8 cách mà chủ nhân có thể dùng để kỳ thị người làm

Có lối kỳ thị phi pháp, nhưng cũng có nhiều hình thức kỳ thị diễn ra tại nơi làm việc mà vẫn là hoàn toàn hợp pháp. Theo một blog của Donna Ballman cho biết, sau đây là một vài kiểu kỳ thị có thể là hợp pháp, nếu xảy ra cho bạn:

1. Khai phá sản
Bộ Luật Khai Phá Sản qui định: “Không có một người chủ tư nhân nào có thể chấm dứt việc tuyển dụng của một người, hoặc kỳ thị trong việc tuyển dụng đối với một người đang mắc nợ hoặc từng mắc nợ, căn cứ theo danh xưng này, một người mắc nợ hoặc vỡ nợ, chiếu theo Đạo Luật Phá Sản, hoặc là một người có liên kết với một người mắc nợ hoặc vỡ nợ như thế...”. Tuy nhiên, một số tòa án đã quyết định rằng điều khoản này không áp dụng cho những người có thể trở thành chủ nhân tuyển dụng. Các Tòa Kháng Án Địa Hạt 3, 5 và 11 đều nói rằng bạn có thể bị từ chối không cho làm việc vì tình trạng phá sản của bạn.

2. Những quan điểm chính trị
Có một số tiểu bang chứ không phải là mọi tiểu bang, có những luật nghiêm cấm kỳ thị căn cứ trên đảng tịch chính trị. Trong đa số các tình huống, bạn có thể bị sa thải vì bạn hành xử quyền tự do ngôn luận của mình mà bày tỏ những ý kiến về chính trị. Chỉ có các công chức mới có những quyền do Đệ Nhất Tu Chánh Án qui định. Một ngoại lệ lớn là Đạo Luật Các Quan Hệ Lao Động nói rằng bạn không thể bị sa thải vì thảo luận về những điều kiện lao động, bao gồm cả việc thảo luận về chuyện những ứng cử viên nào sẽ là tốt nhất đối với vấn đề về các điều kiện lao động.

3. Thiên vị
Nhiều người Mỹ nghĩ rằng sự thiên vị tại nơi làm việc là bất hợp pháp. Không đúng vậy đâu. Việc kỳ thị chống lại bạn, chỉ vì bạn là bạn, là một điều hợp pháp. Nếu bạn đang là đối tượng của sự thiên vị, vì chủng tộc, tuổi tác, giới tính, tôn giáo, xuất thân quốc gia, thương tật, mang thai, màu da hoặc thông tin di truyền, thì đó là một việc kỳ thị phi pháp. Nếu bạn phải than phiền khiếu nại, hãy bảo đảm rằng bạn phàn nàn về một chuyện gì đó bất hợp pháp. Chủ nhân của bạn có thể trả thù bạn một cách hợp pháp, vì bạn đã than phiền về chuyện thiên vị, nhưng họ không thể trả thù một cách hợp pháp vì bạn báo cáo chuyện kỳ thị.

4. Con ông cháu cha
Có chuyện những người chủ tuyển dụng tỏ ra thiên vị đối với các thành viên gia đình và bạn bè. Tỏ ra thiên vị không phải là việc trái phép. Thuê mướn bà con vào làm không phải là bất hợp pháp – nếu bạn làm việc trong lãnh vực tư nhân. Nhưng nếu bạn làm việc cho chính phủ, thì mỗi tiểu bang đều có luật lệ về xung đột lợi ích, hoặc về chuyện tuyển dụng thân nhân, ở một mức độ nào đó. Căn cứ theo Sarbanes-Oxley, các giới chức quản trị phải tiết lộ những mối xung đột về lợi ích. Do đó chuyện thuê mướn những người bà con vào làm việc – mặc dù có lẽ là hợp pháp đấy ngay cả đối với các công ty cổ phần – không thể bị giấu giếm khỏi các cổ đông. Nếu nhóm ít người được thiên vị tất cả đều thuộc về cùng một chủng tộc, tôn giáo, nguồn gốc quốc gia hoặc thành phần khác được bảo vệ, thì công ty có thể dính líu vào việc kỳ thị một cách phi pháp. Nếu người chủ chỉ thiên vị bênh cho những người từng có quan hệ tình dục với mình, và bạn đã từ chối người chủ ấy, thì bạn có thể có cớ để kiện vì bị sách nhiễu tình dục (mặc dù thiên vị tình dục hầu như là hợp pháp).

5. Ngoại hình
Rất ít tiểu bang hoặc đô thị có những lệnh cấm chống lại kỳ thị ngoại hình, và không hề có những luật liên bang chống lại kiểu kỳ thị này. Thỉnh thoảng các phụ nữ phải tuân theo những tiêu chuẩn ngoại hình, trong khi đàn ông thì không phải làm như vậy (hoặc ngược lại), và điều ấy có lẽ sẽ là kỳ thị bất hợp pháp. Nhưng thù ghét người nào đó vì họ xinh đẹp thì sao đây? Có lẽ là hợp pháp.

6. Lịch sử tín dụng
Nếu tiểu bang của bạn cũng giống như hầu hết các tiểu bang, một người chủ có thể từ chối mướn bạn vì bạn có tín dụng xấu. Một số tiểu bang rốt cuộc đã khôn ra và đã thông qua những luật chống lại việc sử dụng tín dụng xấu để làm căn bản cho các quyết định về tuyển dụng. Nếu người sẽ có thể tuyển dụng bạn sắp thực hiện một cuộc kiểm tra tín dụng, thì họ phải tuân thủ Đạo Luật Báo Cáo Tín Dụng Công Bằng. Cơ quan EEOC (Ủy Ban Cơ Hội Làm Việc Bình Đẳng) đang xem xét kỹ việc sử dụng những bản báo cáo tín dụng trong những quyết định về tuyển dụng, vì những báo cáo này thường xuyên có một sức tác động bất lợi không tương xứng đối với giới phụ nữ và các nhóm thiểu số.

7. Thể trọng
Việc kỳ thị vì mức cân nặng của một người hầu chắc là hợp pháp. Có rất ít tiểu bang và đô thị ấn định những giới hạn cho chuyện kỳ thị ngoại hình hoặc thể trọng. Nếu bạn bị béo phì quá cỡ, thì có lẽ bạn được bảo vệ chiếu theo luật lệ về kỳ thị khuyết tật thương tật. Nếu bạn cần điều trị y khoa cho một tình trạng liên quan tới mức cân nặng của mình, bạn có thể được bảo vệ trong những ngày mà bạn không đi làm được, căn cứ theo Đạo Luật Nghỉ Phép Gia Đình và Y Tế. Nếu bạn bị ràng buộc vào những tiêu chuẩn khác với các thành viên của giới tính kia, thì có thể đó là kỳ thị giới tính.

8. Thất nghiệp
Kỳ thị chống lại những người thất nghiệp thực ra là có tính cách hợp pháp. Nhiều công ty coi chuyện thất nghiệp như là một yếu tố tự động làm cho những người nộp đơn xin việc không thể nào hội đủ điều kiện để được tuyển dụng. Những vụ kỳ thị thất nghiệp xảy ra tràn lan khắp nơi. Mặc dù một ít tiểu bang (như New Jersey, Oregon, D.C.) đã thông qua những luật chống lại kỳ thị thất nghiệp, nhưng loại kỳ thị này vẫn là hợp pháp hầu như khắp cả nước Mỹ. Các tiểu bang khác đã cố gắng thông qua luật lệ, nhưng đã thất bại hoặc bị phủ quyết. Thất nghiệp đang gây ra một sức tác động tản mác trên những người lao động lớn tuổi hơn, cũng như trên các nhóm thiểu số, vì thế bạn có thể theo đuổi một vụ kiện chống kỳ thị, nếu bạn đã bị kỳ thị vì thất nghiệp, và thay vì mướn bạn thì người ta đã thuê một nhân viên tuy không hội đủ điều kiện bằng bạn nhưng lại trẻ hơn, hoặc mướn một người khác biệt với bạn về chủng tộc, giới tính hoặc gốc gác quốc gia.

Có nhiều loại kỳ thị bất hợp pháp. (Hi vọng các chủ nhân tuyển dụng sẽ không dùng bài này để làm một thứ sách vỡ lòng về môn kỳ thị hợp pháp). Tuy nhiên, trong những dạng kỳ thị “hợp pháp” này, có một số cũng có thể gây ra một hệ quả phi pháp. Cứ thử nhìn quanh xem có gì đang xảy ra hay không tại nơi làm việc, mà lý do thực sự là vì giới tính, chủng tộc, tuổi tác, thương tật, mang thai, gốc gác quốc gia, hoặc một loại kỳ thị nào đó có tính cách phi pháp. Nếu bạn cần lời khuyên về pháp lý, tốt nhất là nên nói chuyện với một luật sư chuyên về công ăn việc làm ở tiểu bang của bạn.