Warren Buffett và giáo dục.

Hoàng Châu

Người ta biết nhiều về Bill Gates, người giàu nhất thế giới (50 tỷ USD) nhưng ít người biết đến người giầu thứ nhì thế giới Warren Buffett (44 tỷ USD).

Vài tuần trước Warren Buffett đã loan báo trao tặng 5 hội từ thiện 37 tỷ USD trong tổng tài sản 44 tỷ của ông.  Đây là món tiền lớn nhất được trao tặng cho từ thiện trong  lịch sử Mỹ cũng như lịch sử thế giới. Phần lớn (31 tỷ) trong số 37 tỷ này đi vào Bill & Melinda Gates Foundation để giúp nhân loại cải tiến giáo dục và y tế. Và mới đây qua một cuộc đấu giá online trên ebay, một thương gia gốc Trung hoa tên Yongping Duan ở Palo Alto đã trả $620,100 để được ăn trưa với Warren Buffett. Số tiền này sẽ được bỏ vào quỹ từ thiện Glide Foundation để giúp những người nghèo và homeless tại San Francisco. Vậy từ cuộc đời của Warren Buffet, nhìn từ khía cạnh giáo dục chúng ta học được gì?

1. Đam mê: đam mê của ông là tiền. Ngay từ khi còn nhỏ, trong khi các bạn vô tư chơi đùa thì trong đầu óc em bé Warren Buffett đã suy nghĩ làm sao trở nên giầu có.  Lúc 6 tuổi cậu đi bán soda từng nhà để kiếm tiền cho dù có bố là một dân biểu liên bang và cũng là một nhà đầu tư ngân hàng. Sau đó cậu và các bạn dùng toán tìm cách thắng trong các trận cá độ đua ngựa bằng cách bán những lời khuyên.  Dĩ nhiên họ bị cấm vì không có license.  Vào lúc 11 tuổi cậu mua stock của Cities Service với giá $38/share nhưng rồi stock này xuống giá còn $27 và khi nó lên lại tới $40 cậu vội vàng bán chạy làng. Tuy nhiên stock này thời gian sau liên tục lên giá tới $200/share.  Cậu học được một bài học nhớ đời: phải kiên nhẫn trong đầu tư.  Lớn tuổi hơn, cậu đầu tư vào đất đai, quản lý những đường dây giao báo, đặt máy pin-balls tại những tiệm hớt tóc để kiếm tiền cho đến khi vào đại học. Thế nên không ai có thể phủ nhận sức mạnh của đam mê.  Nếu con cái chúng ta có đam mê gì thì không nên ngăn cản mà cần giúp chúng thực hiện những đam mê đó.  Tất cả nên được tôn trọng và thông cảm của cha mẹ.  Đam mê là một tình yêu.

 2.Đặt mục tiêu cao nhất nhưng sẵn sàng thay đổi: Warren Buffett tốt nghiệp Trung học khi 17 tuổi và quyết định lao ra làm việc kiếm tiền.  Cha ông tuy rất buồn phiền về quyết định này nhưng kiên nhẫn khuyên bảo và cuối cùng Warren Buffett cũng đã nghe lời nộp đơn học tài chánh và thương mại (finance and commerce) tại UPen (University of Pennsylvania), một trong những đại học tư nổi tiếng nhất về business.  Học được 2 năm cậu phá bĩnh bỏ học ngang (chê thầy cô dở hơn mình!) rồi transfer (chuyển trường) về quê nhà học tiếp một năm tại University of Nebraska. Cậu tốt nghiệp đại học chỉ trong 3 năm, lúc đó cậu 20 tuổi.  Sau đó cậu nộp đơn xin học MBA của Harvard Business School nhưng bị chê là quá trẻ (too young), xin đừng quên rằng Tổng thống Bush vào học Harvard Business School lúc 27 tuổi và tốt nghiệp MBA lúc 29 tuổi. Như vậy Admission Office của Harvard Business School đã phải ân hận về quyết định này vì đã để lọt lưới một nhân tài vĩ đại có thể quảng cáo cho tên tuổi trường. Khám phá ra thần tượng của mình là giáo sư Benjamin Graham, một học giả lỗi lạc về Kinh tế học đang giảng dạy tại Columbia University, ông nộp đơn học Master of Economics (Cao học Kinh tế) tại đây sau khi đã bị Harvard từ chối.  Và sự chọn lựa này là bước quyết định thành công của ông trên đường sự nghiệp. Bài học này cho ông một kinh nghiệm: Nhắm tới mục tiêu cao nhất nhưng sẵn sàng thay đổi, sẵn sàng mở rộng cửa cho những giải pháp và lựa chọn khác.  Tại đây sau một năm học cậu ra trường với điểm A+ của giáo sư Benjamin Graham, một điểm A+ duy nhất ông cho sinh viên trong suốt cuộc đời giảng dạy của vị giáo sư gốc Do thái này. 

3.Sống đơn giản và đàng hoàng: tuy là một người giầu có nhưng ông sống trong một căn nhà chỉ trị giá  $31,500 đã mua 40 năm nay, mặc quần áo bình thường, ăn uống bình dân như mọi người, ông uống Coca Cola, ăn kẹo See's Candy và ít người biết ông là người giầu thứ nhì thế giới. Trong khi những CEO khác sống đế vương với tiền lương nhiều triệu dollars, vô số tiền thưởng cùng nhiều phụ cấp lỉnh kỉnh khác, ông khiêm tốn lãnh lương của một CEO hàng đầu thế giới với mức lương $100,000/năm.  Tính ông đâu ra đó, có một lần con gái ông, Susie, hỏi mượn $20 tiền mặt để trả tiền parking trong phi trường và ông đã yêu cầu cô phải ký check trả lại mình. Vào những năm của thập niên 1990, suy thoái đạo đức của các ngành tài chính trên đà gia tốc.  Ông luôn luôn lên án việc gian lận sổ sách chứng từ.  Để ngăn ngừa tình trạng trên, ông chọn những cộng sự viên có đạo đức làm việc quanh mình. Đặt “thành thật và liêm khiết” lên hàng đầu khi phỏng vấn tuyển chọn nhân viên, ông luôn tự hỏi, “Nếu người này làm con dâu hay con rể mình thì mình có đồng ý không?”