Đốc Giáo truyền đạo ở ngoại quốc, và được mở vào năm 2010. Trường này được biết tiếng nhờ có một số giáo sư người Mỹ, và các sinh viên nói chung là con cái các gia đình ưu tú của Bắc Hàn.

- Kim Sang-duk, tức Tony Kim, bị bắt trong tháng Tư, 2017 tại phi trường chính của thủ đô, khi ông tìm cách rời khỏi nước này, sau khi mấy tuần giảng dạy, cũng tại trường PUST.

Ông Kim là cựu giáo sư tại Đại Học Khoa Học và Công Nghệ Diên Biên ở Trung Quốc, gần biên giới Bắc Hàn. Trang web trường này liệt kê chuyên khoa của ông là kế toán.

Hãng thông tấn Yonhap của Nam Hàn cho biết ông Kim ở độ tuổi gần 60, và nói rằng ông tham gia những hoạt động cứu trợ cho trẻ em ở các vùng nông thôn của Bắc Hàn. Yonhap trích dẫn một nguồn tin người mô tả ông là “một người sùng đạo.”

Trong một mục đăng trên Facebook, con trai của ông Kim cho biết rằng từ khi ông bị bắt giữ, gia đình ông không liên lạc được với ông. Gia đình ông nói rằng ông sắp trở thành ông nội.

- Kim Dong-chul, một nhà kinh doanh người Mỹ ở độ tuổi 60, sinh ra ở Nam Hàn. bị tuyên án 10 năm khổ sai trong tháng Tư, 2016, sau khi bị buộc tội lật đổ và gián điệp.

Ông bị bắt trong tháng 10 năm 2015, sau khi ông nhận được một cây USB chứa dữ liệu liên quan tới hạt nhân, và những thông tin quân sự khác từ một cựu quân nhân Bắc Hàn.

Trong một cuộc phỏng vấn với đài CNN vào tháng Giêng, 2016, Kim cho biết ông là một Mỹ gốc Đại Hàn, có quốc tịch Mỹ, từng sống ở Fairfax, Virginia. Ông nói rằng ông từng điều hành một công ty thương mại và dịch vụ khách sạn ở Rason, một đặc khu kinh tế gần biên giới của Bắc Hàn với Trung Quốc và Nga.
Một tháng trước khi diễn ra cuộc xét xử, ông Kim cũng xuất hiện tại một cuộc họp báo được chính phủ sắp xếp, và xin lỗi vì đã thông đồng với Nam Hàn để mưu toan đánh cắp các bí mật quân sự. Cơ quan tình báo Nam Hàn đã phủ nhận việc họ dính líu vào vụ này.